voor technologie en uitvoering van beton 4 2018 Bijzondere hulpconstructies Bekisting overstekken ? Ondersteuning op bestaande loods ? Onderstempeling kolom ? Grenzen systeembekisting p00-Cover.indd 1 17-12-18 11:57 Betoniek is hét kennisplatform over de technologie en uitvoering van beton. Al meer dan 45 jaar draagt Betoniek bij aan een goede kwaliteit van betonbouw in Nederland. Kennis daarover is juist voor jou als student Bouwkunde en/of Civiele Techniek enorm belangrijk. Daarom ontvang je nu alle informatie van Betoniek - 4x per jaar Betoniek Vakblad, 4x per jaar Betoniek Standaard, toegang tot de online mediatheek en de tweewekelijkse digitale nieuwsbrief - voor slechts ? 33,75 per jaar. Een online lidmaatschap is voor jou zelfs helemaal gratis zolang je student bent! Meld je nu aan bij het kennisplatform Betoniek WWW.BETONIEK.NL/VOORHETONDERWIJS. BETONIEK.NL STUDENT? LEER VAN DE PRAKTIJK. WORD LID ? adv-02.indd 2 17-12-18 08:56 3 VAKBLAD I 4 2018 Inhoud Geef mij maar? Amsterdam, Rotterdam of toch dit keer? Antwerpen? Oordeel zelf, beste lezer, welke stad er in dit themanummer het best naar voren komt met grensverleggende bekistings- en ondersteunings- techniek. De toegepaste reparatiemethode bij de uitvoering van het ZNA-ziekenhuis in Antwerpen maakt in ieder geval veel indruk, met de zeer ingrijpende herstelwerkzaamheden in dit ziekenhuis in aan- bouw. Daarnaast leren we weer een wijze les over mogelijke vorstschade en dat is in deze tijd van het jaar zeer welkom. Tja en dan Amsterdam. Daaraan wordt flink gebouwd en dat laten we in dit nummer zien in twee artikelen. Creatieve nieuwbouw bij het Nhow-hotel bij Amsterdam RAI en een ogen- schijnlijk eenvoudige ? in detail scherp benutte ? bekistingsoplossing bij de fietsparkeergarage onder de Vijfhoek aan de Strawinskylaan. Rotterdam toont zich met het herbestemmings- project van het veem Fenix I met een mooi stuk koopmansgeest. Waarom nieuwbouwen als her- benutten ? met behulp van een mooie technische oplossing ? nog meer voor de hand ligt? Duur- zaamheid in haar beste vorm. Wat deze vier artikelen met elkaar verbindt, is dat de betrokkenen zich in geen geval hebben laten beperken tot de standaardoplossingen van de beschikbare bouwsystemen en werkmethoden. Elk van de projecten is een voorbeeld van het ver- leggen van grenzen, waarbij gezond verstand en een goede samenwerking tussen ontwerp, uitvoe- ring en technologie tot bijzondere resultaten hebben geleid. Terugkijkend op prachtig betonjaar 2018, wens ik alle lezers hierbij mede namens mijn redactie- collega's fijne feestdagen en een gezond, gelukkig en succesvol 2019. Hans Kooijman Hoofdredacteur Betoniek Vakblad Voor reacties: hanskooijman@betoniek.nl Uitdagende overstekken Nhow-hotel Amsterdam vraagt bijzondere bekistingsoplossing. 4 Uitdagingen op verschillende niveaus De bijzondere hulpconstructies van Fenix. 10 Steigersysteem maakt vervanging kolom mogelijk Prefab-betonkolom ZNA Cadix in Antwerpen vervangen vanwege vorstschade. 16 Grenzen systeembekisting opgerekt Bekistingsoplossing voor parkeergarage onder Vijfhoek. 22 December 2018 jaargang 6 En verder Stubeco is partner Betoniek 11 Richtlijn Steigers opgenomen in Arbocatalogus 29 Partners Betoniek, online en service 31 voor technologie en uitvoering van beton 4 2018 Bijzondere hulpconstructies Bekisting overstekken ? Ondersteuning op bestaande loods ? Onderstempeling kolom ? Grenzen systeembekisting p00-Cover.indd 1 17-12-18 11:57 Het Nhow-hotel in Amsterdam. foto: Ine van Schijndel P03_Voorwoord_inhoud.indd 3 17-12-18 11:58 auteur Tjerk Janssen PERI BeNeLux B.V. Uitdagende overstekken Nhow-hotel Amsterdam vraagt bijzondere bekistingsoplossing 1 Bekistingssysteem overstekken VAKBLAD I 4 2018 4 p00-Nhow.indd 4 17-12-18 14:21 Het nieuwe nhow Amsterdam RAI hotel aan de 'Groene Zoom' op de Zuidas moet medio 2019 een iconisch 'landmark' worden aan de skyline van Amsterdam (fig. 2). Opvallend in het ontwerp zijn vooral de bijzondere overstekken. Die vroegen een even bijzondere bekistingsoplossing. En een inten- sieve samenwerking tussen bekistingsleverancier en constructeur. H et ontwerp van het 91 m hoge gebouw, van de hand van Rem Koolhaas, is baanbrekend. De reclame- zuil 'Het Signaal' diende hierbij als inspiratiebron. Met 2 kelderlagen, 25 verdiepingen en 650 kamers wordt het hotel het grootste in de Benelux. Het gebouw bestaat uit drie gestapelde driehoekige volumes die op de 10e en 17 e verdieping ten opzichte van elkaar zijn gedraaid (fig. 2). Hierdoor kragen de punten van de driehoeken uit, zon- der zichtbare constructie in de gevel. De punt van de verschillende driehoe- ken steekt 12,5 m uit buiten de gevel van de onder- of bovenliggende drie- hoek. Constructief beschouwd bedraagt de uitkraging zelfs ruim 16,5 m. Kern De draagconstructie wordt volledig uit- gevoerd in ter plaatse gestort beton. Centraal in de plattegrond ligt een betonnen kern. Deze wordt uitgevoerd met een enkelzijdig gecentreerde, vol- ledig zelfklimmende hydraulische klim- bekisting (fig. 3). Daarbij is dus geen kraan nodig, een groot voordeel in de planning. Om de bijzondere vorm van de kern mogelijk te maken, moest wel een aan- tal uitgekiende oplossingen worden bedacht in het bekistingsontwerp. Vooral voor de scherpe binnenhoeken van de kern moest creatief omgegaan worden met het standaard RCS-klim- systeem (Rail Climbing System) van PERI. De kern wordt in drie, deels paral- lelle stortfasen gestort in een negen- daagse cyclus. Deze cyclus loopt twee verdiepingen voor op de vloerencyclus. Bekistingsconcept overstekken De grootste uitdaging voor het bekis- tingsontwerp zat echter niet in de kern, maar in de uitkragingen op de 10 e en de 17 e verdieping. In feite steekt ook de 2 e verdiepingsvloer uit ten opzichte van de plint. Het realiseren van deze vloer, die zich op 9 m hoogte bevindt, was echter relatief eenvoudig. Hiervoor kon immers een ondersteuningsconstructie worden gemonteerd die op het dek van de garage stond. Hierop is een tra- ditioneel dragersysteem gemonteerd (dragers, kinderbinten en betonplex). Voor de hogergelegen overstekken, op de 10 e en de 17 e verdieping, ging dit echter niet op. Technisch had het wel- licht nog gekund de bekisting van deze overstekende vloeren tot op het bega- negrondniveau te onderstempelen. Maar vanuit de planning bestond de wens om nog tijdens de ruwbouw te starten met de afbouw. En door de aan- wezige ondersteuningsconstructie zou dit niet mogelijk zijn. 3215 -2 KELDER -1 KELDER 00 BEGANE GROND 01 EERSTE VERDIEPING 02 TWEEDE VERDIEPING 2930 3700 4597 43673300 ±0 mm-300 mm -4000 mm -6930 mm +4297 mm +8664 mm 300 MX 330MX 330 400 MX 330MX 330 MX 330MX 330 MX 330MX 330 Schacht 1.6 Schacht 1.4 Schacht 1.1 LEVEL 0 LEVEL +1 LEVEL -1 495 32534237 8372 4482 8602 8587 8587 2700 2100 3070 200 200 200 400 792 2545 2834 3350 2980 2980 335028343215 3215 3300 -2 KELDER -1 KELDER 00 BEGANE GROND 01 EERSTE VERDIEPING 02 TWEEDE VERDIEPING 2930 3700 4597 4367 ±0 mm -300 mm -4000 mm -6930 mm +4297 mm +8664 mm 300 MX 330MX 330 400 MX 330MX 330 MX 330MX 330 MX 330MX 330 MX 330MX 330 Schacht 3.4 / 1.5 Schacht 3.3 Schacht 3.2 Schacht 1.3 LEVEL 0 LEVEL +1 LEVEL -1 400 1320 200 2600 3550(2411) 200 200 200 3253 4237 8372 792 8467 8482 3922 8467 8467 Vlonders +1 dienen door aannemer te worden geborgd tegen horizontaal verschuiven MX 330MX 330 400 MX 330MX 330 MX 330MX 330 MX 330MX 330 Schacht 2.4 Schacht 2.2 Schacht 2.1 LEVEL 0 LEVEL +1 LEVEL -1 Putzmeister MXR 36-4 400 2850 200 1952 200 (2419) 200 3253 4237 8372 792 1215 5215 8715 8467 8467 LEVEL -2 2980 335028343215 3215 3300 4467 A A C C TC KC KA' TA' TC' TB TB' TA KC' KB KB' KA 120 845 1395 1300 50 150 672562 RCS-CL RCS-PL 150 400 Doorsnede A-ASchaal 1:50 Doorsnede B-BSchaal 1:50 Doorsnede C-CSchaal 1:50 Project Tekenings-Nr. Schaal deel Versie Blad Gecontr.: Getek.: Naam Datum zonder schriftelijke toestemming van de aan derden in welke vorm dan ook, is Vermenigvuldiging of ter beschikking stellen eigenaresse niet toegestaan. Eigendom van PERI b.v. R Bouw- Fax: +31 (73) 5 49 36 51 Tel.: +31 (73) 5 47 91 00 E-Mail: info@peri.nl Van Leeuwenhoekweg 23 5480 AH-Schijndel a 2017-06-28 Tjerk Janssen diverse aanpassingen PERI B.V. 2017-07-11 a2 57-0005937-B100 2017-04-05 Uitvoeringstekening Detail 1Schaal 1:10Detail 1 OverzichtSchaal 1:100 RAI HOTEL, AMSTERDAM CLIMBING SYSTEM -- INITIAL SETUP -- SECTIONS PLEASE NOTE THE CUSTOMER IS RESPONSIBLE FOR PROPER TRANSMISSION OF REACTION FORCES - VERTICAL AND HORIZONTAL - INTO THE CONCRETE. THIS PERI FORMWORK IS DESIGNED FOR A MAXIMUM FRESH CONCRETE PRESSURE OF 50 kN/m² FOR MORE INFORMATION SEE ALSO: DO-06-0015791_b_1 Assembly instructions RCS-C DO-09-0014247_a_1 Assembly instructions RCS-CL ISSUED FOR CONSTRUCTION 3 Bovenaanzicht kern met klimbekisting 1 Bekistingssysteem overstekken 2 Impressie nhow Amsterdam Rai Hotel 5 VAKBLAD I 4 2018 PROJECTGEGEVENS project nhow Amsterdam RAI Hotel opdrachtgever COD en Being Development hoofdaannemer Pleijsier Bouw / G&S Bouw BV aannemer betonwerk Red Betonbouw bekisting PERI BeNeLux B.V. leverancier betonmortel Betonmortel Nederland architect OMA constructeur Van Rossum Raadgevende Ingenieurs p00-Nhow.indd 5 17-12-18 14:22 Er moest dus worden gezocht naar een alternatief. De oplossing is gevonden in toepassing van een uitkragende vak- werkconstructie (foto 4). Hiervoor is op een slimme manier gebruikgemaakt van een standaardsysteem van PERI (VRB-systeem) dat doorgaans wordt toegepast voor het realiseren van infra- structurele projecten. Vakwerkconstructie Per overstek zijn vijf dubbele, gekop- pelde vakwerkliggers toegepast (fig. 6). Elke ligger bestaat uit een bovenregel en een onderregel met daartussen dia- gonalen. Horizontaal zijn twee liggers samengesteld tot een geheel, door middel van dwarsliggers en diagonalen (foto 7). Voor die diagonalen zijn stan- daardafstandhouders toegepast. Door de schuine vorm van het overstek vari- eert de lengte van de liggers. De lang- ste is circa 21 m, waarvan 12,5 m uit- steekt; de kortste meet 12 m. Oplegging vakwerkliggers De vakwerkconstructies zijn waar het overstek begint opgelegd op een stalen ligger (HEB300) die op de vloer, lood- recht op de vakwerkliggers, evenwijdig aan de gevelrand is aangebracht op circa 1 m afstand (fig. 8). Deze ligger neemt een flinke drukbelasting op. Vanwege het overstek ontstaat aan de achterzijde een flinke trekkracht. Hier- voor zijn trekankers gemonteerd door de vloer (fig. 5). Bekisting Door de vakwerkliggers kon een plat- form worden gecreëerd waarop de bekisting voor de bovenliggende vloe- ren kon worden gemonteerd. Hiertoe zijn tussen de vakwerkliggers steiger- torens aangebracht waarop de vloer- bekisting kon worden bevestigd (fig. 9). De poten van deze steigers steunen op stalen SRU-gordingen (dubbele UNP-profielen) die loodrecht op de onderregels van de vakwerk- liggers zijn gemonteerd. De vloerbekisting zelf is een standaard- systeem (VARIO-panelen). Deze stan- daardvloerbekisting bevindt zich alleen óp de steigers en dus tussen de vakwerkliggers. De ruimte ertussen (de zone boven de vakwerkliggers) wordt ter plaatse uitgekist. Werkvlonder Aan de onderzijde van de vakwerken is een werkvlonder aangebracht (foto 7). Hiervoor is gebruikgemaakt van dezelfde gordingen waarop de steigers staan. Ten behoeve van de werkvlon - der is daar bovenop een systeem van VT-dragers en steigerdelen aange- bracht. 4 12,5 m lange uitkragingen 2 0 0 0 4 0 3 0 3 7 5 0 W a l l 1 2 5 3 4 5 L o a d C a s e : C o u n t e r pl a t e D W 2 0 ( 0 3 0 8 3 0 ) W i n g N u t D W 2 0 ( 0 3 0 9 9 0 ) T i e R o d D W 2 0 C o u n t e r pl a t e D W 2 0 ( 0 3 0 8 3 0 ) W i n g N u t D W 2 0 ( 0 3 0 9 9 0 ) T i e R o d D W 2 0 2 5 0 2 5 0 2 5 0 2 5 0 3 0 0 2 2 0 3 -3 3 -3 1 -1 1 -1 2 -2 2 -2 S c h n i t t 1 -1 : T e n s i o n P o i n t a t L o a d C a s e : V R B 1 8 0 0 0 c o u pl i n g j o i n t f r a m e 3 0 0 0 ( 1 2 5 1 5 4 ) s t a n d a r d f r a m e 6 0 0 0 ( 1 2 5 1 5 6 ) c o u pl i n g j o i n t f r a m e 3 0 0 0 D R -1 7 -1 1 2 1 7 8 NEW c o u pl i n g j o i n t f r a m e 3 0 0 0 ( 1 2 5 1 5 4 ) NEW c o u pl i n g j o i n t f r a m e 3 0 0 0 D R -1 7 -1 1 2 1 7 8 NEW 7 0 6 2 Trekkoppeling KlimbalkOndersteuning(HEB300) 5 Trek-koppeling VRB-ligger met vloer 6 VAKBLAD I 4 2018 p00-Nhow.indd 6 17-12-18 14:22 Afstempeling Door de grote afmetingen van de over- stekken ontstaan er grote belastingen op de bekistingsconstructie en de vloe- ren. Deze belastingen moeten uiteinde- lijk naar de fundering worden afgedra- gen. Het realiseren van een goede belastingsafdracht vroeg een intensieve samenwerking met de hoofdconstruc- teur.Drukschoor Vooral veel aandacht moest worden besteed aan het opnemen van de druk- kracht uit de vakwerkliggers op de lig- ger nabij de vloerrand. Deze kracht bedraagt ter plaatse van de langste vak- werkliggers circa 800 kN (op een dub- bele vakwerkligger). Het meest voor de hand liggend en eenvoudig zou een doorstempeling van deze kracht op de ondergelegen vloeren zijn geweest. Dit bleek echter niet haalbaar. Gezien de grootte van de kracht zou deze zeker helemaal naar de fundering moeten worden doorge- stempeld, zo bleek uit berekening. Dit zou tijdige afbouw van de ondergele- gen lagen onmogelijk maken. In plaats daarvan is een drie verdiepingen hoge stalen drukschoor toegepast, die de 1500 4000 1500 1500 1500 2500 1500 Unit 12-2 1500 2000 Unit 21-1 Unit 16.5-2 Unit 18-2 Unit 21-2 Unit 21/18-2 Unit 15-2 Unit 21-3 Unit 15-3 Unit 18-3 Unit 21/18-3 Unit 16.5-3 Unit 21-4 Unit 21/18-4 Unit 21/18-1 12000 21000 Unit 18-1 Unit 16.5-1 Unit 15-1 Unit 12-1 6000 3000 6000 6000 6000 6000 6000 3000 6000 15000 6000 6000 4500 16500 6000 6000 6000 18000 1500 3000 3000 3000 VRB 12m 23-0017694-B405 VRB 15m 23-0017694-B404 VRB 16.5m 23-0017694-B403 VRB 18m 23-0017694-B402 VRB 21m 23-0017694-B401 Complement 21/18 23-0017694-B406 Nhow Amsterdam RAI hotel Variokit Working Platforms Overview 3 x as drawn Drawing-no. Scale Revision Sheet Copyright of this drawing and associated documents are property of PERI. They may not be reproduced or made available to third persons, especially competitors, without our consent R Project Subject checked: drawn: Name Date 23-0017694-B421 2 0 2017-11-23 2018-05-07 General Arrangement Drawing PERI GmbHRudolf-Diesel-Strasse 19 89264 Weissenhorn Phone +49 (0)7309.950-0 Fax +49 (0)7309.951-0 Mail info@peri.de 50 The crane has to have a minimum lifting capacity of kN. Note Safety Instructions The latest version of the valid safety and environmental regulations of the respective states and countries have to be observed by site when our products are used. Safety Instructions are safely transferred into the building structure (backpropping). information. The construction site is responsible that the bearing forces according to the corresponding technical Anchoring of the most inside VRB truss girder has to be dimensioned and mounted Safety Instructions take additional or different suitable measures. Instruction and risk assessment shall be carried out by site. not fully part of the scope of delivery. Therefor the construction site has to The indicated safety equipment covers only standard designs and are Safety Instructions the crane, it must be transferred to the inside and disassembled inside. The VRB truss girder elements must never be disassembled from the building by means of points and observe their max. lifting capacity. For crane transport of the VRB truss girder units always use the povided lifting Safety Instructions Possible lifting points for PSEAF can be found in the assembly instructions of standard configurations. measures to be taken. There must be no not-safeguarded areas, also in states of assembly or disassembly. This drawing does not replace the assembly and disassembly instructions concerning the necessary safety 6 Bovenaanzicht uitkragende VRB-liggers 7 VAKBLAD I 4 2018 p00-Nhow.indd 7 17-12-18 14:22 belasting direct op de kern afdroeg (foto 10, fig. 11). Deze schoor loopt door de twee tussenliggende verdiepingsvloeren heen. Hiervoor zijn voorzieningen in deze vloer opgenomen. De oplegkracht uit de vakwerken wordt dankzij deze schoor ontbonden in een horizontale trekkracht ter plaatse van de bovenste vloer, en een drukkracht nabij de kern, drie verdiepingen lager (fig. 11). Om deze krachten op te nemen, is in de bovenste vloer een trekvoorzie- ning opgenomen ten behoeve van een trekband. De kracht wordt zo richting de kern afgevoerd en moet door de kernwand worden opgenomen. Drie verdiepingen lager bevindt zich een drukkracht die eveneens door de kernwand moet worden opgenomen. Om deze krachten netjes in te leiden, is de schoor via een schoen aan de kern- wand bevestigd. De krachten op de kernwanden leveren flinke momenten op, temeer omdat achter deze wanden zich niet overal vloeren bevinden. Deze krachten wor- den opgegeven door de bekistingsleve- rancier en de constructeur is verant- woordelijke voor een juiste krachtsafdracht in het gebouw. Om de krachten op te kunnen nemen, is een flinke hoeveelheid extra wapening aan- gebracht. Er is hier uitvoerig overleg over geweest tussen uitvoerende partijen en constructeur. Doorstempeling bovengelegen vloeren Belangrijk aandachtpunt was de keuze voor het aantal lagen boven het over- stek dat nog door de vakwerkconstruc- tie kon worden gedragen. Hierbij moest een optimum worden gevonden tussen enerzijds het aantal vloeren en anderzijds de reactiekrachten. Na een uitgebreide en langdurige studie is vastgesteld dat de vakwerken maxi- maal twee vloeren moesten dragen. Deze belasting bestond dus uit de vak- werkligger (plus bekistingsconstructie), de vloer op de vakwerkligger, de onder- steuningsconstructie op de vloer en de vloer erboven. De vloeren die daar weer boven lagen, mochten geen belasting uitoefenen op de vakwerkliggers. Om dat mogelijk te maken, zijn na het verharden van de tweede vloer de spindels onder de vloer direct boven de vakwerkliggers losgedraaid. Op dat moment moest de constructie dus zelf de belasting kun- nen dragen. Hiervoor zijn tijdelijke staalconstructies aangebracht. Vervormingen Er is ook goed gekeken naar de vervor- mingen in de verschillende fasen: eigen gewicht, bouwfase en eindfase. Door de grote belastingen zouden de vak- werkconstructie en dus ook de vloeren flink doorbuigen. Om problemen hier- mee te voorkomen, zijn de vakwerken in totaal 100 tot 150 mm getoogd. Montage en demontage De enkele vakwerkliggers zijn in delen van 3 m, 4,5 m en 6 m aangevoerd en ter plaatse aan elkaar bevestigd. Demontage was een complexere aan- gelegenheid. Omdat tijdens demon- tage er vloeren boven de liggers aan- wezig waren, konden ze niet 2 0 0 0 4 0 3 03 7 5 0W a l l 1 2 5 3 4 5 L o a d C a s e : C o u n t e r pl a t e D W 2 0 ( 0 3 0 8 3 0 ) W i n g N u t D W 2 0 ( 0 3 0 9 9 0 ) T i e R o d D W 2 0 C o u n t e r pl a t e D W 2 0 ( 0 3 0 8 3 0 ) W i n g N u t D W 2 0 ( 0 3 0 9 9 0 ) T i e R o d D W 2 0 2 5 0 2 5 0 2 5 0 2 5 0 3 0 02 2 0 3 -3 3 -3 1 -11 -1 2 -22 -2 S c h n i t t 1 -1 : T e n s i o n P o i n t a t L o a d C a s e : V R B 1 8 0 0 0 c o u pl i n g j o i n t f r a m e 3 0 0 0 ( 1 2 5 1 5 4 ) c o u pl i n g j o i n t f r a m e 3 0 0 0 ( 1 2 5 1 5 4 ) NEW 7 0 6 2 Trekkoppeling KlimbalkOndersteuning(HEB300) 8 Langsdoorsnede vakwerkliggers Steigertoren Uitkragende vakwerk constructie Vloerbekisting 9 Vooraanzicht vakwerkconstructies met ertussen steigertorens en erop het vloerbekistingssysteem 7 Samengestelde vak- werkliggers, gekoppeld met afstandhouders en voorzien van een werk- vlonder 8 VAKBLAD I 4 2018 p00-Nhow.indd 8 17-12-18 14:23 eenvoudig via een kraan worden afge- voerd. Daarom is een systeem ontwik- keld waarbij een vakwerkligger in etap- pes naar binnen toe kon worden geschoven. Hiertoe zijn op de vloer klimbalken met hydraulische spindels toegepast, een systeem dat normaal in een klimbekis- ting wordt gebruikt (fig. 8). Nadat het eerste deel was gedemonteerd, kon zo het vakwerk naar binnen worden geschoven. Dit gebeurde telkens met slagen van 500 mm. De delen van het vakwerk werden, een- maal beneden aangekomen, gespie- geld omgebouwd voor toepassing op het volgende overstek. Tot slot Gebleken is dat bij het gehele ontwerp van de hulpconstructie een intensieve samenwerking tussen de diverse betrokken partijen (o.a. constructeurs en uitvoering) een absolute voor- waarde is. Dit mede door het samen- spel tussen de krachten en vervormin- gen van de hulpconstructie en de bestaande of nieuw te bouwen con- structie. In samenwerking is gezocht naar de beste oplossing. De hierbij behorende taken en verant- woordelijkheden moeten vooraf duide- lijk met elkaar worden gecommuni- ceerd. De Richtlijn Bekistingen en Ondersteuning, is hierbij, net als de Richtlijn Steigers zeer waardevol (zie kader 'Richtlijnen'). Windschermen Voor het aanbrengen van de wind- schermen aan de gevel, inclusief vlon- der, is een constructie gemaakt die via hydraulische klimbalken op twee vloerranden werd bevestigd. Zo kon- den deze windschermen ook zonder tussenkomst van een kraan naar boven toe mee klimmen (fig. 12). 10 Diagonale drukschoor neemt drukkracht uit vakwerkconstructie op 2000 Wall 125 11 Drukschoor onder VRB-ligger Richtlijnen De Richtlijn Bekistingen en Ondersteuningen en de Richtlijn Steigers zijn gratis beschikbaar op www.richtlijnbekistingenenondersteuningen.nl, respectie- velijk www.richtlijnsteigers.nl. TB' TB TB TA TA TA' TC TC TC' +15.264 pr. betonwand d=200 KA' KC KB' KA KB KC' +15.264 +15.264 +15.264 10104 (not protected area) 3705010524 (not protected area) TOP VIEW FLOOR 4 TO 7 RCS-P ARRANGEMENT 10104 (not protected area) 37050 10524 (not protected area) 10104 (not protected area) 37050 10524 (not protected area) 4750 (RCS-P 5-Outrigger) 4750 (RCS-P 2)4750 (RCS-P 2) 4750 (RCS-P 2)4100 (RCS-P 3) 4100 (RCS-P 1) 4750 (RCS-P 2) 4750 (RCS-P 2) 4750 (RCS-P 4) 4750 (RCS-P 2) 4750 (RCS-P 2) 4750 (RCS-P 2) 4100 (RCS-P 3) 4100 (RCS-P 1) 4750 (RCS-P 2) 4750 (RCS-P 2) 4750 (RCS-P 5-Outrigger) 4750 (RCS-P 2) 4750 (RCS-P 2) 4750 (RCS-P 2) 4100 (RCS-P 3) 4100 (RCS-P 1) 4750 (RCS-P 2) 4750 (RCS-P 2) II Ia I II I Ia II I I III III III I Ia I 1 3 2 2 2 2 2 44 5 1 3 2 2 2 2 2 5 1 3 2 2 2 2 2 3D-View RAI Hotel Scale 1:500 FLOOR 2 FLOOR 3 FLOOR 4 FLOOR 5 FLOOR 6 FLOOR 7 FLOOR 8 FLOOR 9 FLOOR 10 FLOOR 11 FLOOR 12 FLOOR 13 FLOOR 14 FLOOR 15 FLOOR 16 FLOOR 17 FLOOR 18 FLOOR 19 FLOOR 20 FLOOR 21 FLOOR 22 FLOOR 23 FLOOR 24 FLOOR 25 100 600 155 Climbing Shoe RCS (Item-No:109468) Special Slab Shoe RCS (Item-No:832853) Threaded Anchor Plate DW20 (Item-No:030860) Screw-On Cone-2 M24/DW20 (Item-No:114158) Hex.-Bolt ISO4014-M24x100-10.9 Anchoring - II 100 600 155 Climbing Shoe RCS (Item-No:109468) Slab Shoe RCS (Item-No:109567) Threaded Anchor Plate DW20 (Item-No:030860) Screw-On Cone-2 M24/DW20 (Item-No:114158) Hex.-Bolt ISO 4014-M24x70-10.9 (Item-No:026430) Anchoring - Ia 30 100 600 155 Special Slab Shoe RCS (Item-No:832853) Threaded Anchor Plate DW20 (Item-No:030860) Screw-On Cone-2 M24/DW20 (Item-No:114158) Hex.-Bolt ISO4014-M24x100-10.9 Anchoring - III 30 Steel Plate by Site (160x160x30) Climbing Shoe RCS (Item-No:109468) 100 600 155 Climbing Shoe RCS (Item-No:109468) Slab Shoe RCS (Item-No:109567) Threaded Anchor Plate DW20 (Item-No:030860) Screw-On Cone-2 M24/DW20 (Item-No:114158) Hex.-Bolt ISO 4014-M24x70-10.9 (Item-No:026430) Anchoring - I Heavy Duty Dowel by site (e.g. HILTI HDA-T) 3300 3300 3300 280 280 280 280 TYPICAL SECTION - RCS-P SCALE 1:25 FLOOR 8 FLOOR 7 FLOOR 6 FLOOR 5 LOWER SLAB SHOE UPPER SLAB SHOE PROTECTED SLAB PROTECTION BY SITE RAI HOTEL, AMSTERDAMRCS-P ARRANGEMENT - FLOOR 4 TO 7 (FOR PROTECTION OF SLAB FORMWORK FOR FLOOR 5 TO 8) 2017-11-29 . 57-0005937-B306#0.dwg RCS-P ARRANGEMENT FLOOR 4 TO 7 Drawing-no. Scale Revision Sheet Copyright of this drawing and associated documents are property of PERI. They may not be reproduced or made available to third persons, especially competitors, without our consent R Project Subject checked: drawn: Name Date 57-0005937-B307 1 0 2017-09-14 2017-11-29 General Arrangement Drawing PERI GmbHRudolf-Diesel-Strasse 19 89264 Weissenhorn Phone +49 (0)7309.950-0 Fax +49 (0)7309.951-0 Mail info@peri.de The corresponding Assembly Instructions must be observed! Safety InstructionsThe latest version of the valid safety and environmental regulations of the respective states and countries have to be observed when our products are used. Safety InstructionsThe construction site is responsible to render the proof that the bearing forces are safely transferred into the building structure and carried off into the subsoil. This drawing has to be used in connection with following drawings: 57-0005937-B300 to B304 (POSITION OF CLIMBING CONES) 57-0005937-B305 to B319 RCS-P ARRANGEMENT 57-0005937-B320 TYPICAL SECTIONS 12 Dwarsdoorsnede windscherm 9 VAKBLAD I 4 2018 p00-Nhow.indd 9 17-12-18 14:23 auteurs Harold van der Cruijsen, Wim Robbertsen Matemco Hulpconstructies bv H et project Fenix I, met een totaal vloeroppervlak van 45.000 m 2, ligt in Katendrecht in Rotterdam, tegen- over Hotel New York (fig. 3). De bouw- plaats is ingeklemd tussen de Rijnhaven, de Veerlaan, het bestaande theater Wal- halla en een openbare parkeerplaats. Het project omhelst een parkeergarage en commerciële ruimten in een bestaande loods en een nieuw gebouw erboven met vijf tot acht bouwlagen (fig. 4). Hierin is ruimte voor 212 loft- appartementen. Het appartementengebouw staat op een soort tafel boven het bestaande dak. Dit artikel geeft een toelichting op de benodigde onder steu nings- constructies. Vloerondersteuning appartementen De onderste (nieuwe) vloer voor de appartementen, één niveau boven het bestaande dak, is uitgevoerd met kanaalplaten. Deze zijn opgelegd op een stalen vakwerkconstructie, die het hele appartementengebouw dragen. De vakwerken rusten op stalen kolom- men die door het dak van de bestaande loods steken. De kanaalplaten zijn zelf- dragend en hebben in principe dus geen ondersteuning nodig. De tweede verdieping van het apparte- mentengebouw, de vloer boven de kanaalplaatvloer, is uitgevoerd als breedplaatvloer. Deze moet wel wor- den ondersteund. Verder naar boven toe wordt gebruik- gemaakt van tunnelgietbouw. Uitdagingen op verschillende niveaus De bijzondere hulpconstructies van Fenix 1 Fenix in aanbouw Foto: Ossip van Duivenbode In Katendrecht in Rotterdam wordt gebouwd aan het project Fenix I (foto 1, fig. 2). In en op de oude Fenixloods worden een parkeergarage, commerciële ruimten en lofts gebouwd. Omdat deels over bestaande bouw heen moest worden gebouwd, waren de ondersteuningsconstructies alles behalve standaardwerk. 10 VAKBLAD I 4 2018 p00-Fenix.indd 10 17-12-18 15:01 Op papier is de ondersteuning van de breedplaatvloeren in dit deel wellicht weinig uitdagend, afgezien van het feit dat er veel staal aanwezig is (foto 5). Zo is er naast de stalen vakwerkliggers ook veel tijdelijk hulpstaal aanwezig, lood- recht daarop. Dit ten behoeve van de stabiliteit tijdens de bouw. Voor een goede verbinding tussen het staal en de breedplaatvloer worden diverse stroken en knopen 'nat' uitgevoerd. Uitdaging was een zo eenvoudig mogelijke oplossing te bedenken die zou passen binnen de aanwezige staal- constructie. Het 3D-model was daarbij een goede hulp, want daarmee kon alles goed en snel op elkaar worden afgestemd (fig. 6). Puntbelastingen op kanaalplaatvloeren De eerste vloer boven de kanaalplaat- vloer (breedplaatvloer) voldeed aan de eisen gesteld aan klasse A uit NEN-EN 12812 (zie ook kader 'Richtlijn Bekistin- gen en Ondersteuningen'). Hierdoor kon worden volstaan met een ontwerp van de ondersteuning volgens het handboek van de leverancier. Belangrijk constructief aandachtspunt was echter wel de maximale (punt)belasting e.v. op de kanaalplaatvloeren, vanuit de doorstempeling van de bovenliggende breedplaatvloeren en tunnelbekistin- gen. Omdat deze kanaalplaatvloeren boven een bestaand gebouw zijn aan- gebracht, was eventuele doorstempe- ling onder de kanaalplaten moeilijk rea- liseerbaar. De belastingen vanuit de ondersteuningsconstructie van de bovenliggende vloeren moesten dus zo veel mogelijk worden opgenomen door de kanaalplaten. Afstempeling op bestaande constructie Afstempelen op de kanaalplaatvloeren was echter niet overal mogelijk. In bepaalde delen van het gebouw bevonden zich immers geen nieuwe kanaalplaten boven het bestaande gebouw. Daar is onderzocht of er kon worden afgestempeld op de bestaande constructie. Voor sommige delen was dit mogelijk. Daar is met behulp van stalen liggers en houten dragers een houten werkvloer op balken/ wanden van het bestaande gebouw gecreëerd, waarop kon worden afgestempeld (foto 5). Op die manier kon de puntlast beter worden gespreid. Maar niet overal was een bestaande constructie aanwezig en sommige delen van de bestaande constructie ble- ken na onderzoek niet draagkrachtig genoeg voor de opvang van de puntlas- ten. Hier moest dus naar de begane grond worden doorgestempeld. Door zo veel mogelijk slim gebruik te maken van de bestaande constructie en door een goede afstemming met de kanaalplaatleverancier, is dit doorstem- pelen naar de begane grond echter tot een minimum beperkt gebleven. PROJECTGEGEVENS project Fenix I Rotterdam opdrachtgever Heijmans Vastgoed hoofdaannemer Heijmans Woningbouw West leverancier ondersteuning Matemco Hulpconstructies montagebedrijf ondersteuningsconstructies Madema Steigerwerken kanaalplaatleverancier VBI leverancier breedplaatvloer Betonson Prefab constructeur breedplaatvloer Schreuders bouwtechniek architect Mei architects constructeur ABT Delft Uitdagingen op verschillende niveaus 2 Impressie Fenixlofts, foto: ABT 3 Ligging Fenix 11 VAKBLAD I 4 2018 p00-Fenix.indd 11 17-12-18 15:01 Samenwerking Het van tevoren meest eenvoudige deel bleek in de praktijk misschien wel het lastigste deel. Veel disciplines en verschillende bouwmethodieken kwa- men hier samen en hadden allemaal in meer of mindere mate impact op elkaar: ? de hoofdconstructeur heeft de stalen vakwerkspanten ontworpen, zowel de permanente als de tijdelijke; ? de breedplaatleverancier bepaalt de maximale hart-op-hartmaat van de ondersteuningsconstructie; ? de leverancier van de tunnels geeft de tunnellasten op; ? de leverancier van de ondersteu- ningsconstructie bepaalt de staan- derlasten en ontwerpt de ondersteu- ning voor de breedplaat en alle in het werk te storten natte stroken. Vervolgens worden de staanderlasten afgestemd met de kanaalplaatleveran- cier, de constructeur van de aannemer beoordeelt de oplossingen en het mon - terend bedrijf moet de ondersteuning met de uitkragingen op hoogte veilig kunnen opbouwen. Vervolgens moet rekening worden gehouden met het feit dat op de bouwplaats maar beperkte opslag mogelijk is, waardoor ook op logistiek vlak goede afstemming nodig is. Ondersteuning staal passage Dwars door het oude gebouw loopt een passage, een brede doorgang in het gebouw waar geen nieuwe kolom - men komen te staan. Tijdens de bouw moest hier een puntlast van maar liefst 682 kN worden opgevangen. Deze last komt uit een stalen vakwerk - constructie die nodig was om tijdens de bouw belastingen als gevolg van het tunnelen te kunnen opnemen. Deze ondersteuning van circa 16 m hoog is opgenomen in de ruimtestei - ger die hier nodig was (een ruimte - steiger is een steiger met meerdere staanderrijen waarmee een groot werkvlak kan worden gecreëerd) (foto 7, 8). In het deel waar de ondersteuning en ruimtesteiger staan, zijn nog op diverse plekken betonbalken aanwezig. Omdat de kwaliteit van sommige delen onbe- trouwbaar was, is hier doorgestempeld naar de beganegrondvloer. Stalen lig- gers op funderingsniveau spreidden de puntlast naar de poeren. Door het slim integreren van de onder- steuning van de puntlast in de ruimte- steiger, is het probleem van de stabili- teit van de ondersteuning van de hoge puntlast bij deze hoogte direct opge- lost. Door het toepassen van vol- doende, extra zware staanders, en door een goede afstemming tussen de diverse constructeurs van de betrokken partijen, was ook de hoge belasting prima opneembaar in het systeem. Stalen liggers bovenin verdeelden de puntlast naar de staanders. In de ruimtesteiger zijn vloeren opge- nomen. Deze waren sowieso nodig om tijdens de bouw werkzaamheden te kunnen verrichten langs de randen van de passage: hier moesten kalkzandste- nen wandjes worden gelijmd op de bestaande vloeren. Om er van de andere kant goed bij te kunnen, was een (ruimte)steiger nodig. Tijdens de opbouw van de ruimtesteiger en ondersteuning waren deze vloeren meteen ook de montagevloeren, zodat er voor de steigerbouwers altijd collec- tieve voorzieningen tegen vallen van hoogte waren getroffen. 4 Doorsnede Fenix, figuur: ABT 5 Ondersteuning breed- plaatvloeren op de kanaalplaatvloeren 12 VAKBLAD I 4 2018 p00-Fenix.indd 12 17-12-18 15:02 Stofdek Walhalla De Fenixlofts worden letterlijk tegen het bestaande theater Walhalla aan gebouwd. Omdat het Walhalla gedu- rende de lange bouwtijd open moest blijven, moest er een constructie over het gebouw komen om het gebouw en de mensen erin te beschermen tegen eventuele vallende voorwerpen. Hier- voor werd een 'stofdek' bedacht: een tijdelijke vloer van circa 300 m 2 met een overspanning van meer dan 14 m over het bestaande gebouw (foto 9). Constructief gezien was dit waarschijn- lijk de grootste uitdaging bij dit project. Aan de zijde van de Veerlaan was er weinig ruimte om steunberen te bou- wen. Aan de zijde van de Rijnhaven staat de bouwkraan, waardoor ook hier de ruimte op de grond beperkt is. Als oplossing is een verhijsbare vloer als systeem ontworpen die op op een ondersteuning (steigertoren) aan weerszijden van het bestaande gebouw ligt. Deze vloer is op maaiveldniveau opgebouwd, op de kade (fig. 11). Feitelijk is er een ruimtelijke vakwerk- constructie gemaakt waarop met stei- gerdelen een houten vloer is gemaakt. De gehele constructie kon vervolgens door de kraan worden opgetild en op de steigertorens worden gehesen. Het is hierbij belangrijk dat maatvast wordt gewerkt, ideaal dus voor een sys- teemondersteuning met vaste maten. Deze manier van opbouwen heeft ook als groot voordeel dat de vloer veilig kon worden opgebouwd, op maaiveld- niveau in plaats van op 13 m hoogte boven een bestaand gebouw. Berekening stofdek Omdat dit stofdek een bijzondere tijde - lijke constructie is ? die gedurende een groot deel van de bouw blijft staan op een hoogte van 13 m met een overspan - ning van ruim 14 m ? voldoen stan - daardberekeningen hier niet meer. Daarom is een 3D-berekening in SCIA Engineer uitgevoerd (fig. 10). Hierbij zijn tweedeorde-effecten zoals initiële scheef - stand en imperfecties meegenomen. 6 Stalen liggers en hou- ten dragers op bestaande vloer voor het dragen van de ondersteuning 7 Tijdelijk vakwerk en tij- delijke ondersteuning Tijdelijk vakwerk dat moet worden ondersteund (gele staalconstructie) Constructie die belasting uit spant verdeelt naar onderliggende ondersteuningstoren 13 VAKBLAD I 4 2018 p00-Fenix.indd 13 17-12-18 15:02 De steigers zijn verankerd aan de betonspanten van de bestaande loods. Verankeren aan het theater Walhalla was geen optie. Het theater moest zo weinig mogelijk overlast hebben van de bouw. Daar waar nodig zijn trek-/drukschoren naar maaiveldniveau aangebracht. De posities van de ankers is nauwkeurig afgestemd met de posities van de span- ten. In het 3D-rekenmodel zijn de krachten op de ankers en in de trek-/ drukschoren uit te rekenen. Zestien belastingscombinaties zijn doorgere- kend om aan te kunnen tonen dat deze constructie te allen tijde veilig is. In de 'poten' van de ondersteuning zijn vloertjes met leuningwerk en trappen opgenomen. Dit is ten behoeve van een veilige montage en demontage, maar ook om objecten die door het stofdek zijn opgevangen veilig te kun- nen verwijderen. Ervaringen Het 3D-model heeft, zeker met het ont- werpen van de vloerondersteuning en de ondersteuning in de passage, veel opgeleverd. Veel clashes met het nieuwe permanente en tijdelijke staal en met de bestaande betonconstructie waren zo op voorhand al te zien en op te lossen. Omdat het hier om een bestaand gebouw ging, week de wer- kelijkheid toch nog wel eens af van het model. Dit vereiste veel flexibiliteit van alle partijen. Soms waren er last minute nog aanpassingen nodig. 8 In het deel waar de ondersteuning en ruimtesteiger staan, zijn nog op diverse plekken betonnen con- structiedelen aanwe- zig, foto: Ossip van Duivenbode Video stofdek Van de montage en het hijsen van het stofdek is een video beschikbaar op www.betoniek.nl bij dit artikel. 9 Fenix I is tegen theater Walhalla aan gebouwd 14 VAKBLAD I 4 2018 p00-Fenix.indd 14 17-12-18 15:02 De aannemer begreep dit ook en deze had in de beginfase al duidelijk aange- geven op zoek te zijn naar partijen die niet alleen de technische oplossing kon - den bieden maar tevens flexibel zouden zijn gedurende het bouwproces. De ervaring leert hier nog maar eens dat de op het oog meest simpele zaken, in praktijk de meeste uitdaging op kun -nen leveren. Van belang is dan dat er in het bouwteam wederzijds begrip is. Goed weten wie waarvoor verantwoor - delijk is, is bij zo'n complex werk daarom erg belangrijk. De demarcatie - lijst uit de 'Richtlijn Bekistingen en Ondersteuningen' (zie kader) is hierbij een goed hulpmiddel. Bij dit project was ook echt sprake van samenwerking. Zaken werden niet zomaar over de schutting gegooid, partijen bleven met elkaar meedenken. Ondanks alle wijzi - gingen, uitdagingen en soms tegensla - gen, is het iedere keer weer fantastisch om op de bouw te komen. Eén van de mooiste maar ook meest uitdagende werken van de afgelopen jaren op het gebied van tijdelijke hulpconstructies! 10 SCIA-model stofdek 11 Opbouwlocatie en uiteindelijke locatie stofdek Richtlijn Bekistingen en Ondersteuningen De Richtlijn Bekistingen en Onder- steuningen (voluit Richtlijn Beton- bekistingen en Ondersteunings- constructies) is een digitaal document dat moet zorgen voor een betere veiligheid op de bouwplaats. In het document zijn alle teksten van bestaande wet- en regelgeving, normen, veiligheidsbladen, materi- aalinformatie en aan montage gere- lateerde activiteiten als opleidingen, toelevering en veiligheidsprocedures beschreven. Initiatiefnemers zijn VSB (Vereniging van Steiger-, Hoogwerk- en Betonbekistingbedrijven) en KOMAT (contactgroep materieel van Bouwend Nederland). Hij is gratis beschikbaar op www.richtlijnbekistingenen- ondersteuningen.nl. 15 VAKBLAD I 4 2018 p00-Fenix.indd 15 17-12-18 15:02 auteur John van Asten Safe Steigersysteem m aakt vervanging kolom mogelijk Prefab-betonkolom ZNA Cadix in Antwerpen vervangen vanwege vorstschade Door flinke vorstschade tijdens de bouw moest een zware prefab-betonkolom in het ZNA-zieken- huis in Antwerpen volledig worden vervangen. Om de belastingen tijdelijk op te vangen, is gebruikgemaakt van een bijzonder steigersysteem inclusief vijzels. 16 VAKBLAD I 4 2018 PROJECTGEGEVENS Project ZNA Cadix Opdrachtgever K.Eur Development Hoofdaannemer THV Interbuild-MBG Leverancier ondersteuningsconstructie Safe Leverancier vloersysteem Airdeck Leverancier prefab beton Betca Architect VK Studio i.s.m. Robbrecht & Daem Architecten Adviseur constructie VK Engineering p00-ZNA.indd 16 17-12-18 14:37 I n Antwerpen wordt gebouwd aan een nieuw ziekenhuis, als onderdeel van ZiekenhuisNetwerk Antwerpen (ZNA): ZNA Cadix. Het ziekenhuis is direct aan het centrum gelegen, op het Eilandje, tussen het Kempischdok en het Asiadok. Het prestigieuze en bijzon- dere bouwwerk bestaat uit een twee- laagse kelder van totaal 42.000 m 2, onder meer met een parkeergarage. Op deze kelder staan drie verschillende gebouwen van in totaal 65.000 m 2. Deze zijn respectievelijk 8, 12 en 19 verdiepingen hoog. De draagconstructie wordt uitgevoerd met prefab-betonnen gevels, prefab kolommen en gewichtsbesparende breedplaatvloeren (Airdeck). Rondom de kolommen zijn deze vloeren massief uitgevoerd, door het weglaten van de gewichtsbesparende elementen. De kolommen zijn uitgevoerd in hoge- sterkte beton. De prefab kolommen zijn aan de boven- en onderzijde voorzien van gains (sparingsbuizen). Deze zijn nodig voor het ? via stekwapening ? koppelen met de boven- en ondergelegen vloer. Steigersysteem m aakt vervanging kolom mogelijk Prefab-betonkolom ZNA Cadix in Antwerpen vervangen vanwege vorstschade 2 Ligging ZNA Cadix 1 ZNA Cadix in aanbouw 17 VAKBLAD I 4 2018 Polysysteem Alle vloeren in ZNA Cadix zijn ondersteund met behulp van het Poly-stempelsysteem van Safe. Dit standaardsysteem bestaat uit stempels, verbindingsliggers en diagonalen en aan de bovenzijde aluminiumliggers. Hiermee zijn alle in het werk voorkomende verdiepingshoogten te realiseren. De maximaal op te nemen stempelbelasting in dit systeem bedraagt 65 kN. p00-ZNA.indd 17 17-12-18 14:37 De gains worden na plaatsing van de stekwapening en de kolom aangego- ten, waardoor een constructieve ver- binding ontstaat met de vloeren en de volgende verdieping. Juist deze gains bleken kwetsbaar voor vorstschade (zie ook kader 'Pas op met water in gains'). Schade Februari 2018 kende enkele zeer win- terse weken, waarbij het deels ook overdag vroor. Door de combinatie van deze vorst en gure oostenwind ont- stonden op de derde verdieping van het twaalf verdiepingen hoge deel scheuren boven in de kolommen (foto 4). Alleen op deze verdieping waren de gevels nog open. De vol- gende negen verdiepingen waren al wind- en waterdicht. De reden dat deze ene verdieping nog open was, lag in het feit dat dit de installatielaag betrof en allerlei installaties nog moes- ten worden ingebracht. Bij nader onderzoek bleek dat bij enkele kolommen de gains onvoldoende schoon waren gemaakt, voordat zij met mortel werden gevuld. Door de koude was het achtergebleven water bevroren en werden de betonkolommen kapot gedrukt. Stempels Om de kans op vervolgschade te beperken en de veiligheid te waarbor- gen, zijn direct zeven volle vrachtwa- gens met stempels geleverd. Deze stempels zijn als extra beveiliging rondom de beschadigde kolommen geplaatst, waardoor deze werden ont- last. De vloeren zijn vervolgens doorge- stempeld tot op de fundering om zeker te zijn dat ook de vloeren niet zouden bezwijken. Op die manier werd de voortgang van de ruwbouw nauwelijks verstoord. Onderzoek In de navolgende maanden is op ver- schillende manieren onderzoek gedaan naar de ernst van de schade en is geke- ken naar de wijze waarop de schade zou kunnen worden hersteld. Uit de onderzoeken is gebleken dat alle kolommen met schade konden worden gerepareerd, uitgezonderd kolom 206. Kolom 206 Kolom 206 is een prefab-betonkolom met doorsnede 600 × 600 mm 2 en een lengte van 6000 mm. Deze kolom is berekend op een belasting van circa 3 Vloeren in ZNA Cadix worden ondersteund door het Polysysteem 4 Scheuren bovenin de kolommen 18 VAKBLAD I 4 2018 Pas op met water in gains Het probleem met gains in prefab kolommen in relatie met vorst staat niet op zich- zelf. Het risico bestaat dat deze gains vollopen met regenwater. Als dit water in de winter niet tijdig wordt verwijderd, bestaat het risico dat het bevriest. En omdat bevroren water meer volume inneemt dan water, ontstaan er spanningen in het beton en daarmee het risico op afspatten. Een mogelijk bijkomend probleem is dat het achtergebleven water mengt met de aan te brengen mortel. Daardoor ontmengt de mortel en verliest het zijn kwaliteit. Het verdient dus altijd aanbeveling om de gains tijdens de bouw af te dichten en om vóór het vullen met mortel eventueel achtergebleven water te verwijderen. Meer over het risico op schade door regenwater in gains staat in het Betoniek-artikel 'Pas op met water in gains' uit Betoniek 2018/1. Dit artikel is gebaseerd op aflevering 2 van de rubriek Dick voor Mekaar uit Cement. p00-ZNA.indd 18 17-12-18 14:37 6500 kN (rekenwaarde, dus inclusief veiligheidsfactor). Rondom deze kolom zijn direct na de constatering van de schade 120 stempels geplaatst. In de verticale lijn over de twaalf verdiepin- gen heen zijn nog eens 1200 stempels geplaatst met een lengte variërend van 3,6 tot 6,2 m inclusief koppelverband en diagonalen (fig. 5). Vervangen Uit het onderzoek naar de kwaliteit van kolom 206 bleek dat deze niet meer in staat zou zijn de toekomstige optre- dende belastingen te kunnen dragen, ook niet na reparatie. Derhalve is beslo- ten deze kolom te vervangen. De uit- voering hiervan bleek echter veel com- plexer dan op het moment van het besluit werd verwacht. Tijdelijke ondersteuning Rondom de kolom stonden op dat moment de genoemde 120 stempels. Deze maakten het onmogelijk de kolom te verwijderen en opnieuw op de bouwen. Maar ze konden niet wor- den verwijderd voordat de belasting op een andere wijze zou zijn overgeno- men. Safe is gevraagd mee te denken over een oplossing. Deze werd gevonden door het inzetten van het Megashore-systeem, dat bij Safe in ontwikkeling is (fig. 7). Dit sys- teem bestaat uit twee boven elkaar gelegen HEB600 -profielen die aan twee zijden naast de aanwezige stem- pels zijn geplaatst. Deze profielen zijn met extra platen verstevigd. Hierop zijn op de vier hoeken zware kokerprofielen (Ø273-16) geplaatst en afgeschoord (foto 8). Bovenop, onder de bovenlig- gende vloer, zijn er liggers HEB450, voorzien van schotten, aangebracht. Tussen de twee HEB600-profielen zijn vijzels geplaatst die onder spanning zijn gezet. Hierna konden de stempels wor- 5 Doorstempeling beschadigde kolom 6 Stempels rondom kolom 206 19 VAKBLAD I 4 2018 p00-ZNA.indd 19 17-12-18 14:37 den verwijderd, zodat er meer ruimte was om met de beschadigde kolom aan de slag te gaan. Na uitgebreide beschouwingen over de gewenste kracht in de vijzels is gekozen alleen de werkelijk optredende belas- ting erin te drukken (zonder veilig- heidsfactoren), zijnde 4400 kN (in plaatse van 6500 kN). Dit komt dus overeen met 1100 kN per kolom. Aan de hand van uitgebreide raam- werkberekeningen kon worden aange- toond dat met deze methodiek de optredende krachten konden worden opgenomen. Monitoring Tijdens het vijzelen is door middel van een zeer nauwkeurig meetsysteem de verplaatsing van de vloeren en kolom gemeten. Bij de uiteindelijk aange- brachte vijzelspanning van 4400 kN bleek de verplaatsing van de vloer circa 3 mm te bedragen. Dit viel binnen de toleranties zodat de glaspuien geen problemen hebben veroorzaakt. Nieuwe kolom Na deze acties zijn de vijzels geborgd en is de prefab-betonkolom kapot gezaagd en verwijderd. Vervolgens zal de kolom ter plaatse opnieuw worden gestort. Nadat de kolom voldoende is verhard, kunnen de vijzels inclusief Megashore-ondersteuning worden ver- wijderd. Hierna mogen de 1200 stem- pels in de verdiepingen onder en boven deze constructie worden verwijderd. Samenwerking Op het moment van schrijven (decem- ber 2018) is de kolom verwijderd. De stort van de nieuwe kolom is nog voor het eind van het jaar voorzien. Door de inzet, inventiviteit en samen- werking van alle betrokkenen zoals bouwheer, constructeur, uitvoerend team en Safe is het gelukt ook deze onverwachte tegenvaller op een pret - tige en constructieve manier geza - menlijk tot een goed einde te bren - gen. 8 Systeem voor het opvangen van de kolombelasting, stempels nog aanwezig 9 Systeem na ver- wijderen stempels 7 Megashore- systeem 20 VAKBLAD I 4 2018 p00-ZNA.indd 20 17-12-18 14:38 NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ Stubeco nieuwe partner van Betoniek De belangrijkste reden voor Stubeco om partner te worden van Betoniek is het genereren van meer bekendheid aan haar activiteiten. Een van de doel- stellingen van de vereniging is bij- voorbeeld het uitvoeren van studies. De resultaten daarvan zijn voor een brede doelgroep interessant, breder dan alleen de leden van Stubeco. Vaak blijkt de kennis echter onvol- doende bekend. Door het grote bereik van Betoniek onder aannemers en toeleveranciers, kan een samen- werking bijdragen aan die bekend- heid. Ook voor Betoniek is dit aantrek- kelijk. Het gaat immers om relevantie kennis voor de lezers. Een van de ideeën is dat ook het Handboek Uit- voering Betonconstructies dankzij de samenwerking op een groter bereik kan rekenen. Verder hoopt Stubeco meer mensen, ook jongeren, te inte- resseren voor de vereniging en de diverse excursies en lezingen. Op 1 november 2018 is Stubeco partner geworden van Betoniek. Stubeco is een studievereniging voor uitvoering van betoncon- structies. Het doel van de vereni- ging komt daarmee voor een groot deel overeen met die van Betoniek: het en delen van kennis over uitvoering van betoncon- structies. Dankzij het partnerschap kunnen Stubeco en Betoniek elkaar daarbij versterken. Projectbezoek gebiedsontwikkeling Ooijen ? Wanssum Nieuws Over Stubeco Stubeco is opgericht in 1969 (volgend jaar viert ze dus haar 50e verjaardag). Stubeco heeft als doel de uitvoeringstech- niek van betonconstructies in de ruimste zin van het woord te bevorderen. Het accent ligt hierbij op kennis van het uit- voeren van betonwerk, hulpconstructies, wapening en ar- beidsomstandigheden. De drie pijlers waarop Stubeco is gefundeerd, zijn: ? Verrichten van studies (verzamelen van informatie in het vakgebied naar voorkomende en/of gesignaleerde problemen, meewerken aan het opstellen van nieuwe voorschriften) ? Zorgdragen voor kennisoverdracht (publicaties, opstellen rapporten en initiëren van onderzoek) ? Het bevorderen en instandhouden van een netwerk (organiseren van excursies en lezingen) Meer nieuwe partners: BAM, Concrefy, Dura Vermeer, SGS Intron Naast Stubeco en eerder al het Cement&Betoncentrum, VOBN (beide nu als het Betonhuis) en VSB zijn ook BAM, Concrefy, Dura Vermeer en SGS Intron recent partner geworden van Betoniek. In de volgende editie(s) van Betoniek Vakblad volgt ook een korte introductie van deze bedrijven. 21 VAKBLAD I 4 2018 p21-stubeco nieuwe partner betoniek.indd 21 17-12-18 14:39 auteurs Kees de Bont, Gerrit Hollemans Hünnebeck Bekistingsoplossing voor parkeergarage onder Vijfhoek Grenzen systeem bekisting opgerekt 22 VAKBLAD I 4 2018 PROJECTGEGEVENS project Fietsparkeergarage Strawinskylaan opdrachtgever Gemeente Amsterdam, Zuidas hoofdaannemer Van Boekel Bouw & Infra aannemer betonwerk Bouwbedrijf R.G. Zonneveld b.v. in opdracht van Van Boekel Bouw & Infra leverancier bekistingen Hünnebeck leverancier betonmortel Mebin architect wUrck adviseur constructie Verhoeven en Leenders p00-Vijfhoek.indd 22 17-12-18 12:05 Recent is in Amsterdam de fietsenstalling Stra- winskylaan, onder de Vijfhoek in Amsterdam geopend. Voor het in het werk gestorte beton is zo veel mogelijk gebruikgemaakt van standaardsys- teembekisting. Het gekozen systeem voldeed ech- ter niet overal aan de eisen vanuit het ontwerp. Met enkele ogenschijnlijk eenvoudige oplossingen kon het gewenste systeem toch worden ingezet. D e nieuwe fietsparkeergarage ligt onder het plein Vijfhoek, aan de noordzijde van station Amsterdam Zuid. Met een capaciteit van 3750 stal- lingsplaatsen is het de grootste fietsen- stalling van Amsterdam. Het wordt de derde ondergrondse fietsparkeergarage nabij de Zuidas, na die op het Mahler- plein (3000 plaatsen) en op het Zuid- plein (2500 plaatsen). Deze flinke capa- citeitsuitbreiding is hard nodig: de Zuidas groeit, net als het aantal reizi- gers van en naar station Amsterdam Zuid. De parkeergarage, die zich in een strak en eenvoudig betonnen volume bevindt, bestaat uit één bouwlaag en is relatief ruim opgezet. Toegang gaat behalve via een trap vanuit station Amsterdam Zuid, via een centrale brede corridor. De garage zelf heeft een opvallend breed gangpad van 7 m en is 3,3 m hoog (foto 2). Deze hoogte is 400 mm meer dan voorgeschreven. Het dek wordt ondersteund door Y-vor- mige stalen kolommen, met daarop stalen balken en natte betonstroken (fig. 3). Uitdaging voor de aannemer was dat tijdens de realisatie fietsers, voetgan- gers en gebruikers de bouwlocatie ongestoord moesten kunnen passeren. Bovendien was de beschikbare bouw- tijd zeer kort. Al na vijf maanden was het betonnen dek af, waarna gestart kon worden met de inrichting van het maaiveld terwijl ondergronds verder kon worden gewerkt. Opzet garage De parkeergarage is uitgevoerd met een blijvende damwandconstructie rondom, waartegen een betonwand is aangestort. De vloer is 500 mm dik en wordt ondersteund door poeren op combipalen. Het ter plaatse gestorte dek is 700 mm dik. Dit 3600 m 2 grote Recent is in Amsterdam de fietsenstalling Stra- winskylaan, onder de Vijfhoek in Amsterdam geopend. Voor het in het werk gestorte beton is zo Grenzen systeem bekisting opgerekt 1 Uitgeschaalde deel tussen de panelen 23 VAKBLAD I 4 2018 p00-Vijfhoek.indd 23 17-12-18 12:05 dek wordt, behalve door de zijwanden, ondersteund door stalen Y-vormige kolommen (foto 4). Op armen van die kolommen ligt een stalen balk (HEB340) die in het dek is geïntegreerd (foto 5). Alleen de onderzijde is zichtbaar. Systeembekisting Het deel tussen de kolommen is gerea- liseerd met een systeembekisting. Er is gebruikgemaakt van het Topec-sys- teem van Hünnebeck. Dit is een modu- lair systeem met panelen met maxi- male afmetingen van 1,80 × 1,80 m 2 (kleinere afmetingen zijn ook beschik- baar). De panelen zijn opgebouwd uit een aluminiumframe waarin een kunst- stofplaat is bevestigd en zijn geoptima- liseerd wat betreft gewicht. Een paneel van 1,80 × 1,80 m 2 weegt 47 kg en is daardoor met twee man te monteren. In de hoeken worden de panelen ondersteund door standaardstempels, beschikbaar met een capaciteit van 20 en 30 kN en optioneel uit te voeren als valkopsysteem (niet toegepast bij dit project). Er is voor een systeembekisting geko -zen vanwege de beperkte investering en het strakke nadenpatroon wat dat oplevert (foto 3). De architect was bij - zonder gecharmeerd van dat patroon. Probleem van het gekozen systeem van Hünnebeck was echter dat de 3 Doorsnede over kolommenrij 2 Fietsparkeergarage in gebruik, foto: Van Boekel 24 VAKBLAD I 4 2018 'Kelderdek - Dsn A' 1:1000 -7 0 0 D L -4 . 7 6 0 -1 . 4 0 0 B A J E -5 . 9 6 0-5 . 2 6 0 I F N A P C -4 . 7 0 0 A 1 G K H K e l d e r d e k - D s n . B 1 : 1 0 0 H -4 . 7 6 0 K -5 . 3 1 0 J B D -4 . 8 1 0 -7 0 0 -6 . 1 6 0 -5 . 2 6 0 L -5 . 9 6 0 N A P -1 . 4 0 0 -4 . 7 0 0 A A 1 C E F G I -7 0 0 -1 . 4 0 0 D o o r s n e d e A 1 : 1 0 K e l d e r d e k - D s n . C 1 : 1 0 0 F -7 0 0 -1 . 4 0 0 A 1 -5 . 8 5 0 G I -5 . 2 6 0 B N A P N A P E -4 . 7 0 0 -6 . 2 5 0 -4 . 7 6 0 C A D H J 3 D a a n z e t d i l a t a t i e pr o f i e l t b v w a n d -d i l a t a t i e - 1 : 2 0 K e l d e r d e k - D s n . D 1 : 1 0 0 N L -4 . 7 0 0 N A P -5 . 2 6 0 M -4 . 7 6 0 -7 0 0 -1 . 4 0 0 D e t a i l a a n z e t d i l a t a t i e pr o f i e l t b v w a n d -d i l a t a t i e - 1 : 1 0 -7 0 0 -1 . 4 0 0 © Ingenieursbureau Verhoeven en Leenders bv. Deze tekening mag niet worden vermenigvuldigd of aan derden ter inzage worden gegeven zonder onze schriftelijke toestemming. d a t u m : r e v i s i e S t a t u s : D E F I N I T I E F T e l e f o o n : 0 4 1 3 -2 5 1 0 9 6 E m a i l : i n f o @ v e r h o e v e n -l e e n d e r s . n l pr o j e c t & pr o j e c t n u m m e r : O n d e r d e e l : I n o pd r a c h t v a n : a k k o o r d : g e c o n t r . : f o r m a a t : s c h a a l : g e t e k e n d : A HC W 2 1 6 2 1 0 R u d i g e r s t r a a t 1 0 , 5 4 0 8 A B V o l k e l w w w . v e r h o e v e n -l e e n d e r s . n l t e k e n i n g n u m m e r :C O _ C O _ V L 1 6 0 5 4 D O -T E K -0 5 2 D s n k e l d e r d e k ( -7 0 0 ) G e m e e n t e A m s t e r d a m A a n l e g F i e t s pa r k e e r g a r a g e V i j f h o e k 2 3 . 1 2 . 2 0 1 6 M T A 0 1 : 1 0 0 / 2 0 C o n s t r u c t i e t e k e n i n g T e k l a S t r u c t u r e s 5 0 0 v e r g r o t e k o ppl a a tS 3 5 5 1 8 0 0 Y -k o l o m N 3 5 5 . 6 / 2 0 S 3 5 5 Y -k o l o m N 3 5 5 . 6 / 2 0 S 3 5 5 Y -k o l o mN 3 5 5 . 6 / 2 0S 3 5 5 Y -k o l o m N 3 5 5 . 6 / 2 0 S 3 5 5 Y -k o l o mN 3 5 5 . 6 / 2 0S 3 5 5 6 0 v e r g r o t e k o ppl a a t S 3 5 5 v e r g r o t e k o ppl a a tS 3 5 5 Y -k o l o mN 3 5 5 . 6 / 2 0S 3 5 5 v e r g r o t e k o ppl a a tS 3 5 5 v e r g r o t e k o ppl a a t S 3 5 5 Y -k o l o m N 3 5 5 . 6 / 2 0 S 3 5 5 Y -k o l o m N 3 5 5 . 6 / 2 0 S 3 5 5Y -k o l o m N 3 5 5 . 6 / 2 0 S 3 5 5 5 9 5 0 0 v e r g r o t e k o ppl a a t S 3 5 5 v e r g r o t e k o ppl a a t S 3 5 5 v e r g r o t e k o ppl a a t S 3 5 5 v e r g r o t e k o ppl a a tS 3 5 5 H E B 3 4 0 S 2 3 5 v e r g r o t e k o ppl a a tS 3 5 5 v e r g r o t e k o ppl a a tS 3 5 5 H E B 3 4 0 S 2 3 5 H E B 3 4 0 S 2 3 5 v e r g r o t e k o ppl a a t S 3 5 5 v e r g r o t e k o ppl a a tS 3 5 5 H E B 3 4 0 S 2 3 5 H E B 3 4 0 S 2 3 5 v e r g r o t e k o ppl a a t S 3 5 5 3 3 0 0 H E B 3 4 0 S 2 3 5 5 9 5 0 v e r g r o t e k o ppl a a t S 3 5 5 H E B 3 4 0 S 2 3 5 v e r g r o t e k o ppl a a t S 3 5 5 v e r g r o t e k o ppl a a t S 3 5 5 k e l d e r d e k r o n d o m d r a g e n d k o ppe l e n a a n d a m w a n d s c h e r m H E B 3 4 0 S 2 3 5 v e r g r o t e k o ppl a a t S 3 5 5 7 0 0 H E B 3 4 0 S 2 3 5 k e l d e r d e k r o n d o m d r a g e n dk o ppe l e n a a n d a m w a n d s c h e r m K E L D E R D E K d = 7 0 0 , C 3 5 / 4 5 5 5 0 0 7 0 07 0 0 1 0 0 0 4 5 0 0 6 4 0 0 6 4 0 0 5 5 0 0 5 5 0 0 5 5 0 0 5 5 0 0 5 9 5 0 v e r g r o t e k o ppl a a t S 3 5 5 Y -k o l o m N 3 5 5 . 6 / 2 0 S 3 5 5 Y -k o l o m N 3 5 5 . 6 / 2 0 S 3 5 5 v e r g r o t e k o ppl a a t S 3 5 5 H E B 3 4 0 S 2 3 5 v e r g r o t e k o ppl a a t S 3 5 5 v e r g r o t e k o ppl a a t S 3 5 5 Y -k o l o m N 3 5 5 . 6 / 2 0 S 3 5 5 d m w a n d s c h e r m a f b r a n d e n t h v b o v e n z i j d e k e l d e r d e k H E B 3 4 0 S 2 3 5 H E B 3 4 0 S 2 3 5 v e r g r o t e k o ppl a a t S 3 5 5 7 0 0 v e r g r o t e k o ppl a a t S 3 5 5 7 0 0 v e r g r o t e k o ppl a a t S 3 5 5 v e r g r o t e k o ppl a a t S 3 5 5 H E B 3 4 0 S 2 3 5 Y -k o l o m N 3 5 5 . 6 / 2 0 S 3 5 5 1 1 0 Y -k o l o m N 3 5 5 . 6 / 2 0 S 3 5 5v e r g r o t e k o ppl a a t S 3 5 5 v e r g r o t e k o ppl a a t S 3 5 5 H E B 3 4 0 S 2 3 5 H E B 3 4 0 S 2 3 5 v e r g r o t e k o ppl a a t S 3 5 5 3 3 0 0 Y -k o l o m N 3 5 5 . 6 / 2 0 S 3 5 5 Y -k o l o m N 3 5 5 . 6 / 2 0 S 3 5 5 v e r g r o t e k o ppl a a t S 3 5 5 v e r g r o t e k o ppl a a t S 3 5 5 5 5 0 0 H E B 3 4 0 S 2 3 5Y -k o l o m N 3 5 5 . 6 / 4 0 S 3 5 5v e r g r o t e k o ppl a a t m e t v e r s t i j v i n g s -s c h o t t e n S 3 5 5 v e r g r o t e k o ppl a a t S 3 5 5 v e r g r o t e k o ppl a a t S 3 5 5 v e r g r o t e k o ppl a a t m e t v e r s t i j v i n g s -s c h o t t e n S 3 5 5 H E B 4 0 0 S 2 3 5 K E L D E R D E K d = 7 0 0 , C 3 5 / 4 5 6 4 0 0 k e l d e r d e k r o n d o m d r a g e n d k o ppe l e n a a n d a m w a n d s c h e r m 5 5 0 0 1 8 0 0 k e l d e r d e k r o n d o m d r a g e n d k o ppe l e n a a n d a m w a n d s c h e r m 5 0 0 7 0 07 0 0 6 0 5 0 0 7 0 0 3 3 0 0 8 5 0 5 9 5 0 0 1 0 0 0 4 5 0 0 6 4 0 0 5 9 5 0 5 5 0 0 5 5 0 0 5 5 0 0 5 9 5 0 D e t a i l o n t l u c h t i n g s v o o r z i e n i n g t b v s t o r t e n k e l d e r w a n d e n - 1 : 1 0 K E L D E R D E K , d = 7 0 0 C 3 5 / 4 5 , b k = -7 0 0 o n t l u c h t i n g s b u i s B 9 5 / 3 . 5 s po n n i n g i n o n d e r z i j d e d e k t pv a a n s l u i t e n d e k e l d e r w a n d e n l a t e r t e s t o r t e n k e l d e r w a n d e n d m v z e l f v e r d i c h t e n d e b e t o n i n j e c t i e -s l a n g i n s po n n i n g o pn e m e n t b v e v e n t . i n j e c t e r e n w a n d -a a n s l u i t i n g 7 0 0 3 0 0 1 0 0 o n t l u c h t i n g s b u i s u i t k o m e n d a c h t e r i n s t a l l a t i e w a n d o f b o v e n pl a f o n d -e i l a n d w a n d -s t o r t S T R I P 5 * 1 5 0 3 0 0 2 x a a n g e l a s t e P L 3 * 3 0 a a n s l u i t e n d e w a n d -s t o r t d i l a t a t i e i n w a n d 1 0 0 1 0 0 1 0 0 1 5 0 1 5 0 B 3 5 5 . 6 / 1 2 . 5 S 3 5 5 B 3 5 5 . 6 / 1 2 . 5 S 3 5 5 B 3 5 5 . 6 / 1 2 . 5 S 3 5 5 7 0 0 B 3 5 5 . 6 / 1 2 . 5 S 3 5 5 7 0 0 3 3 0 0 5 0 0 k e l d e r d e k r o n d o m d r a g e n d k o ppe l e n a a n d a m w a n d s c h e r m k e l d e r d e k r o n d o m d r a g e n d k o ppe l e n a a n d a m w a n d s c h e r m 3 0 5 5 9 5 0 K E L D E R D E K d = 7 0 0 , C 3 5 / 4 5 KELDERDEKd = 7 0 0 , C 3 5 / 4 5 3 9 5 1 7 3 0 7 0 0 3 3 0 0 6 0 5 0 0 7 0 0 6 0 5 9 0 4 0 0 1 8 0 0 1 0 0 0 4 5 0 0 6 4 0 0 6 4 0 0 5 5 0 0 5 5 0 0 5 5 0 0 5 5 0 0 K E L D E R D E K d = 7 0 0 , C 3 5 / 4 5 B 2 7 3 / 1 0 S 3 5 5 3 3 0 0 B 2 7 3 / 1 0 S 3 5 5 B 2 7 3 / 1 0 S 3 5 5 1 5 0 0 0 + 3 2 0 0 3 2 0 0 1 5 0 0 0 D E K S T R A W I N S K Y -V I A D U C T H E B 3 4 0 S 3 5 5 B 2 7 3 / 1 0 S 3 5 5 7 0 07 0 0 6 0 5 0 0 1 5 0 d i l a t a t i e -pr o f i e l t b v w a n d -d i l a t a t i e a a n z e t t e n i n k e l d e r d e k 7 0 0 K E L D E R D E K , d = 7 0 0 C 3 5 / 4 5 , b k = -7 0 0 A l a t e r a a n t e l a s s e n d i l a t a t i e -pr o