Nederland blijft bouwen aan zijn infrastructuur, waaronder veel bruggen. Een bekende methodiek om deze bruggen te bouwen is het toepassen van prefab-betonnen voorgespannen brugliggers. Wat komt er kijken bij het maken van deze vaak grote en zware elementen? In deze aflevering ‘technologie op locatie’ bekijken we een aantal interessante aspecten van de productie: maltechniek, voorspanning, betontechnologie en productielogistiek, maar ook opbuigingsgedrag, transport en montage van de liggers. Dit aan de hand van een aansprekend en actueel project: kunstwerk 520 van de Westrandweg in Amsterdam.
BandUitgavev a k b l a d o v e r t e c h n o l o g i e e n u i t v o e r i n g v a n b e t o nDe vervaardigingvan geprefabriceerdebetonnen voorgespannenbrugliggers voor hetproject Westrandwegnader beschouwd.Prefab inXL-formaat juni201115152 juni 2011 15 I 15Prefab inXL-formaatNederland blijft bouwen aan zijn infrastructuur,waaronder veel bruggen. Een bekende metho-diek om deze bruggen te bouwen is het toepas-sen van prefab-betonnen voorgespannen brug-liggers. Wat komt er kijken bij het maken vandeze vaak grote en zware elementen? In dezeaflevering technologieoplocatie′bekijkenweeenaantal∫eressanteaspectenvande∏uc-tie:ma<echniek,v∞rspa∩∈g,be→ntechnolo-gieen∏uctielogistiek,maar∞kopbuig∈gs-≥drag,transportenmonta≥vandelig≥rs.Ditaandehandvaneenaansprekendenactueelproject:kunstwerk520vandeWestrandweg∈Amsterdam.Ofo→v∞rpag∈a:PIQ-lig≥r(fo→:HendriksPrecon)ProjectWestrandwegDeWestrandweg(A5)l∞ptvankn∞ppuntRaas-dorp(A9)naardeaansluit∈gopdeA10bijdeCoen-tu∩el(fig.2).Dewegis10kmlangenl∞ptviaeenbochtd∞rhetWestelijkHaven≥bied.Metdeaan-≤gvandezeweg?ndeTweedeCoentu∩elwilRijkswaterstaatdeN∞r∂ijkeRandstadbeterbe-reikbaarmakenenkomtereenbetereontsluit∈gvanhetWestelijkHaven≥biedvanAmsterdam.HetontwerpenderealisatievandeWestrandwegwordenuit≥voerdd∞rdeComb∈atieWest-p∞rtwaar∈VanHaumenBlankev∞rt,KWSenBoskalisparticiperen.B∈≠ndezecomb∈atieisVanHaumenBlankev∞rtverantw∞r∂ijkv∞rdebouwvan11kunstwerkenwaaronderdelan≥fly-over(kunstwerk520).Spanbe→nispart≠rvanVanHat-tumenBlankev∞rtv∞rhetontwerpende≤ver∈gvandeprefablig≥rsv∞rde11kunstwerken.2Trac?Westrandweg3juni201115I15Kunstwerk520Kunstwerk520,onderdeelvanhetprojectWestrandweg,zalnavo<∞i∈gmeteen≤n>evan3,3kmhetlangstelandviaductvanNederlandzijn.Defly-over,28mbreed,heeftruimtev∞rtweerijba≠nplusvluchtstr∞k∈beiderijricht∈≥n.Devorm≥verstreefdeeengz√ichtveldopmaaiveldniveauna,watzichheeftvertaald∈eenh∞gniveauvanhetwegdekbovenhetmaaiveld(11,50m),groteoverspa∩∈≥n(ca.45m)enzowe∈igmo≥lijkkolommen(fig.3).Ookwerd≥vraagdomgladdeoppervlakkenvandekunstwerken,watrest̲eert∈een≥slo-tenonderzijdevandedekkenwaar∈s≤chtssmal≤voe≥nzijn→e≥staan.V∞rdeuitvoer∈gvandebrugdekkenzijnzoweluitvoer∈gin situ' als uitvoering metelders vervaardigde (prefab) brugliggers over-wogen. Uiteindelijk is gekozen voor deprefab-oplossing. De wegdekken worden sa-mengesteld uit in totaal 850 stuks prefab-1PIQ-ligger wordtdoor de LGgelanceerd(foto: Ineke Keyfotografie)3Kunstwerk 520Westrandweg:Flyover4 juni 2011 15 I 15betonnen voorgespannen brugliggers. Be-langrijke factoren bij deze keuze waren deomvang van het kunstwerk, de relatief kortebouwtijd van 2,5 jaar (1 brugdek per week)en de randvoorwaarde dat de overlast voor deomgeving tijdens de bouw tot een minimumbeperkt moest blijven.Hoe zien deze bijzondere brugliggers eruit enhoe worden ze gemaakt? Dit laten we zien inde volgende hoofdstukken.Nieuw type brugligger: PIQHet ontwerp van het brugdek had door deomvang in combinatie met de specifiekerandvoorwaarden een nieuw type prefab-betonnen brugligger tot resultaat: de PIQ-ligger. Deze geprefabriceerde voorgespannenkokerligger heeft een bijzondere, afwijkendevormgeving van de dwarsdoorsnede (fig. 4).Het brugdek wordt samengesteld met 10PIQ-liggers: 8 tussenliggers en 2 randliggers(fig. 5). Het draagvermogen van een kokerlig-ger is ten opzichte van andere typen liggershoog, waardoor het dek met relatief weinigliggers kan worden samengesteld. Dit is gun-stig voor de bouwsnelheid en beperkt deoverlast voor de omgeving.De ligger bestaat uit een koker, met eenbreedte van 2.000 mm, die aan de onderzijdevoorzien is van flenzen. De totale werkendebreedte van de ligger komt daarmee op2.850 mm. De constructieve hoogte van deligger is 1.450 mm, de lengte varieert van 40m tot maximaal 45 m en het gewicht, nietonbelangrijk, is maximaal 150 ton. Door detoepassing van de flenzen krijgt de onderzijdevan het brugdek het gevraagde gesloten,gladde uiterlijk. Van deze liggers worden erover een periode van 2 jaar 850 stuks gepro-duceerd, getransporteerd en gemonteerd.In het wegtrac? over het viaduct liggen boch-ten met een boogstraal van 597 m. Het via-duct volgt het trac?, dus ook in het viaductkomen deze horizontale bochten. Er is geko-1915 182027902400145014504Doorsnederandliggers(links) entussenliggers(rechts)1450275055KW 520:dwarsdoorsnedebrugdek5juni 2011 15 I 15zen om ook de brugliggers met deze bochtenmeetelatenlopen′:eendeelvanderand-entussenlig≥rswordtdusuit≥voerdmeteenhorizonta≤b∞gstraalvan597m.Wewetenνglobaalhoedelig≥rseruitzien.Inhetvol≥ndeh∞fdstukgaanwe∈ophet∏uctieproces:watiserbijditprocesnodi≥nhoewordendelig≥rs≥maakt?ProductiePIQ-lig≥rDelig≥rswordenvervaardigd∈eenprefab-be→nfabriek,dieis≥specialiseerd∈depro-ductievandezegroteenzwaree≤menten.Delig≥rsworden≥∏uceerd∈eensta≤nmalmeteen≤n>evan∘a50meneenbreedtevan∘a4m.Meteenspanbank,waaropdemalstaatop≥steld,wordenzev∞rzienvanv∞rspa∩∈gmetv∞r≥rektstaal(fig.6).Demeesteprefab-be→nfabriekenbesχkkenovereenei≥nbe→ncentra≤diedebe-→nspecievervaardi>.Erzijn∨lversχl-≤ndemanierenomdebe→nspecienaardemaltetransporteren.Indit≥valwordt≥au-→matiseerdtransportviakubelsaaneenmo-norail→e≥p∗.De∏uctiehal≤nbesχkkenoverhalkra-≠n.Hiermeekandewapen∈gwordenaan-≥brachtenkande≥redelig≥ruitdemalworden≥tildenopeentransportmid∂worden≥plaatst.Zoalseerder≥zegdgaathethierover≥wichtenvanmeerdan150→n!Vervoervandelig≥rsnaardebuitenop-slag≥beurtmetspecia≤lorriesoprails.Bui-tenwordendelig≥rsmetportaalkra≠nophettasveld≥plaatst.Omde850lig≥rste∏uceren,wordt≥-bruik≥maaktvantweemal≤n,iederopeenapartespanbank(fig.6).Inelkemalwordter≥mid∂dperwerkdag??nlig≥r≥∏u-ceerd.Ineenweekwordendus10lig≥rsvervaardigd:≺ies1brugdek!Infig∪r7zijngrafischdebelangrijkstepro-ductiestappenaan≥≥venended∪rervan.Dekokerlig≥rwordt∈tweestappen≥s→rt.Nas→rt1eneenwachtperiodewordendetij∂ijkeb∈≠nkistenverwijderden∈s→rt2wordthetbovendekvandekokerlig≥r≥-s→rt.Deontkist∈gssterktevanhetbe→nmoeth∞gzijnomdekrachtenuitdev∞r-spa∩∈gopteku∩envan≥n.In16∪r(s→rt1),respectievelijk12∪r(s→rt2)moetde≥wensteontkist∈gssterktezijnbereik→mde∏uctiecyclusvan??nlig≥rper24∪rpermalterealiseren(fig.7).Erzitwe∈igof≥enspel∈g∈detijdspla∩∈g.Kosteenvande∏uctieactiviteitenmeertijddanlig≥r≤n>emalv∞rspanstren≥nbe→∩enfundatieafbuigankeractievezijdepassievezijdejukjukveranker∈ghydrai̲schevijzelskopschot6Schetsspanbank6juni201115I15≥pland,dangaatde∏uctietijdvaneenlig≥rvan1dagnaar2da≥n;eenhalver∈gvande∏ucties≠lheid!Ded∞rl∞ptijdvandewerkzaamhedenmaar∞kdeverhar-d∈gstijdzijnduszeerkritisch.Wegaanνeersttweebelangrijke∏uctie-zakenwatnaderbekijken:demalenhetv∞r-spa∩en.Mal≤n(bouw)Delig≥rsworden≥∏uceerd∈tweespe-ciaalv∞rditproject≥maaktesta≤nmal≤n(fig.8).Dezemal≤nzijn∈stelbaarv∞rwatbetreftvormenafmet∈≥n,nietal≤en∈∂en>emaar∞k∈dedwarsricht∈g.Ditisondereanderenodig∈verbandmetdeafwij-kendevormvandetussenlig≥rsenderand-lig≥rs.Maarzelfsdehorizontaal≥bo≥nlig≥rswordenhier∈≥maakt.Metdemalmoeteffici?ntku∩enworden≥∏uceerd.Hetope≠nensluitenmoet∈kortetijdplaatsv∈den,liefstvolau→matisch.Maar∞khetombouwennaareenvol≥ndmodelmoets≠lku∩enplaatsv∈den.Aldezeeisenmakendatdezemal≤n∨ltech-nischverνften∈ventiviteitver≥n.Eenmalbestaatuit(fig.8):?eenbodemplaat;?zijlijsten;?zijschoen,dezedraaienwegbijontkisten;?b∈≠nkisten;?kopschoen.Dezeonder∂enmoetenmetelkaarwordenverbonden→teenvormv∗≥heelmetee∩auwkeuri≥maatvoer∈g.Omeenverhar∂ementuitdemalteku∩enha≤n,moetdemaleerstworden≥opend.Dit≥beurtd∞rhetwegdraaienvandezijschoenmethy-drai̲schevijzels.V∞rhetope≠nmoeteerstdeverb∈d∈gtussendemalendeschoenwordenlos≥maakt.Eentraditio≠≤verb∈-d∈gswijzeishet≥bruikvan(s≠ldraad)bou-ten.Dezekostenechter∨larbeidstijdend∞rl∞ptijd.Indezemalwordtdeverb∈d∈g≥au→matiseerdaan≥brachtenvrij≥maakt.Indemalzijn∞kv∞rzien∈≥nv∞rdev∞rspa∩∈gaan≥bracht.Hoedezev∞r-spa∩∈geruitzietgaanweνeerstbekijken.da≥νren112345678910111213activiteitenbekist∈gope≠nstren≥nontspa∩enenontkoppe≤nlig≥rhijsenbekist∈gsch∞nmakenen∈olienwapen∈gskorfplaatsenstren≥n&ankerskoppe≤nmalsluitenb∈≠nkistenaanbren≥nstren≥nspa∩enbe→ns→rt1:bodemwandenverhard∈gs→rt11213141516b∈≠nkistverwijderendekwapen∈gaanbren≥nbe→ns→rt2:dekverhard∈gs→rt2891011127Productieactiviteitenv∞r≥spa∩enlig≥r7juni201115I15V∞rspa∩∈gAl≤end∞rdebruglig≥rs∈v∞r≥spa∩enbe→nuittevoeren,ishetmo≥lijkde≥-wensteslankevormterealiseren.Depr∈cipesvanv∞rspa∩∈gzijn∈Be→niek1218?Voorspanning' al uitgebreid toegelicht. Maarhoe wordt het nu in de fabriek toegepast?De basis van de voorspanning zijn voorspan-strengen van zeer hoogwaardig staal (FeP1860). Deze strengen met een totale diame-ter van 15,7 mm zijn opgebouwd uit 7 dra-den. Deze 7 draden, die in een spiraalvormgewikkeld zijn, hebben samen een totale op-pervlakte van 150 mm2.Elke streng wordt v??r het storten van hetbeton uitgerekt met een voorspankracht van215 kN oftewel 21,5 ton. Dit is dezelfdekracht die nodig is om 15 tot 20 personen-auto's op te tillen! Per brugligger zijn gemid-deld circa 85 strengen nodig om voldoendevoorspanning te krijgen. We hebben het hierdus per brugligger over een totale kracht vancirca 18.000 kN, gelijk aan het gewicht van12 brugliggers!Voor het aanbrengen van de spanning in destrengen wordt gebruikgemaakt van eenspanbank, bestaande uit twee heel zware,stalen jukken waartussen de strengen wordengespannen (fig. 6). Het grootse deel van despanbank′zit∈degrond.Erzijnerzware12141516171819202122232412345678912345678910111213141516123456789101112tijdschaalis∈dicatief∏uctiecyclusvan1bruglig≥r(1lig≥r24∪r)b∈≠nkist(tij∂ijk)≠eρud-constructiebodemplaat=eerstes→rt=tweedes→rtzijlijst(horizontaalverplaatsbaar)scharnierverlorenb∈≠nbekist∈gzijschot(draaibaar)zijschot(draaibaar)8Schetsmal8juni201115I15fundatiesnodigomdegrotekrachtenopteku∩en≠men.Nietal≤stren≥nlopen∈eenrechtelijntus-sendetweejukken.Omconstructieverede-≠nwordteendeel∈vandestren≥n∈hetvertica≤vlakd∞reenaantalspecia≤ankersaf≥bo≥n.Bijhorizontaal≥bo≥nv∞r≥-spa∩enlig≥rsiszelfssprakevanafbuig∈g∈hethorizonta≤vlak.Jekuntjev∞rstel≤ndatv∞rhetafbui≥nvaneenv∞r≥span-≠nsta≤nstrengeengrotekrachtnodigis.Dezekrachtwordtviahetankerop≥nomend∞rdemal,waaraanhetankerisbevestigd.Demalmoetnietal≤ensterk≥noegzijnomdezekrachtopte≠men,maarv∞ral∞kstijf≥noegomon→elaatˉeafwijk∈≥n∈hetbe→∩ene≤menttev∞rkomen.Hoewordenνdestren≥nuit≥rektennahets→rtenenverhardenvanhetbe→nweeraf≥-laten?Hetuitrekkenkanoptweemanieren:E?nmanierisomelkestrengstukv∞rstuktespa∩en,ditkanmeteenrelatiefk≤∈epot-l∞dvijzel.Eennadeelisdatjedanweleentijdjebezigbentv∞r85stren≥n.Entijdiskostbaar,zoalsweeerderheen≥zien.Eenandere,∈dezefabriek→e≥p∗emanierisal≤stren≥n∈??nkeertespa∩en,d∞rmid∂vaneenheelgrotevijzel∈stallatieaan??nzijdevandespanbank:hetzo≥naamdeactievejuk.Nahetspa∩enwordendevijzels≥borgdomhetrisicovanonbedoeldterug-lopentev∞rkomen.Hetaflatenvandev∞rspa∩∈gophetver-hardebe→nvandelig≥r≥sχedta<ijd≥contro≤erdmetdevijzel∈stallatievanhηctievejuk.Hetbe→nmoetopdatmomentwelvoldoendesterkteheenomdegrotekrachtenopte≠men.Hoedatwordtbereikt,gaanweνbezien.Be→ntechnologieAanwelkeeisenmoethetbe→nvandebrug-lig≥rsvoldoen?Norma≤eisenzijneen≤vens-d∪rvan100jaarbijeenmilieuklassevanXF4.Rijkswaterstaathanteertna∗deal≥me≠∥e∥nenstandaarden∞kei≥naanv≤̲ndeeisenenontwerpre≥ls.V∞rditprojectisdeROBK(Richtlij≠nv∞rhetOntwerpenvanBe→∩enKunstwerken)versie5van→epas-sing.Hier∈li>bijv∞rbeelddw∈≥ndv∗datschaded∞rASRmoetwordenv∞rkomenviadecementparagraafvanCUR-Aanbevel∈g89.Desterkteklassevanhetbe→n,waarophe→ntwerpvandelig≥rsis≥baseerd,isklasseC5365.9ProductiePIQ-lig≥rs∈defabriek(fo→:HendriksPrecon)9juni201115I15V∞rprefab-be→∩env∞r≥spa∩enbrug-lig≥rszijnditheelgangˉeeisen.V∞rhetproject≥bruiktdefabriekduseenmengselwaarmeeal∨lervar∈gisop≥daan.Inhetver≤denwashet≥bruikelijkomv∞rv∞r≥spa∩enbe→∩enbruglig≥rsport-landcementCEMI→etepassenvanwe≥de≥wenstes≠l≤sterkteontwikkel∈g.Dece-mentkeuzewordtte≥nw∞rdigechtersterkbepaaldd∞rdev∞r≥schrevenoplossin>e≥nhetASR-risic⊙Toe≥p∗wordtdaaromeenCEMIIIA52,5Nmeteenmini-maalh∞govenslak≥ha<evan50%.Alsvs̲→fwordteenkalksteenmeel≥bruikt.De→eslagmateria≤n(rivierzandengr∈d)heeneenmaxima≤korreldiametervan16mm.Dewcfli>onderde0,45.Eenbelangrijke∏uctie-eis-wensisdatdev∞rspa∩∈g∘a16∪rnahets→rtenvandebe→nspeciealophetverhardebe→nkanwordenaf≥laten.Zoalsweal≥zienheen,wordenbijhetaanbren≥nvandev∞rspan-n∈gzeergrotekrachtenophetbe→nuit≥oe-fend,v∞ralbijdebalke∈den.Omdezekrach-tengoedopteku∩en≠men,moethetgbe→neenminima≤sterkteheenvan45Nmm2.V∞rhetmengselontwerpisdezeeismaat≥vendtenopzichtevande28-daagsesterkte.Hierd∞rli>dewerkelijke28-daagsesterkteho≥rdandeontwerpsterkte.Omdevereistesterkteontwikkel∈gterealise-ren,iseenminima≤be→nspecietemperat∪rvan20?Ctijdenshets→rtenn∞dzakelijkenmoethetgs√tedeelvanhetjaar∞kdemalwordenverwarmd.Ombijla≥buiten-temperaturendebe→nspecieopde20?Ctekrij≥n,wordt∈diesituaties→ominjectie∈de→eslagbunkers→e≥p∗enwordthηanmaakwaterverwarmd.Demethodevande≥wo≥nrijpheidwordt≥bruiktomdebe→nsterkteontwikkel∈gtecontro≤reneneventueelbijtesturen.Vol-doendesterkteophetmomentvanaflatenvandev∞rspa∩∈giseenbelangrijkijkpunt.ProductieHoewordtνei≥nlijkeenkokerlig≥r≥pro-duceerd,zodanigdatdezevanb∈≠nholis?Tweemethodenworden∨l→e≥p∗:?vervaardig∈g∈eens→rtd∞rhet≥bruikvaneenlicht≥wichtve̲≤ment,vaakvanpolystyreen;?vervaardig∈g∈twees→rts,waarbij∈detweedes→rthetdekvandekokerwordt≥maakt.Zoalseerderaan≥≥ven,wordtbijdePIQ-lig≥rdetweedemethode→e≥p∗.V∞rde∏uctieis≥kozenv∞reenmengseldatzelfverdichtendeei≥nschappenbezit.Enke≤urennadeeerstes→rtwordendeb∈≠nkis-tenverwijderd,eenbekist∈gv∞rhetdek∈dekokeraan≥brachtendebovenwapen∈gmetd∞rvoer∈≥nv∞rdelateredwarsv∞r-spa∩∈gaan≥bracht.Heelbelangrijkisdatdemaloveralgoedwordt≥vd̲metdebe→nspecie.Dit≥dtv∞ralv∞rdebodem,waarbehalvezachts-taalwapen∈g(ditisjargonv∞rtraditio≠≤wapen∈g)∞k∨lv∞rspanstren≥naanwe-zigzijn.Eenv∞rdeelvanhets→rten∈tweefasenisdaternaverwijderenvandetij∂ijkeb∈≠nbekist∈ggoedcontro≤mo≥lijkisophetv∞rkomenvanlucht∈sluit∈≥n.Opbuig∈glig≥rsV∞rspa∩enisvervormen.Bijprefab-be→n-≠nv∞r≥spa∩enbruglig≥rsvertaa<zichditnaarverkort∈g∈≤n>ericht∈gmaarv∞ralnaaropbuig∈gvandelig≥rs.InBe→-niek1218?Voorspanning' wordt goed uit-gelegd hoe de betonspanning in een liggerverloopt door de voorspanning maar ookdoor het eigen gewicht en rustende belasting.10 juni 2011 15 I 15In figuur 10 wordt het spanningverloop nogeens schematisch weergegeven:? c' is de situatie van de brugligger met alleenvoorspanning en eigen gewicht. Benedenin de liggers is er een hoge drukspanningdie naar boven toe afneemt. Door dit span-ningsverloop zal de ligger opbuigen.? Bij e' wordt de situatie getoond met rus-tende en veranderlijke belasting. Onderinvloed van de belastingen is het span-ningsverloop veranderd en dus ook de op-buiging/doorbuiging.Er zijn veel factoren van invloed op de groottevan de opbuiging. Belangrijke factoren zijn debetonnen dwarsdoorsnede van de ligger metde configuratie van de voorspanning erin enhet krimp- en kruipgedrag van het beton-mengsel. Maar ook het moment en de wijzevan belasten van de ligger met voorspanningen eigen gewicht zijn van invloed. Na hetontkisten van de ligger is de temperatuur enhet vochtgehalte van de omgeving een be-langrijke parameter. De opbuiging is niet sta-tisch maar verandert (neemt meestal toe) inde tijd. Een prognose van de te verwachteopbuiging wordt vooraf berekend. Hierbijwordt een aantal van deze factoren meege-nomen.De werkelijke opbuiging wijkt meestal af. Deberekening is immers een modellering/bena-dering van de werkelijkheid en in de praktijkkunnen factoren verschillen met de aanna-men in de berekening.Opbuigingsverschillen tussen randliggers entussenliggers zijn te verwachten door de ver-schillen in dwarsdoorsnede en voorspanning.Maar ook zijn verschillen tussen dezelfdebrugliggers niet te voorkomen door bijvoor-beeld wijzigingen in de omstandighedenzoals buitentemperatuur, vochtgehalte etc.Wat is nu de praktijk bij de PIQ-liggers? Eenvoordeel van de kokerligger is de relatief grotestijfheid, waardoor de verschillen in opbui-ging lager zijn dan bijvoorbeeld bij voorge-spannen I-liggers of omgekeerde T-liggers.Daarentegen is de combinatie koker met flen-zen redelijk complex. Bij een overspanningvan 42 m is de berekende opbuiging 80 mm.De werkelijke opbuiging direct na ontkistenvarieert tussen 50 en 100 mm.De opbuiging van elke ligger wordt direct naontkisten gemeten. Grotere opbuigingsver-schillen leiden tot een visueel minder gladdeonderzijde van het viaduct. Om dit effect tecompenseren wordt de opleghoogte van debrugliggers in het werk gevarieerd (foto 11).Dit is redelijk eenvoudig uit te voeren door dehoogte van de opstortingen (zogenaamdestiepen) waarop de oplegblokken wordengeplaatst in hoogte aan te passen. De stiep-hoogte wordt dus per ligger gebaseerd op degemeten opbuigingen.+ =+ =at.g.v.Fp t.g.v.qegt.g.v.Fp + qeg t.g.v.qqb cc d e10Spanningen in het midden van de ligger. Situatie c'ontstaat door de voorspankracht (Fp) en het eigen-gewicht (qeg). Een situatie waarmee we altijd reke-ning moeten houden. Situatie e' is t.g.v. de combi-natie voorspankracht + eigen gewicht ?n deveranderlijke belasting (qq)11juni 2011 15 I 15Liggeruiteinde in gewapendbetonDe uiteinden van de ligger zijn speciale zones.In dit gebied worden namelijk grote krachtenovergedragen op het beton, waaronder devoorspankracht uit de strengen. Over een ge-bied van 500 tot 1000 mm vanaf het balk-uiteinde wordt de kracht vanuit een strengovergedragen naar het omringende beton.Over deze verankeringslengte treden niet alleendrukspanningen op, maar ook grote splijt- entrekspanningen. Ten gevolge van deze laatstekan er plaatselijke scheurvorming optreden.Om de scheurwijdte te beheersen en de span-ningen goed op te nemen, wordt in deze zoneveel zachtstaalwapening aangebracht. Eenvoorgespannen betonnen ligger heeft dus ookeen gewapende zone.De scheurvorming treedt meestal direct op nahet aanbrengen van de voorspanning. Om delevensduur te waarborgen, worden de scheu-ren, afhankelijk van de scheurwijdte, op defabriek ge?mpregneerd of ge?njecteerd. Deuitstekende voorspanstrengen worden gelijkmet het betonoppervlak afgesneden en meteen epoxycoating beschermd.Transport en montageHet is gebruikelijk dat het transport en demontage van prefab betonnen brugliggersonder verantwoordelijkheid van de producentworden uitgevoerd. Daarom hier, hoewel hetgeen activiteit op de fabriek is, toch een kortebeschrijving van het transport en de montage.Door de grote afmetingen en gewichten vande liggers is er sprake van bijzonder transport,waarvoor speciale regels gelden. Zo is trans-port over de weg vaak alleen buiten de spitstoegestaan. De wegbeheerder en GemeenteAmsterdam gaan nog een stap verder en staanzwaar transport alleen 's nachts toe. Twee jaarlang worden dus elke werkdag twee liggersmidden in nacht getransporteerd over de wegvan de fabriek naar Amsterdam.Het lokale wegennet bij de fabriek is niet be-rekend op het transport van deze zware lig-gers. Als oplossing hiervoor wordt elke nachteen pontonbrug gelegd waarover de 150 tonzware liggers worden gereden.De liggers worden dicht bij het werk gelost ineen tijdelijke opslag met speciale mobielehijsmiddelen. Vanuit deze opslag worden elke11Oplegblokken opstiepen (foto:FotoMix)12 juni 2011 15 I 1515/16 - Beton in XABeton wordt soms in een agressieve omgeving toegepast. Met agressief bedoelen we niet hetgedrag van mensen, zoals we dat soms in het verkeer zien of dat van opgeschoten jongeren, maareen omgeving voor beton waarbij er contact is met chemische stoffen die het beton oplossen, desterkte verlagen of het beton laten zwellen. Deze stoffen komen bijvoorbeeld voor in mest. Daarommoet beton voor bijvoorbeeld rioleringen en mestopslag tegen deze stoffen bestand zijn. Ditbeton wordt dan geleverd in milieuklasse XA (Aggressive Environment). In de volgende Betoniekbespreken we de schademechanismen die horen bij deze milieuklasse, de wijze waarop kan wor-den bepaald in welke XA-klasse het beton moet worden ingedeeld en maatregelen die de normons aanreikt om schade te voorkomen.dinsdag 10 liggers achteruitrijdend over hetin aanbouw zijnde viaduct getransporteerdnaar een speciaal door de aannemer ontwik-kelde montagekraan (foto 1). Met deze kraanworden de liggers direct van het transport ophun definitieve plaats gelegd.Door deze werkwijze wordt het hele viaductgebouwd zonder overlast voor het dagelijksewegverkeer en omgeving.AfsluitingIn deze Betoniek hebben we, in het kader van`technologie op locatie', een kijkje genomenbij de prefabricage van grote voorgespannenbetonnen brugliggers. We hebben gezien dathier heel veel techniek aan te pas komt. Veelin Betoniek besproken onderwerpen wordenhier dagelijks in de praktijk toegepast. Basisvoor een goed product is kennis en ervaringmaar ook creativiteit.DankwoordDe redactie van Betoniek bedankt Kees Quartelvoor het inbrengen van zijn kennis en expertisebij de totstandkoming van dit nummer.Literatuur- Betoniek 8/4 - Over.... spanning- Betoniek 10/9 - Over bruggen- Betoniek 12/18 - VoorspanningBetoniek is h?t vakblad over technologie enuitvoering van beton en verschijnt 10 keerper jaar. Betoniek wordt uitgegeven door?neas, uitgeverij van vakinformatie bv, inopdracht van het Cement&BetonCentrum.In de redactie zijn vertegenwoordigd:BAM Infra, BAS Research & Technology,BMC Certificatie, BTE Nederland, ENCI,Mebin en TNO. Voor de jaarlijkse afleveringover het Examen Betontechnoloog BV wordtsamengewerkt met de Betonvereniging.Uitgave ?neas, uitgeverij vanvakinformatie bvPostbus 101, 5280 AC, BoxtelT: 0411 - 65 00 85E: info@aeneas.nlWebsite www.betoniek.nlRedactie T: 0411 65 35 84E: betoniek@aeneas.nlVormgeving Inpladi bv, CuijkAbonnementen/adreswijzigingenUitgeverij ?neasPostbus 101, 5280 AC, BoxtelT: 0411 65 00 85E: info@aeneas.nlAbonnementen 2011Jaarabonnement, inclusief toegang onlinearchief: 76 (excl. 6% btw)Buiten Nederland geldt een toeslag voorextra porto. Abonnementen lopen per jaaren kunnen elk gewenst moment ingaan.Opzeggen moet altijd schriftelijk gebeu-ren, uiterlijk twee maanden voor vervalda-tum. Kijk voor de mogelijkheden van mee-leesabonnementen op www.betoniek.nl.? ?neas, uitgeverij van vakinformatie2011.Niets uit deze uitgave mag worden over-genomen zonder toestemming van de uit-gever. De algemene publicatievoorwaar-den van de uitgever worden verondersteldbekend te zijn en zijn op aanvraag beschik-baar. Hoewel de grootst mogelijke zorgwordt besteed aan de inhoud van het blad,zijn redactie en uitgever van Betoniek nietaansprakelijk voor de gevolgen, van welkeaard ook, van handelingen en/of beslissin-gen gebaseerd op de informatie in dezeuitgave.Niet altijd kunnen rechthebbenden van ge-bruikt beeldmateriaal worden achterhaald.Belanghebbenden kunnen contact opne-men met de uitgever.Betoniek onlineDeze Betoniek en alle414 vorige edities zijnonline te raadplegen opwww.betoniek.nl.Voor leden van Betoniek is dit archiefgratis toegankelijk. Nog geen lid? Kijk opwww.betoniek.nl voor een interessantaanbod.In onzevolgendeuitgave
Reacties