BandUitgavev a k b l a d o v e r t e c h n o l o g i e e n u i t v o e r i n g v a n b e t o n"Str ff ncert op "De praktijk vanproductcertificatie:hoe kom je aan eencertificaat en hoewordt een BRLopgesteld?januari201111152 januari 2011 15 I 11Otekening voorpagina:Richard van de Pol"Strffncertop"Producenten wordt vaak gevraagd of hunproduct is voorzien van een certificaat. Dat kande koper van het product immers extra werkschelen bij de ingangscontrole. Wat moet eenproducent doen om een certificaat teverkrijgen? Wordt hij zomaar met de postopgestuurd of komt er meer bij kijken?In deze Betoniek leggen we uit wat de taken enacties zijn van de producent en de certificatie-instelling om ervoor te zorgen dat eenproducent een certificaat kan krijgen.Er is al diverse malen een Betoniek over certifi-catie verschenen (4/8, 6/18, 9/18, 14/03; aanhet eind van deze Betoniek staan de betreffendetitels). Hierin werd beschreven waarom certifi-catie is ontstaan en werden de diverse vormenvan certificatie beschreven, zoals product-, pro-ces en/of kwaliteitssysteemcertificatie, atteste-ring en certificatie van Factory Production Con-trol (FPC). Het proces van certificatie voorproducent en certificatie-instelling was echternog niet eerder een onderwerp.NutennoodzaakcertificaatDeze Betoniek gaat alleen in op de product-certificatie. Het doel van een productcertifi-caat is een afnemer meer zekerheid te gevendat het product aan zijn eisen of wensen vol-doet. Hierdoor hoeft de afnemer zelf veelminder of zelfs niet meer te controleren. Viaeen externe controle wordt het kwaliteitssys-teem van de producent en de te leveren pro-ducten regelmatig getoetst. Dit voorkomtdubbele controles en bespaart kosten. Vaak iseen certificaat noodzakelijk om een productte kunnen leveren. Bijkomend voordeel is dateen producent minder vragen van afnemerskrijgt.Normaal gesproken heeft ??n certificaat be-trekking op ??n of meer producten van het-zelfde type.foto:IngmarTimmer3januari 2011 15 I 11Waarinstaandeeisenwaaraaneenproducentmoetvoldoen?De eisen waaraan een producent moet vol-doen om een certificaat voor een product temogen voeren staan in een certificatie-schema. Dit schema bestaat uit verschillendeonderdelen, zoals het Algemeen ReglementProductcertificatie van de certificatie-instel-ling, interne procedures van de certificatie-instelling en de zogenoemde `beoordelings-richtlijn', kortweg BRL. Hierin zijn eisenopgenomen aan het betreffende product, hetproductieproces en het kwaliteitssysteem.Daarnaast zijn er eisen opgenomen hoe deexterne controle door een certificatie-instel-ling moet plaatsvinden.Als een producent een certificaat voor eenproduct aanvraagt is er meestal een BRL be-schikbaar. Hij kan zich richten op de inhoudvan deze BRL en beslissen of hij met de certi-ficatie gaat starten. In het geval dat een BRLnog niet beschikbaar is, moet eerst een BRLworden opgesteld. Deze Betoniek wordt op-gedeeld in twee delen. Het eerste deel `Certi-ficatie' beschrijft de situatie wanneer er al eenBRL is. Hoe een BRL kan worden verkregen, isin het tweede deel `Opstellen beoordelings-richtlijn' beschreven.4 januari 2011 15 I 11In dit eerste deel beginnen we met de vraaghoe je aan een certificaat komt. Vervolgensleggen we uit welke acties van de producenten de certificatie-instelling noodzakelijk zijnom het certificaat te verkrijgen. Uitgelegdwordt hoe lang het duurt om een certificaatte krijgen, hoe de controle plaatsvindt nadathet certificaat is verkregen en hoe een produ-cent het certificaat kwijt kan raken. Tot slotwordt aangegeven wat de kosten van certifi-catie zijn, wie die betaalt en door welke orga-nisatie de certificatie-instelling wordt gecon-troleerd.Hoekomikaaneencertificaat?Simpel, gewoon bellen met een certificatie-instelling die deze certificaten uitgeeft. InNederland zijn er verschillende bouwgerela-teerde certificatie-instellingen. De vraag isalleen welke certificatie-instellingen voor deproducent relevant zijn.De certificatie-instellingen hebben zich in hetverleden meestal gespecialiseerd in ??n ofmeer van de vele bouwproducten die wordengeleverd. Tegenwoordig hebben de meestecertificatie-instellingen hun productpakketverbreed.In `onze wereld' kennen we BMC Certificatie,Kiwa, IKOB-BKB en INTRON Certificatie. Somsis er voor ??n productsoort slechts ??n certi-ficatie-instelling, zoals BMC Certificatie voorbetonmortel en Kiwa voor betonproducten.In enkele gevallen zijn er meer certificatie-in-stellingen actief zoals BMC Certificatie enIKOB-BKB bij de certificatie van cement.Figuur 1 geeft schematisch aan hoe het certi-ficatietraject verloopt. Na het eerste contactzal de certificatie-instelling, als de producenthierom vraagt, een passende offerte opstel-len. Hierin wordt het certificatietraject toege-licht, worden de relevante documenten mee-gestuurd en wordt er natuurlijk aangegevenwat de kosten zijn. Aan de hand van de ver-kregen informatie moet de producent beslis-sen of een certificaat inderdaad wordt aange-vraagd en zo ja, voor welke producten. Naeen positief besluit zal er een certificatieover-eenkomst worden opgesteld, die door beidepartijen wordt ondertekend.Hierna wordt door de certificatie-instellinghet toelatingsonderzoek gestart dat uit ver-schillende onderdelen bestaat.1.BeoordelinghandboekHet kwaliteitshandboek van de producentwordt door de certificatie-instelling getoetstaan de eisen, opgenomen in de BRL.2.Bedrijfsbezoek(en)Na een positieve beoordeling van het hand-boek volgt een eerste bezoek aan de produc-tielocatie, ook wel een initi?le beoordelinggenoemd. Hiervan wordt een rapport ge-maakt, waarin ook de beoordeling van hetkwaliteitshandboek is opgenomen. Aan dehand van de rapportage kan de producentverder om maatregelen ter verbetering tenemen. Veelal zal namelijk blijken dat bij heteerste bezoek nog niet alles aan de eisen vol-doet. Hierbij wordt onderscheid gemaakt inernstige en minder ernstige tekortkomingen.Ernstige tekortkomingen staan het afgevenvan het certificaat in de weg. De te volgenwerkwijze bij het afgeven van certificaten ver-schilt per certificatie-instelling. Bij sommigecertificatie-instellingen kan bij de constateringvan minder ernstige tekortkomingen een tij-delijk certificaat worden verkregen, waarbij deproducent binnen een bepaalde termijn dezetekortkomingen moet hebben opgeheven. InDEEL1Certificatie5januari 2011 15 I 11dit geval kan de producent zijn product(en)met een certificaat leveren. Andere certifica-tie-instellingen geven het certificaat pas af,nadat aan alle eisen uit de BRL is voldaan.3.ProductonderzoekBij het eerste bezoek worden monsters vanhet te certificeren product of de productengenomen voor onderzoek in het eigen labo-ratorium van de producent en onderzoek ineen extern laboratorium. Hiermee wordtgecontroleerd of het product aan de techni-sche eisen voldoet en ook worden de onder-zoeksresultaten van de producent geverifi-eerd.janeejajaneejaneeneeneeContact opnemen metcertificatie-instellingIs er een BRL?Producent wensteen certificaatProcedure voorvaststellen van BRLToelatingsonderzoek:1. beoordeling handboek2. bedrijfsbezoek(en)3. productonderzoekStart jaarlijksecontrolebezoekenAfsluitencertificatieovereenkomstToesturen offerte:? toelichting op procedure? relevante documenten? kostenopgave? Welk product/productenwil men certificeren?? Wat zijn de kosten?? Uitleg procedureProducentvoldoet aanalle eisen?Producentstopt / eindeAfgifte vancertificaatAanvraagcertificaatOpstellen BRL?Definitieve BRL1Schematischeweergavecertificatietraject6 januari 2011 15 I 11schema en is in de BRL vastgelegd. Dezebezoeken zijn over het algemeen onaange-kondigd. Een inspecteur van de certificatie-instelling staat op een willekeurige dag voorde deur van de producent en verzoekt ominzage in alle kwaliteitsdocumentatie, doeteen rondgang door het bedrijf en wil eventu-eel proeven bijwonen. Het kan zijn dat binnende regeling ??n of meer bezoeken wel wordenaangekondigd. Het gaat dan vaak om bijwo-ning van proeven waarvoor gespecialiseerdemedewerkers aanwezig moeten zijn.Van de bezoeken wordt door de inspecteureen rapport gemaakt, dat soms ter plaatsewordt geprint en waarop een vertegenwoor-diger van de producent een paraaf zet. Hetkomt ook voor dat de inspecteur het rapportHoelangduurthetvoordatikeencertificaatheb?Hoe snel een producent een certificaat kanverkrijgen hangt vooral van hemzelf af. Im-mers, een certificatie-instelling zal niet eerdereen certificaat kunnen afgeven voordat aanalle eisen uit de BRL wordt voldaan. In die zinvolgt de certificatie-instelling de producent inzijn voortgang en zal deze instelling, als allesin orde is, een certificaat binnen enkele dagenkunnen afgeven. Vaak duurt het enkele maan-den tot een half jaar voordat de producent eencertificaat verkrijgt. Na afgifte van het certifi-caat starten de normale controlebezoeken.Hoebehoudikmijncertificaat?Jaarlijks wordt de producent een aantal keerbezocht. Hoe vaak varieert per certificatie-DEEL1Certificatietekening:RichardvandePol7januari 2011 15 I 11met de producent bespreekt en daarna directals pfd-bestand per mail aan hem toestuurt.In beide situaties geeft de producent aan ken-nis te hebben genomen van de inhoud vanhet rapport.De rapporten worden vervolgens altijd dooreen andere interne medewerker van de certi-ficatie-instelling beoordeeld en geautoriseerd.Hiermee wordt de objectiviteit in de beoorde-lingen geborgd.De medewerkers van certificatie-instellingenhebben een geheimhoudingsplicht.Zolang tijdens de controlebezoeken geen ofweinig tekortkomingen worden geconsta-teerd, behoudt de producent zonder proble-men zijn certificaat. De producent neemtcorrigerende maatregelen op de eventueletekortkomingen en kan producten met hetcertificaat blijven leveren.De certificatieovereenkomst tussen producenten certificatie-instelling heeft in principe eenonbeperkte geldigheid. Veel certificatie-instel-lingen geven jaarlijks of driejaarlijks nieuwecertificaten uit om te voorkomen dat `oude'certificaten blijven rondgaan. Door deze re-gelmatige herziening blijft de inhoud van hetcertificaat ook up-to-date ten aanzien vaneventueel gewijzigde BRL's.Inwelkegevallenkanikmijncertificaatkwijtraken?Het antwoord hierop is niet eenvoudig tegeven. Iedere certificatie-instelling heeft eeneigen sanctieprocedure, waarin de stappendie leiden tot intrekking of opschorting vanhet certificaat worden beschreven. Deze pro-cedure geldt voor alle certificatieschema's,maar per certificatieschema wordt meer indetail beschreven wat onder ernsige of min-der ernstige tekortkomingen wordt verstaan.Zodra tijdens bezoeken ernstige of verschil-lende minder ernstige tekortkomingen wor-den geconstateerd, zal de certificatie-instel-ling maatregelen nemen. Deze vari?ren vaneen verzoek tot opheffing van de tekortko-mingen binnen korte termijn, het brengenvan een extra bezoek of het opschorten ofintrekken van een certificaat. Het laatste zalhet geval zijn bij fraude of het leveren van eenonveilig product. In het certificatieschemamoet zijn opgenomen wat ernstige en minderernstige tekortkomingen zijn.In het algemeen geldt dat als bij een controle-bezoek een tekortkoming wordt geconstateerdhet certificaat niet direct wordt ingetrokken. Ervolgt veelal eerst een waarschuwing, al danniet per brief, met het verzoek om maatregelenter verbetering te nemen. Stel dat bij het vol-gende bezoek of na afloop van een termijnwaarbinnen de maatregelen uiterlijk moetenzijn doorgevoerd, blijkt dat er geen maat-regelen zijn genomen of dat die niet afdoendebleken te zijn, volgt veelal weer een waar-schuwing met mogelijk een versneld extracontrolebezoek.Is tijdens het extra bezoek de tekortkomingnog niet opgelost, dan kan de directie van deproducent worden uitgenodigd voor een ge-sprek. In dit gesprek wordt uitgelegd wat eraan de hand is en wordt de directie verzochtmaatregelen ter verbetering te nemen. Geluk-kig helpt een dergelijk gesprek in heel veelgevallen de problemen op te lossen. Boven-staande kan overigens per certificatieschemaverschillen.Van dit proces merkt de `buitenwereld' niets,omdat de waarschuwingen en het gesprekniet wordt gepubliceerd. Publicatie vindt ech-ter wel plaats indien de producent nog steedsgeen of onvoldoende maatregelen ter verbe-tering heeft genomen en tot schorsing of in-trekking van een certificaat wordt overge-gaan.8 januari 2011 15 I 11Schorsen kan overigens ook op verzoek van deproducent zelf plaatsvinden. Het kan voorko-men dat een producent een bepaald producttijdelijk niet meer produceert en niet meer ophet certificaat wil vermelden. In dat geval is ernatuurlijk geen sprake van een sanctie.Watkostcertificatie?Exacte kosten voor certificatie zijn niet een-duidig vast te stellen. Wel kunnen we weerge-ven waaruit deze kosten bestaan:1. Kosten van het toelatingsonderzoek doorde certificatie-instelling.2. Jaarlijkse kosten die de producent betaaltvoor de controlebezoeken en de afhande-ling/autorisatie van de rapporten, onder-houd van het systeem en verplichte af-drachten aan Stichting KOMO en StichtingBouwkwaliteit (SBK).3. Kosten van extern laboratoriumonderzoek,uit te voeren bij het toelatingsonderzoeken enkele malen per jaar nadat het certifi-caat is verkregen.Dit zijn de externe kosten. Daar komen deinterne kosten voor de producent nog bij. Datzijn de kosten zoals het inrichten en onder-houden van een kwaliteitssysteem, een labo-ratorium of het ter beschikking hebben vanvakbekwaam personeel.Wiecontroleertmijncontroleur?Certificatie-instellingen zijn onafhankelijk endeskundig. Hiervoor zijn richtlijnen opgesteld,waaraan ze moeten voldoen. Voor productcer-tificatie is dit NEN-EN 45011 die algemeneeisen beschrijft waaraan een derde-partij-instel-ling (certificatie-instelling) die een productcer-tificatiesysteem beheert, moet voldoen om alsonafhankelijk en deskundig te worden erkend.Voordat een certificatie-instelling een certifi-caat mag afgeven moet hij, per certificatie-schema, een accreditatie verkrijgen. Hiertoemoet de certificatie-instelling een soort exa-men doen en bij voortduring aantonen dataan eisen ten aanzien van onafhankelijkheiden deskundigheid wordt voldaan. Dit is als hetware het certificeren/accrediteren van decertificatie-instelling.Om ervoor te zorgen dat certificatie-instellin-gen blijvend voldoen aan de eisen in NEN-EN45011 is de Raad voor Accreditatie (RvA) in-gesteld. Deze RvA bezoekt eenmaal per jaareen certificatie-instelling waarbij die instellingaan de eisen van NEN-EN 45011 wordt ge-toetst. Deze bezoeken zijn aangekondigdomdat bij een dergelijke lage bezoekfrequen-tie de kans groot is dat de kwaliteitsco?rdina-tor afwezig is. De inspecties duren meestalverscheidene dagen, afhankelijk van het aan-tal certificatieregelingen dat een certificatie-instelling onder zijn hoede heeft.Vaste beoordelingspunten zijn onder anderede opleiding, ervaring, onafhankelijkheid engeheimhouding van en door inspecteurs enbinnendienstmedewerkers.TotslotOver het algemeen kan worden gesteld datbedrijven en hun medewerkers in eerste in-stantie wat `onwennig' zijn om een certifica-tie-instelling over de vloer te halen. Na ver-loop van tijd ontstaat echter een situatiewaarbij de producent zich realiseert dat certi-ficatie niet alleen maar lastig en ingewikkeldis, maar dat het feit dat af en toe iemand eensover de schouder meekijkt ook zijn voordelenheeft. Er zijn altijd wel aanleidingen of oorza-ken waardoor bepaalde zaken die de kwaliteitvan het product be?nvloeden minder aan-dacht krijgen dan gewenst. Certificatie kanhelpen om bedrijven scherp te houden.Samen met de producent wordt daarmee dekwaliteit van het product op het gewensteniveau gehouden.DEEL1Certificatie9januari 2011 15 I 11In dit tweede deel van deze Betoniek laten wezien wat er moet gebeuren als er geen BRL isof als een BRL moet worden gewijzigd.HoewordteenBRLopgesteld?Op verzoek van de `aanvrager' voor een cer-tificatieregeling zal een BRL worden opge-steld of wordt een BRL aangepast. Deze aan-vrager kan zijn een bedrijf of groep vanbedrijven (bijvoorbeeld een brancheorgani-satie).Veel mensen denken dat een BRL wordt op-gesteld of gewijzigd door de certificatie-in-stelling. Dit is maar gedeeltelijk waar. De in-houd van de BRL wordt immers altijd in eenvoorbereidingscommissie besproken en be-oordeeld. Hierin hebben zitting de aanvrageren afnemers van de producten. Onafhanke-lijke deskundigen en partijen uit de afnemers-wereld worden erbij gehaald om voldoendekwaliteit en draagvlak te cre?ren. De certifica-tie-instelling brengt certificatiedeskundigheidin en zal de gang van zaken rondom hetopstellen of wijzigen van een BRL op zichnemen. Zo wordt er een balans gevondentussen de wensen van de afnemers en de(on)mogelijkheden van de producent.KostenAan het opstellen van een BRL zijn kostenverbonden, die door de aanvrager moetenworden betaald. De kosten zijn afhankelijkvan de hoeveelheid werk. Het wijzigen vaneen BRL wordt over het algemeen uit de jaar-lijkse afdrachten van de certificaathoudersbetaald of wordt gelijkelijk verdeeld over decertificaathouders.DEEL2Opstellenbeoordelingsrichtlijnfoto:SteefCroonen10 januari 2011 15 I 11TijdsduurHet mag duidelijk zijn dat als er nog geen BRLis het langer zal duren voordat een producentover het certificaat kan beschikken. Het op-stellen van een BRL duurt gemiddeld ??n jaar,maar er zijn voorbeelden dat het sneller of(veel) langzamer gaat. Het hangt sterk af vande discussies tijdens het opstellen van hetconcept, eventueel naar aanleiding van ex-terne kritiek. Stichting KOMO heeft een stan-daard procedure opgesteld voor het opstellenofwel wijzigen van een BRL (fig. 2). Een stan-daard tijdspad is er echter niet.Verwerken commentaar door commissie enaanbieden aan CvD voor vaststellingNaar Stichting KOMO ter toetsingaan kwaliteitsstandaardStart certificatieVerkrijgen/uitbreiding accreditatie van CI door RvAAanbieding aan HCB en eventueel TBb en/of TBbkStichting KOMO akkoordStichting KOMO biedt aan SBKInitiatief voor BRLMelden door CI bij KOMOVoor betekenisafkortingenzie overzichtop p. 11Minimaal op te nemen aspecten (eisen) door CvDOpstellen concept BRL door voorbereidingscommissieBesluit CvD publicatie ter kritiek concept-BRLRetour naar SBKIndien van toepassing:toetsing op wettelijkeeisen door TBbAanvaardingdoor HCBIndien van toepassing:toetsing op wettelijkeeisen door TBbkMelding aanvaarding aan KOMOMelding aanvaarding aan certificatie-instellingBindend verklaring van BRL door directie van CI2Standaardprocedure voorhet opstellenofwel wijzigenvan een BRLDEEL2Opstellenbeoordelingsrichtlijn11januari 2011 15 I 11AandeslagAls de BRL leidt tot KOMO-certificatie moethet initiatief voor de nieuwe BRL bij StichtingKOMO worden aangemeld. Vervolgens wordter door een College van Deskundigen (ziekader) bekeken welke aspecten minimaal ineen BRL moeten worden opgenomen. Hier-mee gaat de certificatie-instelling aan de slag,samen met de hiervoor beschreven voorbe-reidingscommissie. Een BRL zal een paar keerin een vergadering worden besproken endaarna in eindconcept worden aangebodenaan het College van Deskundigen.Dit college besluit of de BRL in de aangebo-den vorm en inhoud ter kritiek gepubliceerdkan worden. Zo ja, dan wordt de kritiekversievia de normale media (Cobouw, melding aanbranchevereniging, website certificatie-instel-ling, mailings e.d.) aan de `buitenwereld' ken-baar gemaakt. Een kritiekperiode duurt mini-maal zes weken.De certificatie-instelling verzamelt het ont-vangen commentaar. De voorbereidingscom-missie bespreekt het commentaar en doetvoorstellen hoe de BRL hier eventueel opmoet worden aangepast. De aangepaste BRLgaat naar hetzelfde college voor definitievevaststelling, waarna de regeling inhoudelijkvaststaat.Vervolgens begint een min of meer adminis-tratief traject, dat in het stroomschema isweergegeven, maar waarop we in deze Beto-niek niet verder ingaan.Nadat de procedure is afgerond, wordt deBRL door de directie van de certificatie-instel-ling bindend verklaard.Wanneer het een nieuwe BRL betreft zal decertificatie-instelling die hiervan gebruik wilmaken eerst geaccrediteerd moeten zijn doorde Raad voor Accreditatie (RvA). Hiertoe ver-zoekt de certificatie-instelling de RvA om toe-voeging van de BRL aan hun geaccrediteerdeCollegesvanDeskundigenindebetonwereld? betonmortel en mortels;? constructief beton;? ongewapende betonproducten;? toeslagmaterialen en vulstoffen;? grondstoffen en milieu;? recyclinggranulaten;? wapeningsmaterialen;? betonreparatie.Taken van een College van Deskundigen? bevordert de inhoudelijke kwaliteit en juistheid van BRL's;? verzekert de voortdurende kwaliteitsbewaking van certifi-catieschema's;? ziet toe op de uitvoerende werkzaamheden van certificatie-instellingen binnen het kader van de BRL aan de hand van(jaarlijkse) rapportages;? beoordeelt de (jaarlijkse) rapportages van de certificatie-instelling waarin verslag wordt gedaan van de opgedaneervaringen, eventuele tekortkomingen dan wel ondervondenproblemen met de uitvoering van controles en inspectiesvoor een BRL.LijstvanafkortingenBRL BeoordelingsrichtlijnCI Certificatie-instellingHCB Harmonisatie Commissie Bouw van SBK, zie ookwww.bouwkwaliteit.nlSBK Stichting Bouwkwaliteit (Rijswijk, ZH),www.bouwkwaliteit.nlRvA Raad voor Accreditatie (Utrecht), www.rva.nlKOMO Stichting KOMO (Gouda), www.komo.nlTBb Toetsingscommissie Bouwbesluit, zie ookwww.bouwkwaliteit.nlTBbk Toetsingscommissie Besluit bodemkwaliteit, zie ookwww.bouwkwaliteit.nlactiviteiten. Bij wijzigingen in bestaande BRL'enis deze aanvraag niet nodig.Zodra de certificatie-instelling geaccrediteerdis voor die BRL, kunnen de producent(en) ende certificatie-instelling aan de slag en mogencertificaten worden afgegeven.12 januari 2011 15 I 1115/12-BetonopdieetBeton is een veelzijdig bouwmateriaal. Het is sterk, stijf, waterdicht, slijtvast, weersbestendig,brandwerend en heeft bovendien goede esthetische eigenschappen. Maar beton is ook betrek-kelijk zwaar. Als het materiaal te zwaar wordt moeten er kilo's af. Gelukkig behoort dat ook tot demogelijkheden van beton. Maar hoe krijgen we dit voor elkaar en wat betekent het voor de sa-menstelling en de eigenschappen? In de volgende Betoniek gaan we hier wat dieper op in.Betoniek is h?t vakblad over technologie enuitvoering van beton en verschijnt 10 keerper jaar. Betoniek wordt uitgegeven door?neas, uitgeverij van vakinformatie bv, inopdracht van het Cement&BetonCentrum.In de redactie zijn vertegenwoordigd:BAM Infra, BAS Research & Technology,BMC Certificatie, BTE Nederland, ENCI,Mebin en TNO. Voor de jaarlijkse afleve-ring over het Examen BetontechnoloogBV wordt samengewerkt met de Beton-vereniging.Uitgave?neas, uitgeverij vanvakinformatie bvPostbus 101, 5280 AC, BoxtelT: 0411 - 65 00 85E: info@aeneas.nlWebsitewww.betoniek.nlRedactieT: 0411 65 35 84E: betoniek@aeneas.nlVormgevingInpladi bv, CuijkAbonnementen/adreswijzigingenUitgeverij ?neasPostbus 101, 5280 AC, BoxtelT: 0411 65 00 85E: info@aeneas.nlAbonnementen2011Jaarabonnement, inclusief toegang onlinearchief: 76 (excl. 6% btw)Buiten Nederland geldt een toeslagvoor extra porto. Abonnementen lopenper jaar en kunnen elk gewenst mo-ment ingaan. Opzeggen moet altijdschriftelijk gebeuren, uiterlijk tweemaanden voor vervaldatum. Kijk voorde mogelijkheden van meeleesabon-nementen op www.betoniek.nl.? ?neas, uitgeverij van vakinformatie2011.Niets uit deze uitgave mag wordenovergenomen zonder toestemmingvan de uitgever. De algemene publica-tievoorwaarden van de uitgever wordenverondersteld bekend te zijn en zijn opaanvraag beschikbaar. Hoewel de grootstmogelijke zorg wordt besteed aan de in-houd van het blad, zijn redactie en uitge-ver van Betoniek niet aansprakelijk voor degevolgen, van welke aard ook, van hande-lingen en/of beslissingen gebaseerd op deinformatie in deze uitgave.Niet altijd kunnen rechthebbenden van ge-bruikt beeldmateriaal worden achterhaald.Belanghebbenden kunnen contact opne-men met de uitgever.HoeblijvenBRL'sactueel?BRL's moeten steeds up-to-date blijven. Aan-passingen vinden plaats als een bedrijf ofbranche, als gevolg van marktontwikkelingenof nieuwe regelgeving, daarom vraagt. Het isook mogelijk dat een BRL moet worden aan-gepast, zonder dat een bedrijf of branchehierom vraagt, of dat er een technische nood-zaak is. Het kan voorkomen dat de RvA of SBKnieuwe eisen stellen waar een BRL aan moetvoldoen. Een voorbeeld hiervan is de eis ombestaande BRL's volledig te laten aansluitenop het Bouwbesluit.TotslotWe hebben in deze Betoniek nu het geheleproces van productcertificatie besproken. Wehebben gezien dat productcertificatie helptom afnemers meer zekerheid te geven in dekwaliteit van het product en dat het verkrijgenvan een productcertificaat iets meer inhoudtdan "Str ff n cert op ".TitelsvanvermeldeBetoniekafleveringen4/8 KOMO en beton6/18 Certificeren, hoe en waarom?9/18 Kwaliteitsverklaringen -hoe werkt dat?14/03 Gecertificeerd!TitelsvanvermeldenormenNEN-EN 45011Algemene eisen voor instellingen dieproductcertificatie-systemen uitvoeren(1998)DEEL2OpstellenbeoordelingsrichtlijnInonzevolgendeuitgave