Een maandelijkse uitgave van deNederlandse Cementindustrieredactie-adresHerengracht 507 Amsterdamtelefoon 020-238531 december 1973Schoon betonOnder de eigenlijk wat rare naam 'schoonbeton' verstaat men beton waarvan het opper-vlak, geheel of gedeeltelijk, een van te vorenvastgesteld uiterlijk heeft. Dit uiterlijk kan wor-den verkregen door een speciale manier vanwerken of door gebruik te maken van eenspeciaal soort bekisting, maar ook wel dooreen bepaalde nabehandeling van een normaalbetonoppervlak. Wat is dus eigenlijk schoonbeton? Niets anders dan een geheel normaalbeton, dat echter niet door andere constructiesof materialen aan het oog wordt onttrokkenmaar in het zicht blijft en bovendien aan be-paalde esthetische eisen moet voldoen. Dit kanbetekenen dat een gelijkmatig eenkleurigoppervlak wordt vereist. Het is echter ookmogelijk dat het beoogde effect wordt bereiktdoor een opzettelijk aangebrachte structuurvan het oppervlak. Deze structuur kan somsreeds tijdens het storten worden verkregen, inandere gevallen pas ontstaan door een ofandere vorm van nabewerking.SamenstellingDe eisen voor de samenstelling van schoonbeton zijn feitelijk geen andere dan die voorelk normaal beton. Toch komen er nog wel eenpaar bijzondere punten naar voren. In deeerste plaats is het van belang dat zowel hetgebruikte cement als het toeslagmateriaalge-durende het hele werk van precies dezelfdekleur zijn. Dit betekent dus dat men beide moetbetrekken uit eenzelfde bron en zo mogelijkSchoon beton1in één partij om elke eventuele kleurafwijkingzoveel mogelijk te vermijden. Bovendien zalbijzondere aandacht moeten worden besteedaan de invloed die hulpstoffen kunnen hebbenop de kleur van het beton. Bindingsvertragerskunnen bijv. een donkere verkleuring van hetoppervlak veroorzaken. Ook ten aanzien van dehulpstoffen zal men dus moeten vasthoudenaan eenmaal gekozen type en merk.Een andere kwestie is natuurlijk dat men ter-wille van bepaalde esthetische effecten mis-schien met opzet sommige delen van de con-structie een afwijkende kleur wil geven. Dankan voor die gedeelten een wijziging van dekeuze van cement, toeslagmaterialen of hulp-stoffen wel zin hebben. Meestal zal men dekleurwijziging door middel van kleurstoffenrealiseren.CementsoortDein Nederland gebruikelijke cementsoortenportland- en hoogovencement zijn beide ge-schikt voor toepassing in schoon beton. Voorandere, zoals bijv. gesulfateerd cement, is datin mindere mate het geval. Beton, met dit ce-ment vervaardigd, zal nogal gauw gaan afzan-den.Aandacht dient te worden besteed aan hetverschil in eigenschappen en kleur dat zowel2Verlevendiging van het schoon-betonopper-vlak door afwisseling van de richting van debekistingsdelen; de centerpengaten (in eenregelmatig patroon) zijn niet dichtgezetper soort, per cementklasse als wel per merkvrij sterk kan verschillen. Hierdoor zal de een-maal gemaakte cementkeuze gedurende hethele werk moeten worden gehandhaafd. Ookwit portlandcement wordt voor schoon betonveel toegepast.In CUH-rapport nr. 36 'Schoon beton' wordtmelding gemaakt van een cementeigenschapdie van belang is voor de toepassing in schoonbeton, namelijk de waterafscheiding. Deze gaataltijd gepaard met ontmenging en dat is be-paald niet bevorderlijk voor het verkrijgen vaneen gelijkmatige kleur en structuur.Een ander belangrijk punt zijn de verhardings-eigenschappen van cement. Snellere of mindersnelle verharding, gedrag bij verdichten, ge-voeligheid voor temperatuurverandering tijdensde verharding e.d. kunnen van belang zijnvoor de kleur en daarmee voor het uiterlijk vanhet vervaardigde beton.ToeslagmateriaafVan veel belang bij het samenstellen vanmengsels voor schoon beton is de hoeveelheidfijn materiaal