Band Uitgave STANDAARD voor technologie en uitvoering van beton januari 2019 27 16 Luchtig beton Over de eigenschappen, productiewijze en toepassingen van schuimbeton 2 januari 2019 STANDAARD 16 I 27 Luchtig beton Beton staat bekend als een zwaar materiaal. Met een volumieke massa van 2400 kg/m 3 is het 2,4 keer zo zwaar als water. Deze massa kan voorde- lig zijn maar is soms ook nadelig. Er wordt dan gezocht naar mogelijkheden beton lichter te maken, bijvoorbeeld door veel lucht toe te voe- gen en zo schuimbeton te maken. Je kunt beton zo licht maken dat zelfs een blok beton blijft drijven. Schuimbeton is beton dat voor een groot deel uit lucht bestaat. In deze Betoniek wordt uitgelegd wat de eigenschappen van schuimbeton zijn en hoe schuimbeton wordt gemaakt. Aan de hand van voorbeelden wordt duidelijk wanneer de specifieke eigenschappen van schuimbeton goed tot hun recht komen. Eigenschappen van schuimbeton Schuimbeton heeft specifieke eigenschappen die sterk afwijken van wat we 'normaal beton' noemen. De belangrijkste eigenschappen van schuimbeton zoals de volumieke massa, de druksterkte en de warmteweerstand worden in deze Betoniek behandeld. Dit zijn namelijk belangrijke eigenschappen die bij de verschil- lende toepassingen aan bod komen. Voor alle waarden van de materiaaleigenschappen die hier worden genoemd, geldt dat het richt- waarden zijn die overgenomen zijn uit CUR- publicatie 181. Veel van deze waarden zijn echter afhankelijk van de specifieke grond- stoffen en de verhoudingen van het mengsel. Om de waarden voor een specifieke schuim- betonsamenstelling te verkrijgen, worden testen gedaan volgens CUR-Aanbeveling 59. De volumieke massa Een belangrijke eigenschap van schuimbeton is de lage massa ten opzichte van normaal beton. De volumieke massa van beton is in EN 206 als volgt gedefinieerd (fig. 2): ? Zwaar beton is beton dat zwaarder is dan 2600 kg/m³. ? Bij normaal beton ligt de volumieke massa tussen de 2000 kg/m³ en 2600 kg/m³. ? Lichtbeton is zwaarder dan 800 kg/m³ maar weegt niet meer dan 2000 kg/m³. De voordelen van de hoge volumieke massa zijn bijvoorbeeld de thermische massa waar- mee warmte-energie in het beton kan worden opgeslagen, het niet opdrijven bij het bou- wen van onderwaterconstructies en het dempen van trillingen. De nadelen zijn dat er een sterkere constructie en een zwaardere ? Schuimbeton wordt gestort, foto: Pauline Smale via Top Renovloer. 3 januari 2019 STANDAARD 16 I 27 fundering nodig zijn om het gewicht te dra- gen. Verder is de warmteweerstand lager bij een hogere volumieke massa. Een constructie lichter maken kan door min- der materiaal te gebruiken of door het mate- riaal lichter te maken. Deze laatste optie betekent dat er bij het mengselontwerp wordt gekeken naar de volgende voor de volumieke massa vier belangrijke ingrediënten: 1 cement, met een volumieke massa tussen 2800 en 3200 kg/m³; 2 zand en grind uit de rivier, met een volumieke massa tussen 2500 en 2700 kg/m³; 3 water, met een volumieke massa van 1000 kg/m³; 4 lucht met een volumieke massa van 0 kg/m³. Het materiaal beton lichter maken, kan door de componenten lichter te maken. We ver- vangen bijvoorbeeld het grind door licht toeslagmateriaal met een massa tussen 300 en 1700 kg/m³. 1 Schuimbeton, foto: Noorder Betonpompen Centrale, Roelof Feringa normaalbe ton z w aar beton 400 1600 800 20002600 kg/m 3 schuimbe ton lich tbeton 2 Volumieke massa van zwaar beton, 'normaal' beton, lichtbeton en schuimbeton 4 januari 2019 STANDAARD 16 I 27 Een andere manier om beton lichter te maken, is door het volumeaandeel van de lichtste component in het mengsel te ver- groten. In het geval van beton is dit lucht. Bij het vervangen van grind door licht toe- slagmateriaal krijgen we lichtbeton en bij het vervangen van grind door een schuim dat voornamelijk uit lucht bestaat, krijgen we schuimbeton. Lucht in beton Om het effect van lucht op de eigenschappen van beton te illustreren, wordt eerst het effect van lucht op normaal beton beschreven. Beton is een poreus materiaal, wat betekent dat er altijd lucht in het beton aanwezig is in de vorm van poriën en luchtbellen. In de betonspecie zit al een deel ingesloten lucht omdat beton nooit voor 100% te verdichten is. Ingesloten lucht neemt, nadat het beton verdicht is, normaal een volumeaandeel in van 1 tot 2%. Om meer lucht in normaal beton te krijgen, gebruiken we luchtbelvormers. Deze worden gebruikt om het beton vorstbestand te maken, de samenhang te verbeteren en de verwerk- baarheid te vergroten. Met een luchtbelvormer kun je het luchtgehalte in betonmortel bijvoor- beeld verhogen van 1 naar 5%. Bij een 'nor- maal' beton met een volumieke massa van 2400 kg/m³ betekent dit toch al een gewichts- reductie van 100 kg/m³. Met de combinatie van licht toeslagmateriaal en veel luchtbelvor- mer kan een nog grotere gewichtsreductie worden gehaald. Willen we het gewicht echter nog verder reduceren met behulp van lucht kan dit door schuim in het mengsel in te mengen. Dit schuim zorgt ervoor dat de luchtbellen stabiel Relatie volumieke massa en sterkte Een van de algemene wetmatigheden voor materialen is dat zwaarder ook vaak sterker betekent. Schuimachtige materialen zijn vaak zeer licht maar hebben ook een lage sterkte. Metalen zijn vaak zwaar en hebben een hoge sterkte. In figuur 4 wordt een overzicht gegeven van de algemene relatie tussen volumieke massa en sterkte. Beton is midden in het figuur terug te vinden. 3 De structuur van beton st erk te [N/mm 2] v ol umiek emas sa [k g/m 3] 0,010,1 1 10 100 1000 10.000 10 100 1000 10.000me tal en s tee nach tig e c ompos ie ten pol ymer en en elas tomer en na tuurl ijk e ma teri alen schuimen schuimbeton beton 4 Relatie tussen volumieke massa en sterkte van materialen Structuur normaal beton Structuur lichtbeton (bron: Agrex) Structuur schuimbeton (bron: Noorder Betonpompen Centrale) 5 januari 2019 STANDAARD 16 I 27 zijn in de schuimbetonspecie. Zodra het cement verhard is, zijn de luchtbellen gefixeerd en hebben we schuimbeton. Schuimbeton heeft nadat het verhard is een volumieke massa tussen 400 en 1600 kg/m³. Het is met schuimbeton dus mogelijk beton te maken dat blijft drijven op water. Het lichter maken van beton gaat echter niet zonder gevolgen voor de andere materiaal- eigenschappen. Lichter betekent meestal ook minder sterk en een hogere warmteweer- stand. In het navolgede zullen we relaties leggen tussen de massa en de sterkte. Dit zijn echter indicatieve relaties, want het is vaak goed mogelijk deze relaties te doorbreken met een slim ontwerp van een materiaal. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een hoges- terkte-lichtbeton. Druksterkte De mechanische eigenschappen van schuim- beton zijn duidelijk afwijkend van 'normaal' beton. De relaties die normaal worden gebruikt om zowel de constructie als het materiaal te ontwerpen, kunnen dan ook niet worden gebruikt bij schuimbeton. In het navolgende worden de verschillen tussen de sterkte van 'normaal' beton en schuimbeton geïllustreerd. De betonnorm (EN 206) en de ontwerpnorm (Eurocode 2) gaan niet uit van een relatie tussen de volumieke massa en de druksterkte. Deze twee eigenschappen zijn van elkaar losgekoppeld. Als je echter lucht toevoegt aan beton neemt, volgens een vuistregel, de sterkte af met 5% voor elke procent lucht die wordt toegevoegd. Deze vuistregel is bedoeld voor lage luchtgehalten. Bij schuimbeton hebben we het al snel over 70% lucht en is de relatie tussen de volumieke massa en sterkte nog duidelijker merkbaar. Lucht heeft het grootste volumeaandeel in het schuimbeton waardoor er een direct verband is tussen soortelijke massa en de druksterkte. In CUR-Aanbeveling 59 'Vervaar- diging en beproeving van schuimbeton' staat een grafiek het verband tussen volumieke massa en druksterkte weergeeft (fig. 5). Omdat er geen grind en zand in schuimbeton zitten, kan er geen skelet van toeslagmateriaal worden opgebouwd en zijn de mechanische eigenschappen wezenlijk anders vergeleken met die van 'normaal' beton. Van 'normaal' beton is bekend dat de mechanische eigen- schappen zoals de treksterkte en de elastici- teitsmodulus gerelateerd zijn aan de druk- sterkte. In Eurocode 2 wordt dan ook gerekend met formules waarin de andere materiaaleigenschappen worden bepaald op basis van de druksterkte. Maar bij lichtbeton heeft echter ook de volumieke massa invloed op de mechanische eigenschappen. Zo wordt er bij de elasticiteitsmodulus en de treksterkte, naast de relatie met de druksterkte, een extra factor toegepast om de invloed van de volu- mieke massa mee te nemen. Bij schuimbeton is er een duidelijk een ver- band tussen de volumieke massa en de mechanische eigenschappen zoals te zien is 15 10 5 0 kubusdruksterkte [N/mm 2] volumieke massa [kg/m 3] 400 800 1200 1600 normaal maximaal 5 Globaal verband tussen volumieke massa en kubus- druksterkte van schuimbeton (bron: CUR-Aan- beveling 59) 6 januari 2019 STANDAARD 16 I 27 in tabel 1 uit CUR-publicatie 181, waarin richtwaarden staan voor de mechanische eigenschappen van schuimbeton. De waar- den voor 'normaal' beton komen uit Euro- code 2 en zijn als vergelijkingswaarden toege- voegd. Warmteweerstand Een specifieke eigenschap van schuimbeton is de hoge warmteweerstand. De warmteweer- stand geeft aan in welke mate warmte, die door een bouwonderdeel heen stroomt, wordt tegengehouden. De warmteweerstand van een bouwonderdeel wordt voornamelijk bepaald door de volgende twee eigenschappen: ? dikte van het bouwonderdeel; ? warmtegeleidingscoëfficiënt van het materiaal. warmtegeleidingscoëfficiënt [W/(m?K)] volumieke massa [kg/m 3] 1,6 1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 00 500 1000 1500 2000 2500 3000 'normaal beton' lichtbeton schuimbeton 6 De relatie tussen de volumieke massa en de warmtegelei- dingscoëfficiënt Cellenbeton Een andere vorm van beton met veel lucht is cellenbeton. Cellenbeton wordt gemaakt van kalk, cement en zand. Hier wordt water aan toegevoegd en een kleine hoeveelheid alumi- niumpoeder. Dit mengsel wordt vervolgens in een mal gegoten. In deze mal zal het mengsel gaan rijzen. Dit rijzen wordt veroor- zaakt door het ontstaan van kleine luchtbel- letjes gevuld met waterstofgas. Dit waterstof- gas wordt later door de zwaardere omgevingslucht verdreven. Met het rijzen vult de mal en daarna zal het mengsel verhar- den. Als het mengsel verhard is, worden de wanden van de mal verwijderd en wordt het in de juiste vorm gesneden. De gesneden producten worden vervolgens in een auto- claaf geplaatst. Dit is een lange stalen ketel. In deze ketel wordt stoom ingebracht met een temperatuur tussen 180 en 190 °C en een druk van 10 tot 12 bar. Na 6 tot 12 uur is het cellenbeton hard en kan het verder wor- den verwerkt, verpakt en in een gebouw wor- den verwerkt. Cellenbeton heeft eigen- schappen die erg lijken op die van schuimbeton. Door de fabrieksmatige ver- vaardiging is cellenbeton vooral geschikt voor het maken van geprefabriceerde ele- menten zoals metselstenen (blokken), wand-, vloer- en dakplaten. De wand-, vloer- en dakplaten zijn meestal voorzien van wapening waarbij het cellenbeton als dekking functioneert. Cellenbeton producten zijn dus geprefabri- ceerde onderdelen voor gebouwen. Dit betekent ook dat in de uitvoering op een overeenkomstige wijze als met prefab beton kan worden uitgevoerd. Door het lagere gewicht van de elementen kan met een lich- tere capaciteit van benodigde hulpmiddelen als kranen worden gewerkt. De gewichten zijn echter nog wel van een niveau dat hier niet te licht over moet worden nagedacht. 7 Metselwerkblok van cellenbeton (bron: 123 cellen- beton) 7 januari 2019 STANDAARD 16 I 27 De warmtegeleidingscoëfficiënten van zowel normaal beton, lichtbeton als schuimbeton zijn afhankelijk van de volumieke massa zoals te zien is in figuur 6. Hoe maak je schuimbeton? Schuimbeton maak je anders dan normaal beton. Dat begint al bij het mengselontwerp waar de juiste verhoudingen worden gezocht tussen de ingrediënten cement, water, vulstof- fen, fijn toeslagmateriaal (0-1 mm) en schuim. Ook het mengen en de uitvoering zijn anders dan we bij normaal beton gewend zijn. Het mengselontwerp Het ontwerpen van een mengsel schuim- beton lijkt veel op het ontwerpen van licht- beton, waar de focus ligt op de volumieke massa. In plaats van licht toeslagmateriaal wordt er nu een schuim met een volumieke massa tussen 50 en 70 kg/m 3 gebruikt. Doordat het luchtgehalte en daarmee de massa dominant is voor de te behalen sterkte, vervalt de relatie tussen water-bind- middel factor en sterkte die we normaal gebruiken. Ook de regels uit EN 206 met betrekking tot grenswaarden voor de water- bindmiddelfactor en bindmiddelgehalte zijn niet van toepassing op schuimbeton. Normaal ligt het bindmiddelgehalte tussen 250 en 400 kg/m³. Het bindmiddelgehalte is afhankelijk van de eigenschappen die gewenst zijn zoals volumieke massa en sterkte. Voor beide geldt: meer cement betekent meer volumieke massa en meer sterkte. De water-cementfactor ligt meestal tussen 0,5 en 1,0. Alle cementen en bind- middelcombinaties zijn in principe te gebrui- ken. In principe zijn alle cementen en bind- middelcombinaties geschikt voor het maken van schuimbeton. Echter, interactie tussen bindmiddeltype en schuim kan van invloed zijn op de celstructuur en daar- mee op de eigenschappen van het schuim- beton. Het mengen van schuimbeton Schuimbeton wordt op de bouwplaats zelf vervaardigd (fig. 7). Met een machine worden het cement en eventueel zand en vliegas met water gemengd tot een specie. Tabel 1 Mechanische eigenschappen schuimbeton kenmerk normaal beton C12/15 eenheid volumieke massa specie 400 500600 700800 9001000 1200 14001600 2000 ? 2600 kg/m 3 kubusdruksterkte (28 dagen) 0,5 1,02,0 2,53,0 3,54,0 6,0 8,010,0 15,0 N/mm 2 treksterkte 0,050,10,2 0,250,3 0,350,4 0,6 0,81,0 1,6 N/mm 2 buigtreksterkte 0,10,150,35 0,440,5 0,60,7 1,1 1,451,85 1,6 ? 2,4 N/mm 2 elasticiteitsmodulus 3006501200 16502200 29003700 5800 840011500 27000 N/mm 2 krimp (praktijkwaarden) 1,5 1,31,2 1,21,2 1,11,1 1,0 1,01,0 0,49* ? * De krimp voor beton is een rekenwaarde voor een C20/25 bij 60% relatie\ ve vochtigheid. ce men t water schui m midd el w ater me nger me nger me nger schui mbeton sc hui m pa sta luch t 8 Het mengen voor het maken van schuimbeton 8 januari 2019 STANDAARD 16 I 27 Daarnaast wordt het schuim gemaakt van een natuurlijk of synthetisch schuimmiddel in een zogeheten schuimpot. De schuimpot is een buis gevuld met een materiaal met een hoog specifiek oppervlakte zoals staal - wol. Bij het persen van schuimmiddel, water en lucht door de schuimpot wordt het mengsel intensief gemengd zodat er aan het eind van de schuimpot schuim uitkomt. Dit schuim ziet eruit als een soort scheer - schuim. Het schuim en de specie worden vervolgens bij elkaar gevoegd en zo wordt het schuimbeton gevormd. Het schuimbe - ton wordt vervolgens met de pomp naar de plaats van de stort getransporteerd. Bouwen met schuimbeton De uitvoering met schuimbeton is op hoofd- lijnen gelijk aan de uitvoering van in het werk gestort zelfverdichtend beton met een paar 9 EN 10 Funderingsplaat van een woning vóór en tijdens de stort (bron: Noorder Betonpompen Cen- trale) 9 januari 2019 STANDAARD 16 I 27 interessante verschillen. Het heeft net zoals zelfverdichtend beton een hoge consistentie en wordt dan ook niet verdicht. Schuimbeton wordt op de bouwplaats gemengd en met de pomp aangebracht. Na het storten vlakt het schuimbeton uit zichzelf redelijk goed uit zodat het minimaal hoeft te worden afge- werkt. Net zoals bij 'normaal' beton is het werken in regen en bij temperaturen onder de 5 °C ongewenst. Daarnaast is er een aantal extra aandachts- punten die specifiek horen bij het werken met schuimbeton: ? Verdichten hoeft niet, anders gaat de lucht eruit en wordt ontmenging veroorzaakt. ? Pas op verdrinkingsgevaar! De mens heeft een hogere volumieke massa dan schuim- betonspecie en mensen blijven dan ook niet drijven in schuimbeton. Je kan er dus zeker niet in zwemmen. ? Schuimbeton wordt op het werk zelf vervaar - digd, hiervoor zijn extra voorzieningen zoals opstelruimte voor de wagen noodzakelijk. ? Laat jong schuimbeton met rust. Nabij vers schuimbeton mag er niet geheid of op andere wijze worden getrild. ? De bekisting mag lichter worden uitge - voerd dan we gewend zijn bij 'normaal' beton. Door de lagere volumieke massa is de bekistingsdruk veel lager. Maar de bekisting moet wel helemaal dicht zijn. Schuimbeton is zeer vloeibaar en door een spijkergat loopt de specie al naar buiten. ? Pas op met vetten en oliën, die doen het schuimen teniet. ? Schuimbeton is zelf verdichtend en zelf vullend, echter niet zelf nivellerend. ? Voor het beste resultaat wordt het schuim- beton nog afwerkt door het te dobberen met een rei. ? Om praktische redenen wordt schuimbeton meestal niet nabehandeld. ? Tijdens het werken met schuimbeton kan de constantheid van de kwaliteit van het schuimbeton worden gecontroleerd door de volumieke massa regelmatig te bepalen. ? Vermijd ook na het verharden puntlasten, bijvoorbeeld van rolsteigers. Ontwerpen met schuimbeton Bij het ontwerp wordt er gebruikgemaakt van de specifieke eigenschappen van schuimbeton. Waar we bij 'normaal' beton gewend zijn met behulp van de ontwerpnorm (Eurocode 2) en de materiaalnorm (EN 206) constructies te ontwerpen en te bouwen, hebben we voor schuimbeton geen ontwerpnorm en geen materiaalnorm. Om toch aan de eisen vanuit wet- en regelgeving te voldoen, kunnen er op basis van de rekenregels uit de Eurocode in combinatie met CUR-Aanbeveling 59 en goede kennis bij zowel ontwerper, aannemer als producent prima constructies worden gemaakt. Bij het ontwerpen met schuimbeton zijn de navolgende aspecten goed om mee te nemen, zodat optimaal gebruik wordt gemaakt van de eigenschappen van het materiaal: ? Maak gebruik van het lage gewicht van het materiaal als je schuimbeton gebruikt op een samendrukbare bodem en je geen paalfundering wilt gebruiken. Door de grond te ontgraven en de vrijgekomen ruimte te vullen met schuimbeton kan een evenwichtsconstructie worden gemaakt die meteen als fundering functioneert. 11 Een bodemafsluiting van een kruipruimte (bron: schuimbeton. nl) 10 januari 2019 STANDAARD 16 I 27 De warmteweerstand van een vloer De vloer heeft ook de functie warmte binnen te houden. De warmtestroom naar de bodem wordt geremd door de verschil- lende lagen waar deze warmtestroom doorheen moet zoals door de dekvloer, de betonvloer en het eventueel aanwezige isolatie- materiaal. Elke laag heeft een bijdrage in deze weerstand die bij elkaar op te tellen zijn voor de totale warmteweerstand. Voor elke individuele laag geldt weer dat zijn bijdrage aan de warm- teweerstand wordt bepaald door de dikte van de laag en de warmtegeleidingscoëfficiënt van het materiaal waar de laag van gemaakt is. De warmteweerstand van bijvoorbeeld de beton- vloer wordt uitgedrukt met de formule: ? Indien er belastingen komen op het verharde schuimbeton, houd er dan rekening mee dat schuimbeton goed is in het opnemen van gelijkmatig verdeelde belastingen. Indien er toch puntlasten moeten worden opgeno- men, breng dan een laag aan die de belas- tingen spreidt zoals een dekvloer of een betonvloer. Bij het gebruik van schuimbeton in een verhardingsconstructie zoals een fietspad zal er altijd een bovenlaag moeten worden toegepast van (gewapend) beton, asfalt of een klinkerverharding met een dunne tussenlaag van zand of puingranulaat. ? Doordat schuimbetonspecie zeer vloeibaar is, is het goed te gebruiken als vulmiddel. Door het goede vloeigedrag is het met slechts enkele ontluchtingsopeningen mogelijk grote afstanden af te leggen en alle holle ruimtes te vullen. Schuimbeton wordt gebruikt voor een brede range van toepassingen die voortkomen uit de eerder beschreven materiaaleigenschap- pen. Hoe deze eigenschappen in de praktijk worden gebruikt, wordt uitgelegd aan de hand van een aantal voorbeelden. Toepassingen ? voorbeelden Funderingsplaat voor een woning met schuimbeton Voor een woning is het goed mogelijk met schuimbeton een rand- en vloerfundering te maken in een constructie. Bij funderingslagen van schuimbeton is het ook belangrijk dat de belastingen die erop komen, kunnen worden opgenomen. Ook eventuele vervormingen mogen niet leiden tot scheurvorming. Deze funderingsplaat is ook meteen als isolatie te gebruiken. Als voorbeeld geven we een vloer met een isolatiewaarde van 3,5 (m 2×K)/W. Met schuimbeton met een soortelijke massa van 500 kg/m³ kan dit op basis van een indicatieve berekening worden gehaald met een dikte van ongeveer 350 mm. Willen we eenzelfde isolatiewaarde halen bij een geïso- leerde betonvloer van 200 mm, is daar nog een isolatielaag van 120 mm geëxpandeerd polystyreen (EPS) met een warmtegeleidings- coëfficiënt van 0,035 W/(m×K) voor nodig. Bodemafsluiter in een kruipruimte met schuimbeton Voor bestaande bouw kan de kruipruimte worden gevuld met schuimbeton. Hiermee kunnen vocht- en stankproblemen worden 12 Warmtestroom door een vloer naar de grond vloer gr ond 20 °C 10 °C dbeton Rd binne n warm tes troom Rd = d vloer ???????? beton waarin: R d warmteweerstand van de beton- vloer [in (m²×K)/W] d vloer dikte van de vloer [in m] beton warmtegeleidingscoëfficiënt van het materiaal beton [in W/(m×K)] 11 januari 2019 STANDAARD 16 I 27 voorkomen. Dankzij de hoge vloeibaarheid zal het schuimbeton zich gemakkelijk over het oppervlakte verspreiden en de bodem goed afsluiten. Door de gesloten celstructuur houdt schuimbeton goed vocht en stank tegen. Hoewel er veel lucht in schuimbeton zit, zijn de luchtbellen niet onderling met elkaar verbon- den en is de wateropname gering. Zo heeft het hele lichte schuimbeton een wateropname van 75 kg/m² maar neemt dit bij de zwaardere soorten al snel af tot 5 kg/m². Voor een bodem- afsluiting wordt bijvoorbeeld een schuimbeton met een volumieke massa van 1200 kg/m³ gebruikt met een wateropname van 5 kg/m². Tevens zal het schuimbeton als een na-isolatie werken. De totale isolatiewaarde van de vloer zal dan toenemen. Elke 100 mm schuimbeton waarmee de kruipruimte wordt gevuld, kan (indicatief) al resulteren in een toename van de thermische isolatie (toename in de R d- waarde) van 1 (m²×K)/W. Een wegconstructie met schuimbeton In het soms erg drassige Nederland kunnen zettingen van wegen vervelend zijn. Door schuimbeton te gebruiken, kan een zoge- noemde evenwichtsconstructie worden gemaakt. De weg die dan wordt aangelegd, zal niet zwaarder zijn dan de grond die verwij- derd is. Hierdoor zal de grond onder de weg geen belasting ervaren en dus ook niet inklinken. De zettingen die tot vervelende 13 Voorbeeldtekening van een wegconstructie gemaakt van schuimbeton (bron: SSN, Bestekken Wegenbouw ? GWW ? RAW, Wegconstructie met Schuimbeton) Beton dat zweeft In het Stedelijk Museum was van 25 april tot 26 augustus 2018 een voorbeeld van ultiem lichtbeton te bewonderen van het Nederlandse duo Studio Drift. Het betonnen blok van 4 bij 2 m zweeft boven de mensen uit. Welke techniek hiervoor is gebruikt, wordt door ontwerpers Gordijn en Nauta geheimgehouden. 14 Schuimbeton. Foto: Noorder Betonpompen Centrale, Roelof Feringa situaties leiden, blijven dan achterwege. Boven op de funderingsplaat van schuimbe- ton wordt bijvoorbeeld een puinlaag aange- bracht om de lasten te spreiden met daarbo- ven het asfalt waar uiteindelijk overheen wordt gereden. Er zal dus naast het bereiken van evenwicht van spanningen in de grond, er ook op moeten worden gelet dat de con- structie met schuimbeton genoeg draag- kracht heeft voor het opnemen van de voer- tuigbelastingen. Conclusie Naast het al brede assortiment 'normaal' beton met een breed toepassingsgebied en 12 januari 2019 STANDAARD 16 I 27 vele verschillende deelsoorten bestaan er ook nog andere betonsoorten. In deze Betoniek is daarvan het schuimbeton behan- deld. Een soort beton met als basisprincipe het inbrengen van lucht om de volumieke massa naar beneden te krijgen. Dit heeft natuurlijk gevolgen voor de materiaaleigen- schappen. En juist deze materiaaleigen- schappen en de wijze waarop schuimbeton wordt gemaakt, geeft schuimbeton zijn specifieke toepassingen. Schuimbeton vindt daardoor vooral zijn weg in de in situ aan te leggen situaties als: vullen van kruipruimten als funderingsplaten, vullen van oude riool- leidingen en in wegconstructies. Literatuur ? CUR-Aanbeveling 59, Vervaardiging en beproeving van schuimbeton. ? CUR-publicatie 181, Werken met schuimbe- ton: Eigenschappen en toepassingen. ? EN 1992-1-1 Eurocode 2 ? Ontwerp en bere- kening van betonconstructies. ? EN 206 Beton ? Specificatie, eigenschappen, vervaardiging en conformiteit. ? EN 1990 Eurocode ? Grondslagen van het constructief ontwerp. Dankwoord De redactie van Betoniek Standaard bedankt Cees Ossentjuk van de Noorder Betonpompen Centrale b.v. voor de geleverde input voor dit nummer. Betoniek = Standaard + Vakblad Onderdeel van het Betoniek-abonnement is naast Betoniek Standaard ook Betoniek Vakblad. Dit is een magazine op groot formaat met artikelen over onder meer projecten, ontwikkelingen, onderzoek, regelgeving en onderwijs. Deze artikelen worden geschreven door de lezers van Betoniek zelf. Daarin wijkt Betoniek Vakblad dus af van Betoniek Standaard, dat volledig door een deskundige redactie wordt geschreven. Betoniek Vakblad verschijnt vier keer per jaar. Alle artikelen zijn te raadplegen op www.betoniek.nl. Voor leden van Betoniek is dat gratis! voor technologie en uitvoering van beton 4 2018 Bijzondere hulpconstructies Bekisting overstekken  Ondersteuning op bestaande loods  Onderstempeling kolom  Grenzen systeembekistingp00-C over.indd 1 17-12-18 11:5 7 Lidmaatschap 2019 Interesse in vakinformatie? Vakkennis een belangrijke secundaire arbeidsvoorwaarde? Sluit een licentie af bij Kennisplatform Betoniek. Elke medewerker ontvangt een unieke inlog, de nieuwsbrief en heeft toegang tot de content van Betoniek, eventueel aangevuld met het vakblad. Neem voor meer informatie contact op via lezers- service@aeneas.nl of 073 2051010. Betoniek wordt tevens elektronisch opge- slagen en geëxploiteerd. Alle auteurs van tekstbijdragen in de vorm van artikelen of ingezonden brieven en/of makers van beeldmateriaal worden geacht daarvan op de hoogte te zijn en daarmee in te stemmen, e.e.a. overeenkomstig de publicatie- en/of inkoopvoorwaarden. Deze liggen bij de redactie ter inzage en zijn op te vragen. Hoewel de grootst mogelijke zorg wordt besteed aan de inhoud van het blad, zijn redactie en uitgever van Betoniek niet aan- sprakelijk voor de gevolgen, van welke aard ook, van handelingen en/of beslissingen gebaseerd op de informatie in deze uitgave. Niet altijd kunnen rechthebbenden van gebruikt beeldmateriaal worden achterhaald. Belanghebbenden kunnen contact opnemen met de uitgever. © Aeneas Media bv 2019 ISSN: 2352-1090 Betoniek Standaard is onderdeel van Betoniek Platform, hét kennisplatform over technologie en uitvoering van beton. Betoniek Standaard verschijnt 4x per jaar en is een uitgave van Aeneas Media bv, in opdracht van het Cement&BetonCentrum. In de redactie zijn vertegenw\ oordigd: BAM Infraconsult, BTE Nederland, ENCI, Mebin, SKG-IKOB, Spanbeton en TNO\ . Uitgave Aeneas Media bv Ruimte 4121 Veemarktkade 8 5222 AE 's-Hertogenbosch Website www.betoniek.nl Lezersservice T: 073 205 10 10 E: lezersservice@aeneas.nl Vormgeving Inpladi bv, Cuijk Redactie T: 073 2051027 E: betoniek@aeneas.nl Kennisdeling via Betoniek, dankzij onze partners