Diverse recente incidenten hebben nog eens duidelijk gemaakt dat het beter moet met de veiligheid in de bouw. Reden voor VNconstructeurs om samen met Bouwend Nederland, Bouwen met Staal en de Betonvereniging op 5 juli een seminar "Veiligheid bij complexe bouwprojecten" te organiseren. Uit het aantal deelnemers en de geanimeerde discussies bleek duidelijk dat het een onderwerp is dat leeft. Maar oplossingen liggen niet voor het oprapen. Zo werd de aanbeveling van de Onderzoekraad voor Veiligheid voor het aanwijzen van één centrale partij die verantwoordelijk is voor de risicobeheersing, niet door iedereen omarmd.

Met recente incidenten in Woerden en Eindhoven staat het onderwerp veiligheid in de bouw weer sterk in de belangstelling. Nieuw is die belangstelling natuurlijk niet. De ongelukken bij de B-Tower in Rotterdam, de Grolschveste in Enschede, het Pearle-pand in Den Bosch en het kraanincident in Alphen aan den Rijn liggen nog vers in het geheugen. Het betreffen ongelukken die het landelijke nieuws halen. Ze vormen slechts het topje van de ijsberg.

Er is en wordt veel onderzoek gedaan naar de achterliggende oorzaken. Die blijken zeer divers. Toch is er wel een aantal algemene problemen aan te wijzen, zo blijkt ook uit de onderzoeken van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Erwin Medendorp noemde tijdens het seminar als belangrijkste problemen een gebrekkige coördinatie, diffuse verdeling van verantwoordelijkheden, onvoldoende veiligheidsbesef en een slechte toetsing. De Onderzoeksraad heeft dan ook aan de minister voor Wonen en Rijksdienst en de bouwsector aanbevolen één centrale partij aan te wijzen die overziet en begrijpt wat er echt aan de hand is en ingrijpt als dat nodig is. Eerder sprak Tjibbe Joustra, voorzitter van de Onderzoeksraad, al uit dat het probleem vooral een gebrek aan daadkracht is.

Dat oplossingen niet voor het oprapen liggen, bleek ook wel uit de discussies tijdens het seminar. Moeten opdrachtgevers meer verantwoordelijkheid nemen? Moeten zij meer ruimte bieden voor veiligheidsmaatregelen gedurende het hele bouwproces? Is veiligheid een criterium dat een rol moet spelen bij aanbestedingen? Moet er zelfs een prijskaartje aan worden gehangen? Deelnemers werden het lang niet altijd eens. Het lijkt vooral een kwestie van het ene doen, en het andere niet laten.
 

Boeiend was de voordracht van Jaap Kruijt, directeur van Mourik-Groot Ammers. Uit zijn ervaringen bij het kraanongeval in Alphen aan den Rijn bleek wat een enorme impact een incident heeft op een onderneming en haar werknemers. Volgens hem is het vooral zaak in dit soort gevallen verantwoordelijkheid te nemen, los van de vraag wie er aansprakelijk is. In het verleden heeft hij al eens gepleit voor een noodfonds voor bouwbedrijven en nog steeds staat hij achter dat idee. Daar is echter nog onvoldoende draagvlak voor.

Daan Berkers van Meeùs wees er in zijn lezing op dat je altijd voorbereid moet zijn op mogelijke ongevallen. Want hoe goed je het ook hebt georganiseerd, een ongeluk kan uiteindelijk iedereen overkomen.
 

Tot slot werd duidelijk dat er veel geleerd kan worden van andere industrieën. Zo is in de offshorewereld veiligheid veel belangrijker en vanzelfsprekender. Volgens Marc Wempe van de Heerema Fabrication Group is veiligheid in die industrie een van de belangrijkste facetten in de engineering. Veiligheid moet in zijn ogen integraal worden benaderd, door opdrachtgever en opdrachtnemer gezamenlijk.

Voor de bouw is er kortom nog een lange weg te gaan. Het seminar is voor VNconstructeurs en de andere organisatoren dan ook slechts een begin van een periode waarin het een onderwerp een belangrijke plek op de agenda moet krijgen. Hoe dat precies tot uiting komt, zal de komende maanden duidelijk worden.