. "· · · · · · · · · · · · ·Itll,Itll· · · · · · · · · · · · ·1tll5l1tll111l1· · · · · · · · · · · · ·ItllllllillPOSTBUS 3011, 5203 DA 's HERTOGEN BOSCHExamen BetontechnoloogTraditioneel wordt het examen Betontechnoloog inBETONlEK behandeld. De opgaven vormen namelijk eenweerspiegelingvan recente ontwikkelingen in hetvakgebied. Daarom is het ook voor lezers die niet direct bijhet examen betrokken waren, nuttig er kennis van tenemen. Bovendien geeft het iedere betontechnoloog die alwat langer geleden zijn diploma behaalde, de gelegenheidgeheel vrijblijvend zichzelfnog eens te toetsen.Het examen bestaat uit twaalfvragen. Indien een vraag volledigjuist is beantwoord, zal dit wordengewaardeerd met het bij de vraagaangegeven aantal punten.Het totaal aantal te behalen puntenis 100.Gebruik van het cursusboek ofandere literatuur is niet toegestaan.Gebruik van niet-programmeer-bare, batterij-gevoede rekenappa-ratuur is~~Kemene gegevensMaandag 26 april 1993 namen 188kandidaten deel aan het examenBetontechnoloog BV. Drie uur langkonden zij werken aan deze proevevan bekwaamheid. Van deze 188kandidaten slaagden er (helaas)slechts 64. Het algemene beeld vande afgelopen vijf jaar ziet er alsvolgt:3150kgfm32950kgfm32650kgfm3jaar19891990199119921993kandidaten231237244212188geslaagd43%38%46%44%34%Het lage percentage geslaagden isonder andere het gevolg van deslechte resultaten van de vraag-stukken 7 tot en met 12. Met namevraagstuk 7 scoorde erg laag.Overigens bleek het examen quahoeveelheid werk wat aan de langekant. Met dat aspect heeft deexamencommissie echter bij debeoordeling rekening gehouden.Men kan zich echter nietaan deindruk onttrekken dat nogal watkandidaten zich vrij lichtvaardig endaardoor onvoldoende voorbereidaan het examen waagden.Alle vochtgehaltes worden uitge-drukt in% (mfm) ten opzichte vandroog materiaalPs portlandcementPs hoogovencementPs zand en grindVerder zijn gegeven de tabellen Itot en met 5. Bij de algemene gege-vens behoorden voorts 3figurendie ter wille van de omvang vandeze uitgave hier niet zijn opge-nomen. Verwezen wordt naar deovereenkomstige figuren in hetcursusboek, dat de meeste lezersonder handbereik zullen hebben(zie blz. 2).juni 1993xfzJJJJJJJJJJJJJaJJ JJJTabel IRelatie tussen k-waarden en het percen-tage van de populatie dat kleiner is dan (1-1ka)%< (j.L - ka)0,1350,622,36,715,930,950,069,184,193,32,331,961,641,280,841,02,55,010,020,0Tabel 2Maximum chloridegehalten volgens VBT1986, ten opzichte van het cementgehaltein %(m/m)Tabel 3Eisen aan betonsamenstelling, afhankelijkvan mi/ieuk/asse, volgens VBT 1986ongewapend betongewapend betonvoorgespannen betonmax. water-cementfactor- gewapend beton-voorgespannen betonmin. cementgehalte (kglm3)- gradering binnen A-B- gradering binnen A-Cofdiscontinumaximum chloridegehalte t.O.V.cementgehalte (% 01/01)20,30,1milieuklasse2 3 4 5't Sb 5c,d0,6510,55 0,55 0,55 0,55 0,50 0,450,60 0,55 0,55 0,55 0,50 0,45280 280 280 280 280 300 300280 300 300 300 300 300 300*bij blootstelling aan oplossingen met;;;' 400 mg So.f/literofgrond met;;;' 3000 mg SOf/kgrenDJ Keuringskarakteristiek voor dekeuringseismI2- 1,53s12 > f ck(zie figuur 2.10in cursusboek Betontechno-logie, CBI)[[I Grens/ijnen voor korre/groep 0-/6 mm(zie figuur 9.2 in cursusboek)[IJ Grenslijnen voor korrefgroep 0-32 mm(zie figuur 9.3 in cursusboek)min.luchtgehalteNiet van toepassingindien wcf 0,45-Dmax =63 mm-Dmax =3I,5mm-Dmax =16 mm-Dmax = 8 mmcementsoort- 3,03,5- 4,05,03,03,544,05,0aanbevolen: -sulfaat-bestandhoogoven-cementsulfaat-bestandcement*JJJJJJJJJJJJJJbg JJJJJJJ JJJ Jcementsoort en -klasseportlandcement klasse Ahoogovencement klasse Aportlandvliegascement klasse Aportlandcement klasse Bhoogovencement klasse Bportlandcement klasse CTabe/4Normsterkte van cementTabe/5Richtwaarde voor de waterbehoefte richtwaarden voor de waterbehoefte vanmengsels (11m3beton)grootste korrelafmeting 8 16 31,5 63graderingsgebied A-B A-C A-B A-C A-B A-C A-B A-Cconsistentiegebied I(zetmaat 40 mmverdichtingsmaat ;;.175 195 160 180 150 170 140 155consistentiegebied 2(zetmaat 50 tlm 90 mm)192 213 180 200165 185 155 170consistentiegebied 3(zetmaat 100tlm 150 mm)205 225 195 218 180 200 168 190*VRAGEN & ANTWOORDENEen betoncentrale maakt voor hetaanmaakwater gebruik van leiding-water. Door een lekkage in hetleidingnet wordt de centrale gedu-rende ten minste een weekverstoken van de levering vandrinkwater. Er wordt overwogenvoor die periode over te gaan ophet gebruik van het water uit hetkanaal, waaraan de centrale gesi"tueerd is.Als betontechnoloog moet u zomogelijk binnen 24 uur beoordelenof het kanaalwater geschikt is voorbeton. Geef aan waarop het watermoet worden gecontroleerd enbeoordeel ofdat binnen de gesteldetermijn mogelijk is.Geeften minste vier maatregelendie men moet nemen om ontmen-ging van grind bij lossen, in deopslag, en tijdens verwerking in eeninstallatie te voorkomen.AntwoordOntmenging van grind moet in hetproduktieproces zoveel mogelijkworden voorkomen omdat hier-door schommelingen in verwerk-baarheid kunnen ontstaan. Puntenvan aandacht:- grind niet op één hoop maarlaagsgewijs deponeren;- bij aanvoer per schip moetworden gecontroleerd ofontmenging in het ruim is opge-treden. Indien dit het geval is,moet de kraanmachinist tijdenshet lossen de partij zoveelmogelijk homogeniseren;5 puntenag2AntwoordEen vraag, waar iedere praktise-rende betontechnoloog mee inaanraking kan komen. Allereerstmoet het water visueel wordenbeoordeeld. Kleur en schuimvor-ming maken het water al verdacht.Verder kan binnen 24 uur het chlo-ridegehalte worden bepaald(maximum 500 mg/l). Tevens kanhet effect op de bindtijd wordennagegaan. Hierbij mag het begin vanbinding niet meer dan 30 minutenafwijken van het referentiemengselmet gedestilleerd water.Een uitspraak over het effect op desterkte-ontwikkeling kan eerst opzijn vroegst na 7 dagen en definitiefna 28 dagen verharding wordengedaan.Na 24 uur kan dus uitsluitend eenvoorlopige uitspraak wordengedaan; het wachten is op de resul-taten van de sterkte-ontwikkeling.5 puntenag IJJJJJJJJJ_JJJJJJJJJJWat wordt verstaan onderpermeabiliteit van beton en vanwelke tWee factoren is dit afhan-kelijk?betrekking op de karakteristiek vanhoogovenslak; de omschrijvingenbehorende bij de letters B, C, F, Hen I hebben betrekking op karakte-ristieken van portlandce-mentklinker.watercement-factor;- de hechting van cementsteen aanhet toeslagmateriaal;- de sterkte van het toeslagmate-riaal;- de dikte van de cementsteenlaagtussen het toeslagmateriaal;- de temperatuur tijdens deverharding (hoge temperatuurheeft een lagere eindsterkte daneen lage temperatuur).- tijdens het transport moetzoveel mogelijk afrol van degrove grindkorrels worden voor-komen;- laat bij het vullen van de silo's hetgrind zo veel mogelijk centraalinlopen;- zorg ervoor dat de silo's niethelemaal leeg getrokken worden.Ontmengingvan grind kan vooreen belangrijkgedeelte wordenvoorkomen door gebruikvantwee of meer gescheiden frac-ties.g4 5 puntenag6 5 puntenHieronder staan een aantal karakte-ristieken van hoogovenslak en port-landcementklinker willekeurigvermeld.A. chemische samenstelling:CaO 37%; Si02 32%; AI20 317%B. chemische samenstelling:CaO 63%; Si02 20%; AI20 3 6%C. reageert na malen heftig metwaterD. reageert door de aanwezigheidvan sterke alkaliënE. is een latent hydraulisch bind·middelF. is een hydraulisch bindmiddelG. is het hoofdbestanddeel vangesulfateerd cementH. is het hoofdbestanddeel vanpvlcI. heeft een maximum MgO-gehalte van 5% in verband metexpansiegevaarJ. de verhouding is ongeveer 1,5Noem vijffactoren waarvan dedruksterktevan goed verdichtbeton afhankelijk is.AntwoordGezien het belang van de duur-zaamheid is inzicht in de achter-gronden van de permeabiliteit vanbelang. Permeabiliteit van beton isde mate waarin een vloeistofofeengas zich door het poriënsysteemvan beton kan verplaatsen.De permeabiliteit is afhankelijk vanporievolume en -structuur; vooralde doorgaande poriën zijnbelangrijk. De aard van het poriën-systeem is onder andere afhankelijkvan de cementsoort, de waterce-ment-factor en de hydratatiegraad.Verder is van belang de hechtingvan de cementsteen aan hettoeslagmateriaal, de soort toeslag-materiaal en uiteraard de verdich-ting.ag3 5 puntenagS 5 puntenEen monster van 545 gram hard,dicht, natuurlijk toeslagmateriaalmet een vochtgehalte van 4% weegtonder water 355 gram. Watis de Psvan dittoeslagmateriaal?AntwoordToch weer die oude Archimedes...Het droge toeslagmateriaal weegt545/1,04 = 524 g.De hoeveelheid verplaatst water isdan 524 355= 169 mI.Dus de volumieke massa is5241 169 = 3, I gim!.Geef in een tabel aan, welke karak-teristieken bij hoogovenslak danwel bij portlandcementklinkerhoren.AntwoordDe omschrijvingen behorende bijde letters A, D, E, G enJhebbenAntwoordEen vraag waarmee de basiskennisvan de betontechnologie wordtgetoetst.De druksterkte van beton is afhan-kelijkvan:- de sterkte van de cementsteen,die afhankelijk is van kwaliteit vanhet cement en de toegepasteJJJJJJJJJ J g JJJJJ JJJJJ J-Motiveer uw antwoord.Stel het mengsel bestaat uit600 liter basalt en 400 liter zand:en de holle ruimte van het zand is1000 - (1450/2650) x 1000 =453 liter (45,3%)Een droog toeslagmaterialen-mengsel bestaat uit 40% (v/v)betonzand en 60% (v/v) basalt4-32.Ada.De beste schatting voor hetgemid-delde (fL) is 3 I,7 N/mm2en voor destandaardafwijking «(j) 3,9 N/mm2·De karakteristieke sterkte is dan:31,7 - 1,64 x 3,9 = 25,3 N/mm2·AntwoordBij deze vraag worden een aantalbasisbegrippen uit de statistiekgetoetst.Gevraagda. Geef de beste schatting vanfL en(j voor de gehelebetonpopulatie(6000 m3) en bereken hiermeede karakteristieke sterkte.b. Verklaar hoe het kan gebeurendat drie van de tien steekproe-ven worden afgekeurd.c. Hoe kunt u voor de toekomst dekans dat steekproeven wordenafgekeurd verkleinen? Geefeenvoorbeeld.d. Wat m0t:t er volgens u gebeurenmet de constructieonderdelenwaarvan het beton niet voldoetaan het keuringscriterium?deze betonsamenstellingwordengemaakt.Na 28 dagen zijn de druksterktere-sultaten beschikbaar. Het meren-deel van deze resultaten voldoetaan de gestelde eis, maar drie steek-proeven worden afgekeurd. Degemiddelde en karakteristiekedruksterktes zijn vermeld in tabel 6.Het gemiddelde van de totale serievan 120 kubussen was 31,7 N/mm2,terwijl de standaardafwijking3,9N/mm2was.10 punteng8Een betoncentrale levertgedu-rende twee weken voor een grootproject elke dag 600 m3beton.sterkteklasse B25milieuklasse 2consistentiegebied 3cementgehalte 300 kg hoogovence-ment klasse A per m3Gedurende deze tien produktie-dagen gebruikt de betonproducentgrondstoffen van hetzelfde type envan dezelfde leverancier. Met deafnemer is overeengekomen datten behoeve van de kwaliteitscon·trole per dag twaalf kubussen vanAdb.In werkelijkheid zal de holle ruimtein het toeslagmaterialenmengselgroter zijn omdat de zandkorrelsnooit precies alle holle ruimtentussen de basaltkorrels zullenkunnen opvullen. Het wandeffectspeelt hierbij een grote rol.32,8/100 x 893 = 293 liter holleruimte.Deze ruimte wordt geheel door hetzand ingenomen; eris zelfs te weinigruimte voor de 731 liter zand. Er isdan ook731 - 293 = 438 liter zand te veel.Totale volume van het mengsel:893 +438 = 133 I liter.Holle ruimte in het zand:45,311 00 x 731 = 331 liter.Percentage holle ruimte in hetmengsel;33111331 x 100=24,9%.Iopunteng7600 liter basalt weegt600 x 3,05 = 1830 kglos gestort is dat:1830/2,05 = 893 literAda.De holle ruimte van het basalt is1000 - (2050/3050) x 1000 =328 liter (32,8%)GegevenbetonzandPs 2650 kg/m3en Pm 1450 kglm3basaltPs 3050 kg/m3en Pm 2050 kglm3Gevraagda. Wat is theoretisch het percen-tage holle ruimtevan dit meng-sel?b. Zou dit ook het werkelijkepercentage holle ruimte kunnenzijn?AntwoordEen op zich eenvoudig lijkendeopgave die echter voor zeer velengrote moeilijkheden opleverde.Tabel 6Resultaten van drie steekproeven die tot afkeuringleidden400 liter zand weegt:400 x 2,65 = I060 kglos gestort is dat:1060/1,45 = 73 I literIn de 893 liter basalt bevindt zichproduktiedag m122 31,3N/mm27 30,ON/mm29 29,ON/mm24,5N/mm23,5N/mm24,2N/mm2rek24,4N/mm224,6N/mm222,6N/mm2JJJJJJJJJJJNaJJJJJJJJJJU&&Adc.Indien een goedkeurkans van 95%gewenst wordt, is hiervoor eenk-waarde van 2,2 nodiig.De vereiste gemiddelde sterktewordt dan 25 + 2,2 x 3,9 =33,6 N/mm2.Adb.De keuringskarakteristiek van deVBT geeftbij een k-waarde 1,64 eneen ondeugdelijkheidspercentagevan 5% een goedkeurkans van circa65%. Een afkeur van 3 uit de 10steekproeven is dus volgens deverwachting.Een ballasttank met een inhoud van850 liter is geheel gevuld metvochtig, gebroken, grof basalt enmoet geheel worden aangevuld meteen mengsel van portlandcementen water met een water-cement-factor van 0,55 en een luchtgehaltevan 6%. Het volume van de daar-voor benodigde luchtbelvormermag worden verwaarloosd.Add.Formeel moet volgens de voor-schriften een aanvullend onderzoekworden uitgevoerdwaarbij metbehulp van een aantal geboordecilinders al of niet in combinatie metniet-destructiefonderzoek desterkte in het werk wordt vastge-steld.Gezien het kleine verschil tenopzichtevan de vereiste waardelijkt het zinvol om eerst aan deconstructeur te vragen of een ietslagere sterkte de veiligheid van deconstructie in gevaar brengt.Bijkomend argument is dat geziende aard van het bindmiddel (hoog-ovencement) de sterkte na 28dagen nog aanzienlijk zal kunnentoenemen. AntwoordIn deze vraag moet een betonsa-menstellingworden berekend metde toepassing van licht toeslagmate-riaal. Rekening houdend met deuitdroging van 4% wordt de volu-mieke massa van de betonspecie:1600/0,96= 1667kg/m3·Uit de gegevens van het mengselvolgt de onderstaande uitleverings-berekening:GevraagdBereken de mengselsamenstellingvoor dezebetonelementen.Verder wordt aangenomen dat dewaterbehoefte van het mengselcirca 185 liter pèr m3zal bedragen(exclusief absorptie) en dat debetonspecie ongeveer tien minutenna menging wordt verwerkt.De fabrikant heeft de beschikkingover:- licht toeslagmateriaal met een Psrvan I, I0 kglliter (in drogetoestand);- het vochtgehalte van het mate-riaal in opslag bedraagt 3%;- de maximale absorptie dieoptreedt binnen vijf minuten naaanmaak is 15%;- betonzand met een vochtgehaltevan 3,5%;- luchtbelvormer.Verder zijn in het bestek devolgende eisen gesteld:- 350 kg hoogovencement klasse Aperm3- consistentiegebied 3- ten behoeve van de verwerk-baarheid moet een luchtbel-vormer worden toegepast die inde betonspecie een luchtgehaltevan 5% realiseert.10 puntenglOUit de formuleC/3, 15 + 0,55C = 205 volgt dan:C = 237 kg cementW = I30 liter waterGegevenPs basalt: 3050 kgIm3Pm grofgebroken basalt met vocht-gehalte van 4%: 2100 kg/m3GevraagdHoeveel kilogram portlandcementen hoeveel water moet daarvoorworden gemengd?AntwoordEen theoretische vraag die voorna-melijkgebaseerd is op de holleruimte-theorie.Het gewicht van het basalt is0,85 x2100 = 1785 kg.Het droge gewicht is dan178511,D4 = 1716 kg (69 litervocht).Het volume van het basalt is1716/3,05 = 563 liter.Volume holle ruimte in de tank:850 - 563 - 69 = 218 liter.Hiervan wordt 6% = 13 liter inge-nomen door de ingebrachte lucht.Er is dan aan absoluut volumecementsteen218 - 13= 205 liter.Voor een lichtgewicht betoncon-structie, bestaande uitgepre-fabriceerde balken, kolommen envloerelementen, is in het bestekbepaald, dat hetgewicht van hetbeton in de gebruiksfase circa1600 kg per m3moet bedragen(exclusiefwapening). De betonwa-renfabrikant mag voor hetbere-kenen van zijn betonsamenstellingrekening houdenmet een uitdro-ging van 4% (m/m) ten opzichte vanhet speciegewicht.10 puntenag9JJJJJJ JJJJJfaJJJJJ JJJJJJJDe volumieke massa van het verza-digde toeslagmateriaal is:I, I x 1,15 = 1,265 kg/liter.Voor toeslagmateriaal is beschik-baar:1667 - 535 = 1132 kgmeteen volume van 646 liter.Stel hetaandeellichttoeslagmate-riaal in het mengsel op X liter. Dangeldt:X. 1,265 + (646 - X) 2,65 = 1132X=419litercement 350/2,95waterluchtTotale massa 535 kgTotaal volume 354 literVolume toeslagmateriaal1000 - 354= 646 liter= I 19 liter= 185 liter= SOliterHiertoe wordt eerst in een specialemenger een mengsel gemaakt vanportlandcement klasse A, water eneen hoeveelheid luchtbelvormer.De pasta heeft een water-cement-factor van 0,40 en een luchtgehaltevan 20%.Voor mengsel Iwordt 150 kg droogtoeslagmateriaal 0-32 mm afge-wogen en in een menger gedo-seerd. Hieraan wordt nu 25 litervan de pasta toegevoegd en hetgeheel wordt gemengd tot eenhomogene betonspecie.Voor mengsel 11 wordt 120 kgdroog toeslagmateriaal 0-16 mmafgewogen en samen met eveneens25 liter pasta wordt dit tot beton·specie gemengd.Van beide mengsels wordt deconsistentiegemeten en wordenproefstukken gemaakt.AntwoordEen vraag van dit type komt inwelke vorm dan ook de laatstejaren standaard in het examen voor.De bedoeling is aan de hand van desamenstelling prognoses te gevenover te verwachten eigenschappen.Aan de hand van de samenstellings.gegevens worden eerst deuitleve-ringen van de mengsels berekend.Cement en water van de pastahebben een volume van25 - (0,2 x 25) = 20 liter.De watercement-factor is 0,40. Dehoeveelheid cement volgt uit:Xl3, I5 +D,40X = 20Hieruit volgt: 27,9 kg cement en11, I kg water.De uitlevering wordt nu:Mengsel IvanI, I x 1,03 = 1,133 kg/liter.Bij het afwegen heeft het lichtetoeslagmateriaal een vochtgehaltevan 3% dus een volumieke massaIn een laboratorium moet eengeschiktheidsonderzoek wordenuitgevoerd om eventueleverschillen aan te tonen in eigen-schappen van twee mengsels.per charge:cement 27,913 I,5 = 8,9 literwater I I, I litertoeslagmateriaalI50/2,65 = 56,6 literlucht 5,0 litertotaal 81 ,5 literperm3:cement (1000/81,5) x27,9 = 342 kgwater(1000/81,5)x 11,1 = 136litertoeslagmateriaal(I000/81 ,5) x I50,0 = I840 kglucht (1000/81,5) x 5,0 = 61 literMengsel 11per charge:cement27,9/3,15 = 8,9 literwater I I, I litertoeslagmateriaal120/2,65 = 45,3 literlucht 5,0 litertotaal 70,3 literGevraagda. Wat zijn de verschillen in consis-tentie?b. Welke verschillen zullen er zijnin sterkte-ontwikkeling in hetwerk?c. Welke verschillen zullen er zijnin de 28-daagse kubusdruk-sterkte?d. Welke van de twee mengselsacht u het meest geschikt voortoepassing in een 150 mm dikke,gewapende betonvloer?e. Zijn erverschillen te verwachtenin de duurzaamheid?Kunt u aan de hand van de samen-stellingsgegevens en berekeningenuitspraak doen over een aantaleigenschappen (vragen a. tlm e.)?Hierbij hoeft geen rekening teworden gehouden met eventuelewaterabsorptie van het drogetoeslagmateriaal en mag ervanworden uitgegaan, dat beidetoeslagmaterialenmengsels goedzijn gegradeerd (in gebied A-B).IS punten11De betonsamenstelling per m3wordt:cement 350 kgzand227 x 2,65 x 1,035 = 622 kglicht toeslagmateriaal419x 1,133 =475 kgabsorptiewater(0,15 - 0,03) x 419 x I, I = 55 literaanmaakwater185 - 21 = 1641itertotalehoeveelheid water164 + 55 = 219 literJJJJ aJJJJJJJJJJJJperm3:cement (1000/70,3) x 27,9 = 397 kgwater (1000/70,3) x I I, I = 1581itertoeslagmateriaal(1000/70,3) x 120 =1707kglucht (1000/70,3) x 5,0 = 71 litermengsel 11 verdient dit mengsel devoorkeur. Indien in de vloer eendicht wapeningsnet aanwezig isverdient mengsel 11 ook de voor-keur vanwege detoepassing vanfijner grind.Kalksteen is beschikbaar in defracties 4-8, 8-16 en 16-32 mm,waarbij het materiaal geheel tussende onder- en bovengrenswaardevan de korrelgroepen ligt, metonderstaande gegevens:Daarvoor zijn de volgende mate-rialen beschikbaar:portlandcement klasse Asuperplastificeerder (dosering4 Iiter/m3) met een waterreductievan 10 liter/m3betonzand met onderstaande zeef-analyseAde.Zoals eerdergezegd is de waterce-ment-factor van beide mengselsgelijkzodatookgeen verschillen induurzaamheid te verwachten zijn.Daar mengsel 11 meer 'kwetsbare'cementsteen bevat, zal mengsel Ivoor wat betreft de duurzaamheidenige voorkeur genieten.Voor een betonconstructie moeteen betonsamenstelling metgebroken kalkzandsteen (in driefracties) worden geleverd,waarmee aan de volgende eisenmoet worden voldaan:sterkteklasse B35milieuklasse Scconsistentiegebied3vereiste gemiddelde sterkte42N/mm2Ada.Verschillen in consistentie wordenhoofdzakelijk bepaald door hetwatergehalte. Bij hoge luchtgehaltesis de som van water en lucht bepa-lend voor de consistentie. Opgrond hiervan zal mengsel 11 eenhogere consistentie hebben danmengsel I, ook indien rekeningwordt gehouden met de kleineremaximale korrel van mengsel I!.Adb.Op grond van de watercement-factor zijn geen verschillen teverwachten, echter het cementge-halte bij mengsel 11 is aanzienlijkhoger zodat dit mogelijk eentemperatuurverhoging in het werktot stand zal brengen en daardoorde sterkte-ontwikkeling bij mengsel11 sneller verloopt dan bij mengsel!.(De 28-daagse sterkte zal danmogelijk wat lager zijn; zie ookvraagS.)Adc.Op grond van dezelfde water/lucht·cementfactor zal in principe de 28-daagse sterktegelijk kunnen zijn.Verwacht mag worden dat de laagcementsteen in mengsel 11 watdikker zal zijn dan bij mengsel I,omdanks het feit dat het specifiekoppervlak bij mengsel 11 groter is.Deze dikkere laag cementsteen zaleen wat lagere druksterkte veroor-zaken.Add.Een harde uitspraak hieromtrent isniet direct te geven. Gezien debetere verwerkbaarheid vanag 12zeefC42mmImm500 fLm250 fLm125 fLmen vochtgehalte 3%15 puntencumulatievezeefrest (%)61525609597fractie vochtgehalte absorptie16-32 mm 1,5% 1,2%8-16mm 1,5% 1,5%4- 8mm 1,5% 2,1%U mag er bij de berekening vanuitgaan dat de absorptie heeftplaatsgevonden vóórdat debetonspecie wordt verwerkt.Ps kalksteen: 2600 kg/m3·Voor de waterbehoefte magworden uitgegaan van tabel 5 in dealgemene gegevens.Gevraagd:a. Ontwerp een mengselgraderingen lever deze in op bijlage A.b. Geef de te doserenhoeveelheden per m3·AntwoordBij toepassing van meerdere fractiesis de grafische mèthode een handigeen snelle methodiek om de onder-linge mengverhoudingen te bepalen.Ada.Uit de grafische methode volgensde grafiek volgt de mengverhou-ding:32% (v/v) betonzand16% (v/v) kalksteen 4/ 822% (v/v) kalksteen 8/1630% (v/v) kalksteen 16/32De zeefanalyse van het mengsel isgegeven in tabel 7.Het mengsel ligt geheel in het A-Bgebied.Adb.De maximale watercement-factorin milieuklasse Sc is 0,45; voor deberekening aanhouden 0,43. Dezewatercement-factor is ruimJJJJJJJJJJxgfJJJJJJJJJJTabe/7Zee(ana/yse van het mengselvoldoende voor de sterkteklasseB35.De waterbehoefte is 180 liter.Rekening houdend met de waterre-ductie door de superplastificeerderwordt dit 170 Iiter/m3· Hieruit volgthet toe te passen cementgehalte:170/0,43 = 395 kg/m3·Mengselberekening:cement 39,5/3,15 = 125 liter(dus voldoende fijne delen)water 170 litersuperplast 4 literlucht 1% 10 liter309 literVolume toeslagmateriaalI000 - 309 = 691 literzand0,32 x 691 x 2,65 = 586 kg droogkalksteen 6-8O,I6x691 x 2,60 =287kg droogkalksteen 8-160,22 x 691 x 2,60 = 395 kg droogkalksteen 16-320,30 x 691 x 2,60 = 539 kg droogHoeveelheden vochtig materiaal:zand1,03 x586 =604 kgkalksteen 4-81,015 x 287 = 291 kgkalksteen 8-161,015 x 395 = 401 kgkalksteen 16-321,0/5 x 539 =547 kgVolume vocht in toeslagmateriaal:18 + 4 + 6 + 8 = 36 literGeabsorbeerd vocht:kalksteen 4-8:2,1 %van 287 =6 literkalksteen 8-16:1,5% van 395 = 6 literkalksteen 16-32:1,2% van 539 = 6 litertotaal 18 literTe doseren voor I m3betonspecie:cement 395 kgbetonzand 604 kgkalksteen 4-8 291 kgkalksteen 8-16 40 I kgkalksteen 16-32 547 kgwater 170 - 36 + 18 = 152litersuperplastificeerder 4 literJ JJJJJJJJJaJJJJJJJJJJJJIn onze volgendeuitgave:Terugloop van verwerkbaarheidOorzaken van terugloop van verwerkbaarheid van betonspecie. Compense-rende maatregelen. Interacties tussen hulpstoffen en cementDaar maak je 't mee.ofonBETONlEK is een praktijkgerichtvoorlichtingsblad op hetgebiedvan de betontechnologie enverschijnt 10 keer per jaar.Redactie:tel. 073 - 401 222Abonnementen:tel. 073 - 401 231Uitgave:Stichting BetonPrisma,postbus 3532,5203 DM, 's-Hertogenbosch.De Stichting BetonPrisma is eeninitiatiefvan de VerenigingNederlandse Cementindustrie(VNC)Overname van artikelen enillustraties is toegestaan, ondervoorwaarde van bronvermelding.Abonnementsprijzen:Nederland f 24,-, NederlandseAntillen en België f 25,-andere landen f 38,-Abonnementen lopen per kalen-derjaar. Aan het eind van eenkalenderjaar wordt het abonne-mentautomatisch verlengd, tenzijvoor 1december schriftelijkwordt opgezegd.ISSN 0166-137xJJJJJJJJJJJJJJfJJJJJJJJJJJJJJJJJ