Een maandelijkse uitgave van deNederlandse Cementindustriecorrespondentie-adrespostbus 3011,5203 DA 's-Hertogenboschtelefoon 073-150150 (abonnementen 150231)ISSN 0166·137xjuli/augustus 1981Bekistingen (I)Kiezen voor beton als bouwmateriaal betekentkiezen voor vormvrijheid. Betonspecie kan inallerlei bekistingsvormen worden gestort. In datopzicht kan de ontwerper vrijwel ongelimiteerdzijn fantasie laten werken.De opdrachtgever is echter niet alleen geYnteres-seerd in architectuur, maar ook in kostprijs. Vooreen financieel aanvaardbaar resultaat moet nietalleen naar een goedkope bekisting wordengezocht, maar evenzeer naar een beton vorm dieeenvoudig en dus goedkoop te bekisten is.De bekisting is een relatief kostbaar onderdeelvan de betonconstructie geworden. In veelgevallen blijkt het kostenaandeel van de bekis-ting wel 50% van de totale ruwbouwkosten tebedragen. Loonkosten zijn hierin verreweg degrootste post.Een beklstinqsontwerper, die vroeger voldoendehad aan constructief inzicht, staat nu voor meerdan alleen constructieve problemen om eenoptimaal ontwerp te maken. Om het aandeel vande loonkosten zoveel mogelijk te beperken, kanhij er naar strevenwaar mogelijk een repeterende, dat wil zeggeneen voor herhaaldelijk gebruik geschiktebekisting toe te passen, en- zo mogelijk systeembekistingen in te zettenmeteenvoudige be- en ontkistingsmogelijk-heden.Zoals reeds eerder opgemerkt leidt daarbij eeneenvoudige betonvorm tot een weinig bewerke-lijke bekisting. Versimpeling van de hulpcon-structie betekent echter niet dat aspecten alsveiligheid tijdens de uitvoering en uiterlijk van debetonconstructie mogen worden verwaarloosd.Dit laatste geldt vanzelfsprekend vooral voorontwerpen in 'schoon beton.' Zo mag bijvoor-beeld nimmer de hand worden gelicht met dedoorbuigingseisen. Doorbuiging van de onder-steunde bekistingsconstructie ten gevolge vanhet stortgewicht veroorzaakt onherstelbareschade aan het uiterlijk.Minstens zo belangrijk is de keuze van de soortcontactbekisting en de onderlinge aansluitingvan de verschillende delen daarvan.TeamwerkOverleg tussen architect en bekistingsconstruc-teur zal vrijwel altijd kunnen leiden tot kosten-besparende maatregelen, als dat overleg maarvroeg genoeg kan plaatsvinden. Een derde die indit overleg zou kunnen worden betrokken is dewerkvoorbereider. Met zijn kennis van uit-voeringsmethodieken kunnen economischegezichtspunten gedegen worden besproken.Analyse binnen dit team van de vele mogelijk"heden voor bekistingsmaterialen, "systemen enuitvoeringswijzen zal resulteren in een aan-vaardbare betonvorm tegen de laagste prijs.Handboek BekistingenDoor menig gebruiker en ontwerper van bekis-tingen werd reeds jaren geleden onderkend dathet onderdeel bekistingen zwaar zou gaandrukken op de bouwkosten. Om de problematiekzowel in theorie als praktijk beter te benaderenwerd door de Betonvereniging een studie-vereniging opgericht voor bekistingsconstruc-ties, de STUBECO. De inzet van de leden heeftgeleid tot het verschijnen van talrijke mede-delingen, rapporten en in 1980tenslotte hetHandboek Bekistingen. Het is het eerste bekis-tingshandboek in de Nederlandse taal en isbestemd voor zowel architecten en constructeursals uitvoerder en opzichters. In 450 pagina's metcirca 500 afbeeldingen worden alle aspecten vanhet ontwerpen, berekenen en uitvoeren vanbekistingen besproken.Bijzondere aspectenNa dezemeer algemene beschouwingen over hetonderwerp bekistingen zijn er twee bijzondereaspecten die we in BETONlEK nader willenbespreken, te weten:- stabiliteit van bekistingen, en- inspectie van bekistingen.Waarom deze twee onderwerpen? Het eersteomdat instabiliteit blijkens onderzoek de voor-naamste oorzaak is van instorting vanbekistingen. Het tweede omdat hiermee inbelangrijke mate de kwaliteit van het werk kanworden beheerst.Het eerste onderwerp komt meteen al in dezeaflevering van BETONlEK aan de orde. Hettweede verschijnt in een volgende uitgave.StabiliteitHet ernstigste ongeval dat zich bij bekistingswerkkan voordoen is instorting. Uit praktijkonderzoek21Instorting van bekistingen is dikwijls het gevolg vaninstabiliteitin de Verenigde Staten en Groot-Brittannië iskomen vast te staan dat deze ongevallen bijnaaltijd te wijten zijn aan instabiliteit, oftewel hetontbreken van evenwicht bij horizontale en/ofverticale belasting van de bekistingsconstructie(foto 1).8ezweken stempel; oorzaak:betostinqte hoge belostingwijken vd. schorenI1-rScheefstand.PAschroef-cbelasting.· Abuis-stempelb