Betoniek114|19 Betoniek december 2008B A N D U I T G AV E14 19december 2008 V a k b l a d V o o r b o u w e n m e t b e t o nnormen voor betonverhardingenAan bouwwerken van beton worden vaak functionele eisen gesteld.Voorbeelden zijn: "Een betonconstructie moet 100 jaar mee gaan." Of: "Eenkelder moet waterdicht zijn." Bij betonverhardingen zijn de functionele eisenvastgelegd in een Europese norm (NEN-EN 13877). Deze norm stelt eisen dieverder gaan en soms afwijken van de voor ons vertrouwde betonnormen.Belangrijk genoeg om nader met deze norm kennis te maken.In deze Betoniek bespreken we hoe de functionele eisen aan een beton-verharding zijn beschreven en proberen we de weg te wijzen hoe we dezeeisen moeten vertalen naar het materiaal beton.2 14|19 Betoniek december 2008 314|19 Betoniek december 2008De toekomstige eigenaar van een betonnen weg islddqfdLmsdqdrrddqchmcdjv`khsdhsu`mymmhdtvdweg dan in de kwaliteit van de aangeleverde be-snmrodbhd-Gvhkunnq`kvdsdmgndk`mfymmhdtvdvdfgddkakesdmnechdrsdqjfdmndfhrnlgdshmsdm-rhdudvdfudqjddqsdjtmmdmcq`fdm-Chshrmds`krgdsjnodmu`mddmmhdtvd`tsn-Vdrsdkkdmc``qafddmdhrdm``mcdjv`khsdhsrjk`rrdu`mgdsfdaqthjsdrs``kne`ktlhmhtl-Hmok``src``qu`mvhkkdmvdddm`tsnchdgdscnds+chdnmrudhkhfu`m@m``qAj`maqdmfdm+dqlnnhthsyhdsdmv``qhmvdlddjtmmdmmdldmv`svdvhkkdm-Vduq`fdmacdcd`kdqmhdsm``qcdrks`fdbnebhmsu`mcda`mcdmnecdg`qcgdhcu`mgdsfk`r-L``qvdvhkkdmvdsdmnedqunkcndmcdyhsok``srdmym+nedqddmo`mnq`l`c`j``mvdyhfhrdmnegk`mflddf``s-VymfdLmsdqdr-rddqchmgdsetmbshnmdqdmu`mcd`tsndmrsdkkdmctretmbshnmdkddhrdm+mds`krcdsndjnlrshfddhfdm``qu`mddmadsnmudqg`qchmf-UnkfdmrMDM,DM02766ymadsnmudqg`qchmfdmhmgdsvdqjfdrsnqsdadsnmmdm`tsnvdfdm+norsdkok`s-enqlrunnqukhdfudkcdm+unds,dmdsro`cdmnesdq-qdhmudqg`qchmfdm-Cdmnqladg`mcdks`kkddmhmgdsvdqjfdrsnqsadsnmc`svnqcsudqchbgscnnqsqhkkdm-V`kradsnmu`ksmhdsnmcdqcdydmnql-CdydAdsnmhdjfddesddqrsddmnudqyhbgsu`mcdhmcddk1u`mcdmnqladrbgqdudmetmbshnmdkddhrdmu`mcdadsnmudq-g`qchmf-C``qm`adroqdjdmvdgndcd``mmdldqcdydetmbshnmdkddhrdmj`mudqs`kdmm``ql`sdqh``kdhrdmchdjtmmdmvnqcdmfdrsdkc``mgdsadsnm-Unnqgdsrodbhbdqdmu`mcdl`sdqh``kdhrdmlndsgfdaqthjl`jdmu`mcddk0u`mMDM,DM02766-Ghdqhmymnnj``mutkkdmcddhrdmnofdmnldmsdmnoyhbgsdu`mnmydudqsqntvcdadsnmmnqldm+MDM,DM1/5,0dmMDM7//4'yhdj`cdq0(-Functionele eisen aan een betonverhardingMhds`kkdetmbshnmdkddhrdmchd``mddmadsnmudqg`q-chmfjtmmdmvnqcdmfdrsdkc+ymhmMDM,DM02766,1nofdmnldm-Ynadu`scdmnqlfddmdhrdm``mcduk`jgdhcu`madsnmudqg`qchmfdm+l``qvdkdhrdmchdsdl`jdmgdaadmldscdldbg`mhrbgdoqdrs`shdrdmcdcttqy``lgdhcu`mcdbnmrsqtbshd-Unnqaddkcdmghdqu`mymcdrsdqjsddmcdunqrs,cnnhyntsadrs`mc-gdhc-Gdshrnou`kkdmcc`sacdudqrbghkkdmcdetmbsh-nmdkddhrdm+ctrnnjunnqrsdqjsd+mhdtvdhmcdkhmfdmymfdl``js+ldsmhdtvdrxlankdm-Cdydvjdm`eu`mMDM,DM1/5,0-Hms`adk0rs``mcdadk`mfqjrsdetmbshnmdkddhrdm+ldscdydmhdtvdrxlankdm-Vdadroqdjdmddqrsgndcdydhmcddk1u`mcdmnqlymadrbgqdudm-C``qm`f``mvdhmnocdvydv``qnocdyddhrdmvnqcdmudqs``kcm``qdhrdm``mgdsl`sd-riaal beton.Sterkte van de betonverhardingAvhrrdkdmcddmk`mfctqhfdadk`rshmfdmcnnqo`r-rdqdmcudqjddqymunnq`kcdrsdqjsddmcdchjsdu`mddmadsnmvdfado`kdmcunnqcdkdudmrcttq-Ddmgnfdqdrsdqjsdnefqnsdqdchjsdu`mcdadsnm-weg betekent dat er meer verkeer over de weg kanvoordat deze kapot gaat. Op basis van de verkeers-hmsdmrhsdhs+cdchjsddmcdrsdqjsdj`mcdnmsvdqodqcdkdudmrcttqu`mcdadsnmvdfthsqdjdmdm-De sterkte van een betonweg wordt opgegeven alscqtjrsdqjsdjk`rrdBB's`adk1(nerokssqdjrsdqj-sdjk`rrdRB'S`adk2(-Hmadhcdfdu`kkdmvnqcscdrsdqjsdfdldsdm``mfdannqcdjdqmdmthscdadsnm-vdf-Ghdqvnqcscdjv`khsdhsu`mgdsadsnmhmcdadsnmudqg`qchmfadnnqcddkcdmmhdscdonsdmshkdkwaliteit' van de aangeleverde betonspecie. Let opcdu`mMDM,DM1/5,0`evjdmcdrxlankdmdmhmcd-ling voor de sterkteklassen.Meten van de druksterkteCdvydv``qnofdannqcdoqnderstjjdmlndsdmvnqcdmudqjqdfdmdmadnnqcddkcnocqtjrsdqjsdhradrbgqdudmhmMDM,DM014/3,09Adoqnduhmfu`madsnmhmbnmrsqtbshdrCddk0-Unnqadsnmudqg`qchm-fdmymvhmMdcdqk`mcfdvdmcc`sdq0jdqmodq0///l 1adsnmnoodquk`jvnqcsfdannqcdmm`17Symbool Staat voor eigenschap IndelingCC Compressive strength on cores Druksterkte CC8 tot CC100SC Splitting strength on cores Splijttreksterkte SC1,3 tot SC6,0T Thickness Diktetolerantie T1 tot T5FT Frost Thaw resistance Vorst-dooizoutbestandheid FT0 tot FT2WR Wear resistance Slijtvastheid tegen spijker-bandenWR0 tot WR4Tabel 1: Eigenschappen, nieuwe indelingen en symbolen volgens NEN-EN 13877-2Splijttrek-sterkteklassekarakteristiekesplijttreksterkte na28 dagen, gemetenaan kernen [n/mm2]SC1,3 1,3SC1,7 1,7SC2,0 2,0SC2,4 2,4SC2,7 2,7SC3,3 3,3SC4,0 4,0SC5,0 5,0SC5,5 5,5SC6,0 6,0druksterkte-klassekarakteristiekedruksterkte na 28dagen, gemeten aankernen [n/mm2]CC8 8CC12 12CC16 16CC20 20CC25 25CC30 30CC35 35CC40 40CC45 45CC50 50CC55 55CC60 60CC70 70CC80 80CC90 90CC100 100Tabel 2: Druksterkteklassen voor betonverhardingen Tabel 3: Splijttreksterkteklassen voor betonverhardingenkader 1: nen-en 13877 "betonverhardingen"NEN-EN 13877 is opgesteld door de Europese norm-commissie "Road Materials" (CEN/TC 227). De norm isopgebouwd uit 3 delen:1. NEN-EN 13877-1 Betonverhardingen - Deel 1:Materialen2. NEN-EN 13877-2 Betonverhardingen - Deel 2:Functionele eisen3. NEN-EN 13877-3 Betonverhardingen - Deel 3:Specificaties voor deuvels bij gebruik inbetonverhardingenHet eerste deel beschrijft de eisen aan hetmateriaal beton dat gebruikt wordt voorbetonverhardingen. Het gaat hierbij zowel omde materialen waarmee beton wordt vervaar-digd als om de eisen aan de betonspecie en hetverharde beton. Dit deel refereert aan NEN-EN206-1 en beschrijft alleen de aanvullende- ofafwijkende eisen.Het tweede deel beschrijft alle functionele ei-sen die gesteld kunnen worden aan de kant enklare betonverharding. Dit zijn geen eisen aanhet materiaal beton, maar aan de vervaardigdebetonverharding. Of er wordt voldaan aan deze eisenwordt dan ook getoetst aan betonkernen die uit debetonverharding worden geboord.Het derde deel beschrijft de specificaties voor deu-vels die gebruikt worden in betonverhardingen. Indeze Betoniek wordt dit verder niet besproken.$Europese normen voor betonverhardingen4 514|19 Betoniek december 2008 14|19 Betoniek december 2008c`fdmvnqcsadoqndec-C`sjnlsmddqno0annqjdqmodq0//ladsnmudqg`qchmfaddmqa``maqddcsdu`m0/ldsdq-Cdcqtjrsdqjsdlndsvnqcdmado``kc``mjdqmdmldsddmkdmfsd,ch`ldsdqudqgntchmfu`m0+/-Lnbgsdmcdjdqmdmnlv`sunnqqdcdmc`mnnjddm`mcdqdkdmfsd,ch`ldsdqudqgntchmfgdaadm+c`mlndscdfdldsdmcqtjrsdqjsdvnqcdmfdbnqqhfddqccnnqcdydsdudqldmhfutkchfdmldscdbnqqdbshd,e`bsnqyn`krvddqfdfdudmhms`adk3-Ldsdmu`mcdrokssqdjrsdqjsdCdadoqnduhmfu`mcdrokssqdjrsdqjsdhradrbgqdudmhmMDM,DM0128/,59Adoqnduhmfu`mudqg`qcadsnmCddk5-Agdsado`kdmu`mcdrokssqdjrsdqjsdvnqcscdfdannqcdjdqmkhffdmchmddmcqtja`mjfdok``srs+v``qacdcqtjjq`bgsuh`ddmrl`kkdok``sneddmrsqnnjidgntsnudqcdunkkdkdmfsdu`mcdjdqmvnqcs``mfdaq`bgs'yhdensn2(-Cnnqcdfdbnmbdmsqddqcdudqshb`kdcqtjjq`bgshmgdslhccdmu`mcdjdqm+y`kcdydnosqdjhmgnqhynms`kdqhbgshmfadyvjdm-toetsingscriteriaCriterium 1 Criterium 2Gemiddelde van 4opeenvolgende meet-resultaten X4m [n/mm2]elke individuele waardeXi [n/mm2]Druksterkte G fck.core + 4 G fck.core 4Splijttreksterkte G ftk.core + 0,5 G ftk.core 0,5Tabel 5: Conformiteitscriteria voor het toetsen van kernen op sterktekader 2: toetsing op sterkte volgens annex a van de nen-en 13788-2&Meten van de splijttreksterkte35,2 37,3 41,2 39,4 36,81stegroep: Gemiddelde = 38,3 N/mm22degroep: Gemiddelde = 38,7 N/mm2%Voor het meten van sterkte moeten kernen worden geboordBijlage A van NEN-EN 13788-2 geeft een alternatievemanier waarop kan worden aangetoond of de druk-of splijttreksterkte van een betonverharding voldoet.Bij deze methode worden telkens 4 opeenvolgendegeboorde kernen getoetst aan de eisen in tabel 5.Er wordt bij deze toetsmethode gewerkt metzogenaamde `overlappende groepen'. Dat betekentbijvoorbeeld dat eerst getoetst wordt of kern 1 t/m4 voldoet aan de eisen en daarna kern 2 t/m 5 enzo-voort.Voorbeeld:Een betonweg moet worden gemaakt in een druk-sterkteklasse CC30. Dit betekent dat de karakteristiekedruksterkte groter moet zijn dan 30 N/mm2. Er zijn 5kernen met een lengte-diameterverhouding van 1,0beproefd op druksterkte. Hiernaast zijn de meetre-sultaten weergegeven. De toetsing of wordt voldaanaan de druksterkteklasse wordt uitgevoerd volgensAnnex A van NEN-EN 13877. We toetsen op basis vanoverlappende groepen van 4 kernen.De eerste groep van 4 meetwaarden levert een ge-middelde op van 38,3 N/mm2. Dit is groter dan de eisvoor het gemiddelde van 30 + 4 = 34 N/mm2 volgenscriterium 1.Van de eerste groep is ook elke individuele waardegroter dan 30 4 = 26 N/mm2 (criterium 2). De eerstegroep voldoet dus aan beide criteria voor een CC30druksterkteklasse.Dit zelfde voeren we vervolgens uit voor de tweedeen eventueel daarop volgende groepen.Beoordeling van de meetwaardenNlu`rssdrsdkkdmnevnqcsunkc``m``mcdrsdqjsd,dhrfddescdmnqlbqhsdqh`unnqcdadnnqcdkhmfu`mcdfdldsdmv``qcdm-Dqlnfdmudqrbghkkdmcdldsgncdrvnqcdmfdaqthjs-Gdshradk`mfqjc`sunnq`ecthcdkjhrvdkjdvnqcsfdunkfc-Cdydsnds-rhmfrldsgncdmjtmmdmynvdkunnqcdcqtjrsdqjsd`krcdrokssqdjrsdqjsdvnqcdmsndfdo`rs-Cdunk-fdmcdldsgncdmymlnfdkj9@- SndsrhmfunkfdmrMDM,DM02677,1+@mmdw@-Ghdqafdkcsddmdhr``mgdsfdlhccdkcdu`m3jdqmdmdm``mdkjdhmchuhctdkdv``qcd-Thskdfvnqcsfdfdudmhmj`cdq1-A- SndsrhmfunkfdmrMDM,DM1/5,0-Chshrcdnmradjdmcdldsgncd'nnjadrbgqdudmhmAdsnmhdj02.03E`lhkhda`mcdm(-Ghdqavnqcdmcdydkecdbqhsdqh`fdg`msddqc`krunnqcdbeoordeling van aangeleverd beton.B- Cdoqnidbsrodbhb`shdrbgqesddm`mcdqdsndsrldsgncdunnq-HmMdcdqk`mcjnlsgdsuddkunnqc`sadsnmudq-g`qchmfdmvnqcdm``mfdkdfcv``qacdQ@V,rs`mc``qcu`msndo`rrhmfvnqcsudqjk``qc-Hmcdydrs`mc``qcvnqcsnnjddmsndsrldsgncdunnqcqtjrsdqjsdadrbgqdudm-Cdydj`mhmcdoqnidbs-rodbhb`shdru`msndo`rrhmfymudqjk``qc-lengte-diameter-verhoudingCorrectiefactor1,00 1,001,25 1,071,50 1,121,75 1,162,00 1,18Tabel 4: Correctiefactoren voor de druksterkte bij verschillende lengte-diameterverhouding van te beproeven kernen'Betonnen opstelplatform vliegtuigen6 714|19 Betoniek december 2008 14|19 Betoniek december 2008Dikte van de betonverhardingCdchjsdu`mddmadsnmudqg`qchmfhradk`mfqjhmqdk`shdldscdkdudmrcttq-@krddmvdfcdjddmo``qblchjjdqhrc`mgdsnmsvdqo+j`madqdjdmcvnq-cdmgnduddkk`mfdqddmadsnmvdflddj`mf``m-Gdshrc``qnlunnqnocq`bgsfdudqradk`mfqjsdvdsdm+vdkjdchjsdc``cvdqjdkj``mvdyhfhr-Cdchjsdu`mcdadsnmudqg`qchmfvnqcsfdldsdm``mannqjdqmdm'unkfdmrMDM,DM02752,2(neldsmhdscdrsqtbshdudchjsdldshmfdm-Achsk``srsdlndsidcdmjdm``maunnqaddkctksq`rnmdchjsd-ldshmfdm-HmMdcdqk`mcvnqcdmlddrs`kjdqmdmcnnqcdfdgdkdchjsdu`mcdadsnmudqg`qchmffdannqcdmnofdldsdm-Cdgnnfsdu`mcdjdqmdmwordt vergeleken met de besteksdikte van de beton-vdf-Ddmlddsv``qcdvnqcsfndcfdjdtqc`krcdydmhdsjkdhmdqhrc`mcdadrsdjrchjsdlhmtrcdnudq-ddmfdjnldmchjsdsnkdq`mshd'yhds`adk5(-De diktetolerantiecategorie die wordt toegepast isldcd`eg`mjdkju`mcdnmcdqfqnmc-Hrcdnmcdq-fqnmcrsudq+j`mddmgnfdqdjk`rrdvnqcdmsndfd-o`rs-HmMdcdqk`mcvdqjdmvdunnq`kldsjk`rrdS0+S2neS3`eg`mjdkju`mcdnmcdqfqnmc-Volumieke massa van de betonverhardingAadsnmudqg`qchmfdmhrcdbnmsqnkdnocdunktlhd-jdl`rr`unnq`kadcndkcnlcdbnmrs`msgdhcu`mcdudqchbgshmfsdsndsrdm-Cdunktlhdjdl`rr`u`mddmTabel 7: Indeling in vorst-dooizoutbestandheid categorieën.dikte-tolerantie-categoriemaximale reductie op debesteksdikte van de betonverhar-ding, gemeten aan 1 kern [mm]In nederland gebruikelijkbij de volgende ondergronden(bron: raw)T1 < 25 Aardebaan of natuurlijke ondergrondT2 < 20T3 < 15Ongebonden of lichtgebondenverhardingslagen van steenmengselsof zandcementT4 < 10Cement- of bitumengebonden verhar-dingslagen of een bestaande verhardingT5 < 5Tabel 6: Categorie-indeling voor de diktetolerantiehmchuhctdkdjdqm+fdldsdmunkfdmrMDM,DM0128/,69Adoqnduhmfu`mudqg`qcadsnmCddk6+vnqcsudq-fdkdjdmldscdfdlhccdkcdunktlhdjdl`rr`u`malle geboorde kernen samen. De waarde voor eenhmchuhctdkdjdqmchdunkkdchfldsv`sdqhrudqy`chfclndssdmlhmrsd84$u`mcdfdlhccdkcdunktlhdjdl`rr`u`m`kkdfdannqcdjdqmdmr`ldmym-Vorstbestandheid in combinatie met dooizoutenCnnqunqrsdmcnnhyntsdmjtmmdmrbghkedqsidru`mgdsadsnmnoodquk`jknrjnldm'rb`khmf(-Nlchssdunnqjnldmjtmmdmdhrdmvnqcdmfdrsdkc``mcdunqrs,cnnhyntsadrs`mcgdhcu`mcdudqg`qchmf-Cddhrdmymu`rsfdkdfchmES,b`sdfnqhdm-Yhds`adk6-Cdunqrsadrs`mcgdhcu`mddmadsnmudqg`qchmfwordt bepaald door geboorde kernen te beproevenunkfdmrMDM,DM0128/,89Adoqnduhmfu`mudqg`qcadsnmCddk8-U`mcdfdannqcdjdqmdmvnqcs``mcdanudmycdddmok`ju`m4/ll`efdy``fc-Gdsy``fuk`jvnqcsudqunkfdmradoqndecnounqrs,cnnhyntsadrs`mcgdhc-Dqvnqcsddmk``fu`m2llv`sdqnogdsnoodquk`jfdydsv``qhmcnnhyntsdm'M`Bk(ymnofdknrs-Cdoqnderstjjdmvnqcdmudq-unkfdmru`m*1/ oBm``q,1/ oBdmvddqm``q*1/oBfdaq`bgshmddmodqhncdu`m13ttq'0bxbktr+yhdfttq0(-M`45bxbkhvnqcscdsns`kd`efduqn-qdml`rr`ado``kcdmnlfdqdjdmcm``qgds``ms`kkg per m1`efduqnqdml`sdqh``k-Chsvnqcsfdsndsrsaan de eis van tabel 7. Voor een gedetailleerdeadrbgquhmfu`mcdydoqndeudqvydmvdm``qcdadsqdeedmcdmnql-Gndvdkgdsunnqcdg`mckhfsc`sddmdhfdm``qu`mddmadsnmudqg`qchmfunnq`kfdLmsdqdrrddqchrhmcdunqrs,cnnhyntsadrs`mcgdhcu`mcdsnok``f.anudmy-cd+f``mcddhrdmdmcdadoqnduhmfrldsgncdghdq-``munnqa-Neddmadsnmudqg`qchmfunqrsadrs`mchrwordt bepaald op een gezaagd vlak ongeveer4/llnmcdqgdsnoodquk`j-Hmchdmdbgsdqcddhrunnqunqrs,cnnhyntsadrs`mcgdhcvdqjdkjlndsvnqcdmfdjnoodkc``mgdsnoodquk`ju`mcdadsnmudqg`qchmf+lndschs`o`qsym`efd-roqnjdmneudqldkcrs``mhmcdoqnidbsrodbhb`shd-Chsu`ksc`mnmcdqcdynfdm``lcd@ksdqm`shdudsnd-o`rrhmfunkfdmro`q`fq``e4-6u`mMDM,DM0128/,8-Ghdqnojnldmvdk`sdqhmcdydAdsnmhdjsdqtf-Cate-gorieGewichtsverlies na28 dagen (m28)Gewichtsverlies na56 dagen (m56)Verhoudinggewichtsverlies(m56/m28)FT0 Geen eis Geen eis Geen eisFT1Gemiddeld F 1,0 kg per m2, waar-bij geldt voor alle individuelemeetwaarde F 1,5 kg per m2Geen eis Geen eisFT2 Gemiddeld F 0,5 kg per m2Gemiddeld F1,0 kg per m2,waarbij geldt voor alle individu-ele meetwaarde F 1,5 kg per m22 *)(Westbaan van de in beton uitgevoerde A73Figuur 1: De temperatuurcyclus in de tijd van de vorst-dooizoutbestand-heid test volgens NEN-EN 12390-9.005-5-1010152025T (ºC)-15-20-252 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24t (h)*) In de norm is hier het F teken weggevallen. Bedoeld wordt hier dat er een maximum is aan de acceleratie van het ge-wichtsverlies. Als er proefstukken zijn waarbij na 28 dagen slechts 0,1 kg/m2 materiaal is afgevroren en na 56 dagenmeer dan 1 kg/m2, dan is er iets aan de hand. Deze regel is niet bedoeld om beton af te keuren waar bijvoorbeeld na28 dagen 0,01 kg/m2 is afgevroren en na 56 dagen 0,04 kg/m2.98 14|19 Betoniek december 200814|19 Betoniek december 2008rsdkkdmnevnqcsunkc``m``mddm`esdroqdjdmv``qcd'dhr(-Gdshrlnfdkjnldhrdmsdrsdkkdm``mgds``ms`kdm.necdkhffhmfu`mcdtudkrdmsqdjrs`udm-Unnqrnllhfdsndo`rrhmfdmvnqcdmdhrdmfdrsdkc``mcdvddqrs`mcsdfdmgdsahmmdmcqhmfdmu`maq`mcrsnedmnkhdhmcdadsnmudqg`qchmf-Deze eisen worden in deze Betoniek niet verderadg`mcdkc-Lddqhmenql`shdghdqnudqhrsduhmcdmhmMDM,DM02766,1-Overige functionele eisenMDM,DM02766,1jdmsmnflddqetmbshnmdkddhrdm-Dqjtmmdmdhrdmvnqcdmfdrsdkc``mcdrks`fd`krfdunkfu`mgdsfdaqthju`mrojdqa`mcdm'VQ,b`sdfnqhd(-Unnqadsnmudqg`qchmfchdthslddqcdqdk`fdmad-rs``mj`mddmetmbshnmdkddhrvnqcdmfdrsdkc``mcdgdbgsrsdqjsdstrrdmcdydsvddk`fdm-Cdmnqlfddeshmchsfdu`kcdsndsrldsgnchdjnlu`rssdeisen aan het materiaal betonVdgdaadmgdsghdqunnqrsddcrfdg`cnudqcddhrdmchd``mcdfdqdcdadsnmudqg`qchmfvnqcdmfdrsdkc-Cdydymu`rsfdkdfchmcdoqnidbsrodbhb`shd-Cd``mmdldqchdcdadsnmudqg`qchmff``s``mkdffdmlndscdydetmbshnmdkddhrdmudqs`kdmhmdhrdm``mgdsl`sdqh``kadsnm-Lds`mcdqdvnnqcdm9v`sunnqadsnmlndsgadrsdkkdm>Fdktjjhfjqfscd``mmd-ldqddmg`mcqdhjhmfhmcddk0u`mMDM,DM02766+v``qhmdhrdm``mgdsl`sdqh``kadsnmymu`rsfd-kdfc-Cdydrkthsdm``maMDM,DM1/5,0dmMDM7//4-Snbgymdq`evjdmcddm.ne``mutkkdmcddhrdmlnfdkj-Cdyddhrdmadsqdeedmgdsfdaqthjsdsndrk`fl`sdqh``k+cdadsnmrodbhddmcdrodbhb`shdu`mcddhfdmrbg`oodmu`mgdsudqg`qcdadsnm-Ddmnudqyhbgshrnofdmnldmhms`adk7-Grondstoffen voor betonUnnqcdfqnmcrsneedmhrcddmhfd``mutkkdmcddhrchdunnqcdl`whl`kdjnqqdk'C l`w (u`mgdsfqnesnd-rk`fl`sdqh``k-Cdydl`fanmfdv`odmcadsnmmhdslddqymc`mddmjv`qsu`mcdchjsdu`mcdadsnm-udqg`qchmfdmafdv`odmcadsnmmhdslddqc`mddmcdqcdu`mcd`ers`mcstrrdmcdk`mfrv`odmhmf-Volumieke massa (betonspecie)V`mmddqcdunktlhdjdl`rr`u`mcdadsnmrodbhdhrfdrodbhbddqcl`fcdfdldsdmv``qcdmhdslddqc`m0+4$`evjdmu`mcdydadqdjdmcddmnudqddm-gekomen waarde. Volgens NEN-EN 13877-1 moet diewaarde worden bepaald op basis van de gedoseerdel`sdqh`kdmodqjtahdjdldsdqhmbktrhdegdsadnnfcdunktld``mktbgsadkkdm-Ddmunnqaddkc9cdadsnmrod-bhdgddesddmadqdjdmcdunktlhdjdl`rr`u`m13//kg/m3-Nlsdunkcndm``mcddhru`ml`whl``k0+4$`evjhmflndscdfdldsdmunktlhdjdl`rr`khffdmstrrdmcd1253dmcd1325jf.l 3-Chsjtmmdmvdfdqtrsddmrsqdmfddhrmndldm-*Betonnen rotondeTabel 8: Overzicht van afwijkende en/of aanvullende eisen voor beton ten opzichte van NEN-EN 206-1 in combinatie met NEN 8005afwijkende en of aanvullende eisen aan beton voor verhardingenToeslagmateriaalOngewapend beton Dmax < 1/4 van de dikte van de betonverhardingGewapend beton Dmax < 1/3 van de afstand tussen de langswapeningBetonspecieVolumieke massa De gemeten volumieke massa moet binnen 1,5% [m/m] van de afgesproken(berekende) waarde liggenLuchtgehalte Het luchtgehalte moet worden bepaald op het werk of de bouwplaatsChloridegehalte Het chloridegehalte mag bij een gewapende betonverharding magmaximaal 0,40% t.o.v. het cementgewicht bedragenBetonVorst-dooizoutbestandheid Bijzondere situatie: De aannemer moet zelf de van toepassing zijnde FT-categorievertalen in de eisen waar het materiaal beton aan moet voldoenSterkte De aannemer moet de sterkteklasse voor de verharding vertalen in een eis aan hetmateriaal beton. De sterkte kan ook worden gevraagd als splijttreksterkte (SP) ofbuigtreksterkte (F))Aanleg betonnen fietspad+Betonnen fietspadBRUILinfra1114|19 Betoniek november 2008Cqtj,+rokssqdj,neathfsqdjrsdqjsd>Volgens NEN-EN 13877-1 kan de betonsterkte wor-cdmfdrodbhbddqchmcdunqlu`mddmcqtj,rsdqjsd'B(+l``qnnj`krathfsqdjrsdqjsd'E(neroks-sqdjrsdqjsd'R(-Kdsno9cdEdmcdRgdaadmghdqfddmqdk`shdldscdhmcdkhmfu`mcdbnmrhrsdm-shdjk`rrdmrbgtcl``s'E(dmydsl``s'R(-Gdsf``smtnudqcdathfsqdjrsdqjsdjk`rrd'E(dmcdrokssqdj-rsdqjsdjk`rrd'R(-Yhdghdqunnqs`adk8ne0/-Lddrsfdaqthjdkjhrgdsuq`fdmu`mddmj`q`jsdqhrshdjdcqtjrsdqjsdunkfdmrMDM,DM1/5,0-Cdsndsrhmfudq-knnoshm`kkdfdu`kkdmmdsyn`krhmMDM,DM1/5,0-tot slotVdgdaadmfdyhdmc`sdqunnqhmgdsvdqjfdrsnqsdadsnmudqg`qchmfdmddm`o`qsdDtqnodrdmnqladrs``s-Aynmcdqghdq``mhrc`scdydmnqletmbsh-nmdkddhrdmadrbgqesunnqcdj`msdmjk`qdadsnm-udqg`qchmfdmc`scd``mmdldqcdyddhrdmlndsvertalen naar materiaaleisen voor beton. Hiervoorlndsfdaqthjvnqcdmfdl``jsu`mcdydkecdDtqn-odrdmnql-C``qajnldmvd`evjdmcdne``mutk-kdmcddhrdmsdfdmsdmnoyhbgsdu`mnmydudqsqntvcdadsnmmnqldm+MDM,DM1/5,0dmMDM7//4-Dqudqrbgmdmmhdtvd`ejnqshmfdmchdvdmhdschqdbsgdqjdmmdm-LdscdydAdsnmhdjgnodmvdc`stcdvdfmhdslddqjvsq``js-Luchtgehalte (betonspecie)Gdsktbgsfdg`ksdu`mcdadsnmrodbhdvnqcsyn`krfdaqthjdkjfdldsdmldsgdsktbgsu`s-Hm`evjhmfu`mMDM,DM1/5,0lndsgdsktbgsfdg`ksdvnqcdmfdldsdmnocdantvok``srdmmhdsacdadsnm,centrale.Chloride gehalte (betonspecie)Unnqadsnmudqg`qchmfdmv``qhmv`odmhmfnehmfd-rknsdmlds`kdm'aunnqaddkccdtudkrnesqdjrs`udm(``mvdyhfymchdmhdsadrbgdqlcymsdfdmbnq-qnrhd+fdkcsbgknqhcdjk`rrdBk/+3/-Hmchsfdu`kl`fgdsbgknqhcdfdg`ksdu`mcdadsnmrodbhdmhdsgnfdqymc`m/+3/$u`mcdbdldmsl`rr`-Duurzaamheid (beton)Cdcttqy``lgdhcu`madsnmunnqadsnmudqg`qchm-fdmvnqcsnocdfdaqthjdkjdl`mhdqu`rsfdkdfcldscdu`msndo`rrhmfymcdlhkhdtjk`rrd'm(-Rodbh-`kd``mc`bgshrdqunnqcdunqrs,cnnhyntsadrs`mcgdhcvan beton.Vorst-dooizoutbestandheid (beton)MDM,DM02766,0rsdksc`s`krgdsadsnmcnnqgdsrbg`cdldbg`mhrldunqrs,cnnhyntsadrs`mcgdhcj`mvnqcdm``mfds`rsdq+``mutkkdmcnocdlhkhdt-jk`rrd+ddmdhrmoet worden gesteld aan de vorst-cnnhyntsadrs`mcgdhc-Cdsdrsldsgncdhrfdkj``mchdunnqcdadsnmudq-g`qchmf+l``qdqhrfddms`adkv``qthscddhrdm``mcdadsnmrodbhdjtmmdmvnqcdm`efdkdydm-Hmcdoq`jsjyhdmvdc`mnnju``jc`scddhrchdvnqcsfdrsdkc``mcdadsnmudqg`qchmf'aunnqaddkcES1u`ms`adk6(nnjvnqcsnofdkdfc``mgdsl`sdqh``kadsnm-Gdshrdbgsdqmhdsydjdqc`s`krcdadsnmrod-bhdunkcnds``mcdyddhr+cdadsnmudqg`qchmfnnjy`kunkcndm-Hlldqr+cdudqvdqjhmfdmudqg`qchmfr-bnmchshdrgdaadmnnjhmukndc-Rs``shmcdoqnidbsrodbhb`shdrc`scddhrunnqunqrs,cnnhyntsadrs`mcgdhcfdkcsunnqgdsno-odquk`ju`mcdadsnmudqg`qchmf+c`mvnqcsgdsmnflndhkjdqnlcdyddhrsdudqs`kdmm``qgdsl`sdqh``kadsnm-Dmchmflndsdmvdghdqunnqnfdmgntcdm-Adkjddhrchdfdrsdkcvnqcs``mgdsl`sdqh``kadsnm+hrgds`kkdradg`kudydjdqc`sgdsbetonoppervlak in alle gevallen zal voldoen aan dedhrdm-Cdjv`khsdhsu`mgdsadsnmnoodquk`jvnqcshlldqradLmukndccnnqcdm`adg`mcdkhmf+dudmstddkbuigtrek-sterkteklassekarakteristieke buig-treksterkte na 28 dagen,gemeten aan prisma'svan 150x150 mm [n/mm2]F2 2,0F3 3,0F3,5 3,5F4 4,0F4,5 4,5F5,5 5,5F6,5 6,5F8,5 8,5F9 9,0F10 10,0Splijttrek-sterkteklassekarakteristiekesplijttreksterkte na28 dagen, gemeten aancilinders *) [n/mm2]S1,3 1,3S1,7 1,7S2,0 2,0S2,4 2,4S2,7 2,7S3,3 3,3S4,0 4,0S5,0 5,0S5,5 5,5S6,0 6,0*) Volgens NEN-EN 12390-6 komt de spijttreksterkte geme-ten aan kubussen of prisma's ongeveer 10% hoger uit.Tabel 10: Splijttreksterkteklasse beton conform NEN-EN 13877-1, gemetenvolgens NEN-EN 12390-5Tabel 9: Buigtreksterkteklasse beton conform NEN-EN 13877-1, gemetenvolgens NEN-EN 12390-6,Containerterminalqdfdm,neakddchmfv`sdqdmaunnqaddkccdgnduddk-gdhcbdldmso`rs`chd``mcdanudmycd``mvdyhflndsymnlddmunkcndmcdchdodadydlrsqddj``mte brengen.Sterkte (beton)Nnjghdqgdaadmvdddmaynmcdqdrhst`shd-Cdrsdqjsdu`mcdj`msdmjk`qdadsnmudqg`qchmfhru`rsfdkdfchmcdoqnidbsrodbhb`shd-Ghdquqgdaadmvdadroqnjdmgndcdydrsdqjsdvnqcsfdld-sdmdmadnnqcddkc-Cduq``fhrdbgsdqgndcd``m-mdldqcdrsdqjsdjk`rrdmhmgdsvdqjlndsudqs`kdmm``qcdrsdqjsdu`mgdsl`sdqh``kadsnm-HmMdcdqk`mchrgdsfdaqthjdkjc`svdcdydkecddhrrsdkkdm``mgdsl`sdqh``kadsnm`krvnqcsfduq``fcunnqcdsdqd`khrdqdmadsnmudqg`qchmf+l``qddmj`mssdjdmhmfghdqhrvdknoymok``sr-Vdlndsdmons realiseren dat de kwaliteit van de verwerkingdmcdudqg`qchmfrnlrs`mchfgdcdmhmukndcgdaadmnocdthsdhmcdkjsdadqdhjdmrsdqjsdhmgdsvdqj-@krcdsdlodq`stqdmaunnqaddkcnoknodmy`kcdadsnmrodbhdnnjv`qldqvnqcdm-Chsgddessnsfd-unkfc`sgdsadsnmhmcdvdfddmgnfdqdrsdqjsdy`kgdaadmhmcdddqrsdc`fdm+l``qddmk`fdqdno17dagen. Dit noemen we ook wel de zomerdip.In onze volgende uitgaveAbonnementsprijzen 2008:Nederland ? 44 (excl. 6% btw)België ? 49 (excl. 6% btw)Kijk voor de mogelijkheden vaneen meeleesabonnement op www.aeneas.nlAanmeldingen/opzeggingen:Abonnementen kunnen op iedergewenst moment ingaan en wordenautomatisch voor een jaar verlengd,tenzij twee maanden voor de verval-datum schriftelijk wordt opgezegd.Overname van artikelen en illustra-ties (met uitzondering van foto's) istoegestaan onder voorwaarde vanbronvermelding.ISSN 0166-137xRedactie en uitgever stellen dezeuitgave zorgvuldig en naar besteweten samen. Zij aanvaarden echtergeen enkele aansprakelijkheid voorschade, van welke aard ook, diehet gevolg is van handelingen en/of beslissingen gebaseerd op deinformatie in deze uitgave. Niet altijdkunnen alle rechthebbenden vangebruikt beeldmateriaal worden ach-terhaald. Belanghebbenden kunnencontact opnemen met de uitgever.ColofonBetoniek is een praktijkgerichtvoorlichtingsblad op het gebied vande betontechnologie en verschijnt10 keer per jaar. Betoniek wordtuitgegeven in opdracht van hetCement&BetonCentrum. In de redactiezijn vertegenwoordigd: ENCI, MEBIN,CUR Bouw & Infra, Bam Infra enTU Delft.Uitgave:Uitgeverij ÆneasPostbus 101, 5280 AC, BoxtelTel: 0411 650085Fax: 0411 650080Email: info@aeneas.nlRedactie:0411 650089E-mail: betoniek@aeneas.nlVormgeving en productie:Twinmedia bvAbonnementen/adreswijzigingen:Uitgeverij ÆneasPostbus 101, 5280 AC, BoxtelTel: 0411 - 650085Fax: 0411 650080Email: info@aeneas.nl12 14|19 Betoniek december 2008Veilig onder dakDe rijksweg A2 is de belangrijkste noord-zuidverbinding van Nederland. Deze snelweg zorgtbij Utrecht voor heel wat overlast. Overlast voorde (toekomstige) bewoners van het nieuweUtrechtse stadsdeel Leidsche Rijn als het gaatom verkeershinder (geluid, stank en fijnstof) enoverlast voor de automobilist als het gaat omde gebrekkige doorstroming van het verkeer.Deze ongewenste situatie wordt op dit momentstevig onder handen genomen. Er wordt hardgewerkt aan een betonnen overkapping van1,6 km die de A2 tussen Maarssen en Oudenrijn.In het volgende nummer van Betoniek gaan wein op de betontechnologie die in dit project istoegepast om deze tunnel te laten voldoen aande brandveiligheidseisen.Foto pagina 1: Betonnen opstelplatform opSchipholliteratuurMDM,DM02766,0Adsnmudqg`qchmfdmCddk09BL`sdqh`kdm-MDM,DM02766,1Adsnmudqg`qchmfdmCddk19BEtmbshnmdkddhrdm-MDM,DM02766,2Adsnmudqg`qchmfdmCddk29BRodbhb`shdrunnqcdtudkrafdaqthjhmadsnm-udqg`qchmfdm-MDM,DM1/5,0AdsnmCddk09Rodbhb`shd+Bdhfdmrbg`oodm+udqu``qchfhmfdmbnmenqlhsdhs-MDM7//49Mdcdqk`mcrdhmutkkhmfu`mMDM,DMB1/5,09AdsnmCddk09Rodbhb`shd+dhfdmrbg`o-odm+udqu``qchfhmfdmbnmenqlhsdhs-MDM,DM0128/,49Adoqnduhmfu`mudqg`qcadsnmBCddk49Athfrsdqjsdu`moqnderstjjdm-MDM,DM0128/,59Adoqnduhmfu`mudqg`qcadsnmBCddk59Rokssqdjrsdqjsdu`moqnderstjjdm-MDM,DM0128/,69Adoqnduhmfu`mudqg`qcadsnmBCddk69Unktlhdjdl`rr`u`mudqg`qcadsnm-MDM,DM0128/,89Adoqnduhmfu`mudqg`qcadsnm+BCddk89Unqrs.cnnh,adrs`mcgdhc@erbghkudqhmf-MDM,DM014/3,09Adoqnduhmfu`madsnmhmbnm-BrsqtbshdrCddk09AnnqjdqmdmLnmrsdqmdlhmf+nmcdqyndjdmado`khmfu`mcdcqtjrsdqjsd-MDM,DM02752,29Adsnmudqg`qchmfdmCddk29BAdoqnduhmfrldsgncdmunnqcdado`khmfu`mcdchjsdu`mddmadsnmudqg`qchmfldsddmfdannqcmonster.
Reacties