auteurs Jan Remmits Safe bv en Martin Franke Beta PR & MediaScholingsstructuurondersteuningen inEen jaar na het verschijnen van de Richtlijn Betonbekistingen enOndersteuningsconstructies wordt een belangrijke volgende stapgezet: de introductie van de scholingsstructuur. De structuurvindt zijn oorsprong in de richtlijn zelf en is bedoeld om hetvakmanschap van ondersteuningsmonteurs en bekistingstimmer-mannen meetbaar te maken. Wie niet regelmatig investeert inopleidingen, kan immers niet verwachten dat de kwaliteit ende veiligheid op de bouwplaats zijn gegarandeerd.Tegen de stroom inNa een aantal jaren mineurstemmingis de bouw momenteel weer aan eenforse opgang bezig. Een verbetering dieop alle vlakken merkbaar is. Ondanksdie groei stromen jaarlijks nog grotehoeveelheden bouwvakkers uit. Meteen instroom die een stuk lager ligt, isde rekensom snel gemaakt: het aantalpersonen dat werkzaam is in de bouwwordt minder. Met die uitstroom ver-dwijnt ook een deel van de kennis opuitvoeringsniveau. Daarnaast laten deongevalscijfers zien, ondanks veel suc-cesvolle inspanningen om de kwaliteitop de bouwplaats te vergroten, dat ernog steeds veel ruimte voor verbeteringScholing onderdeel van Richtlijn Bekistingen en Ondersteuningen28 VAKBLAD I 4 2016bekistingen ende startblokkenis. Een belangrijke stap is wat dat betreftgezet in september 2015 met de intro-ductie van de Richtlijn Betonbekistingenen Ondersteuningsconstructies (kort-weg Richtlijn Bekistingen en Ondersteu-ningen). Die richtlijn is juist bedoeld omgevaarlijke situaties bij montage,demontage en gebruik van bekistingenen ondersteuningen te voorkomen.Waarom een richtlijn?Buiten de regels van de Europese Uniegeeft de Nederlandse overheid alleenregels die het minimumniveau vanbescherming beschrijven waaronderwerknemers en zzp'ers veilig kunnenwerken. De overheid heeft in de Arbo-1Bekisting schoonbetonbij WaterliniemuseumFort bij Vechten,Bunnink2Ondersteuning con-structie Sluiskiltunneltussen Terneuzen enGent29VAKBLAD I 4 2016wet zogenoemde doelvoorschriftenvastgelegd die het beschermingsniveauvan de werknemer bepalen. Het is aanbedrijven of de branche om aan dezedoelvoorschriften invulling te geven.Voor bekistingen en ondersteunings-constructies is dat gebeurd door VSB(Vereniging van Steiger-, Hoogwerk- enBetonbekistingbedrijven) en BouwendNederland in de vorm van de RichtlijnBekistingen en Ondersteuningen.Hierin is de relevante wet- en regelge-ving bijeengebracht, gecombineerdmet de huidige stand van de weten-schap. Nuttig en noodzakelijk vooropdrachtgevers in ontwerpfase,opdrachtgevers voor uitvoerende par-tijen, zijnde ontwerpers, leveranciers,montagebedrijven en de gebruikersvan bekistingen en ondersteunings-constructies in de bouw. Kortom, vooriedereen die in de dagelijkse praktijkveilig met bekistingen en ondersteunin-gen moet werken. De inhoud van derichtlijn wordt regelmatig bijgewerktvolgens de nieuwste regelgeving en destand van de wetenschap. De richtlijn,die als website is uitgevoerd, voorzietdaarmee in de behoefte aan uniformeen actuele informatie, instructies enregelgeving voor bekistings- enondersteuningsconstructies.Die uniformiteit is niet alleen nodigom gevaarlijke situaties bij montage,demontage en gebruik van bekistingenen ondersteuningen te voorkomen.Ook de arbeidsomstandigheden verbe-teren wanneer gebruik wordt gemaaktvan uniforme informatie. Het resultaatis een ergonomische, kwalitatief opti-male en vooral veilige betonbouw.Investering in scholingMet een richtlijn die is gebaseerd op destand van de wetenschap moet ookaandacht worden gegeven aan scho-ling. Hoe kun je anders van medewer-kers verwachten dat zij op de hoogtezijn van de meest recente wetenschapen techniek? Al bij de samenstelling vande richtlijn werd die noodzaak voorzien.Daarom is in de Richtlijn Bekistingen enOndersteuningen een hoofdstuk gewijdaan scholing, een opzet die ook in deRichtlijn Steigers is aangehouden.Bij de uitwerking van dit scholings-hoofdstuk is gekeken naar de meesteffici?nte manier om tot een kwalitatiefhoogwaardige scholingsstructuur tekomen. Een structuur die recht doetaan het feit dat het (de)monteren vanondersteuningsconstructies en bekistin-gen een specialisme is, dat alleen doorgoed geschoolde en ervaren medewer-kers wordt beheerst. Met name voor deondersteuningsconstructie is hetimmers zo dat al in de montagefasewordt bepaald hoe veilig er in het ver-volg van het bouwproces kan wordengewerkt. De betreffende monteur isdus niet alleen betrokken bij zijn eigenveiligheid, maar ook bij die van zijncollega's en talrijke andere betrokkenenbij het bouwproces.Ondersteuningsconstructies en bekis-tingen worden bovendien ingezet in talvan uiteenlopende sectoren en voordiverse toepassingsgebieden, waarbin-nen weer verschillende risicogebiedenzijn aan te geven. Voor de ondersteu-ningsconstructie zijn dat bijvoorbeeldde hoogte, de complexiteit, de omge-ving en andere functionele omstandig-heden ? alle zijn bepalend voor de uit-eindelijke kwaliteit van de constructie.Scholingsstructuur:twee sporenDoor de grote reikwijdte van de Richt-lijn Bekistingen en Ondersteuningen isgekozen voor een tweesporenbeleidwaarbij de bekistingsopleidingen enondersteuningsopleidingen afzonder-lijk zijn ingevuld. Ook de constructievefunctie van een bekisting of een onder-steuning is wezenlijk anders. Hierdoorzou ??n uniforme opleiding haar doelvoorbijschieten. Daarom is onderscheidgemaakt tussen bekistingstimmermanen ondersteuningsmonteur. Voor beideopleidingen is aangegeven welk (oplei-dings)niveau van hem of haar wordtverwacht.Scholing bekistingstimmermanVoor de invulling van de scholing voorbekistingstimmermannen wordt aan-gesloten op de bestaande opleidingenen trainingen `betontimmeren'. Dezekant-en-klare opleidingen zijn albeschikbaar en worden op MBO-2- enMBO-3-niveau onder meer door ROC'sen Civilion gegeven op meerdere plaat-sen, waaronder Mierlo, Harderwijk enBeverwijk. Ze sluiten aan op het LBO.Afhankelijk van het niveau maakt debekistingstimmerman daarbij ondermeer kennis met het uitvoeren vanbetonwerk, maatvoeren, maken enplaatsen van bekistingen, verwerken3Ondersteuningconstructie4Ondersteuning constructie30 VAKBLAD I 4 2016van beton, ontkisten en demonterenen het plaatsen van prefab elementen(MBO-2). Op MBO-3-niveau wordtdaarnaast ook aandacht gegeven aande verdeling van werkzaamheden, debegeleiding van collega's, het bewakenvan de kwaliteit, controle op nalevingvan voorschriften en bewaking van enrapportage over de voortgang.Scholing ondersteuningsmonteurBij de invulling van het scholingstrajectvoor ondersteuningsmonteur is geke-ken of het een unieke functie betreft.De functie van ondersteuningsmonteuris daarbij vergeleken met die in desteigerbranche en de eindtermen vanvergelijkbare functies. Per slot van reke-ning is het zinvol onnodig werk tevoorkomen en zo veel mogelijk aan tesluiten bij bestaande, bruikbare initia-tieven. Uit deze verkenning bleek datvoor de opleiding voor ondersteunings-monteur uitstekend kan worden aange-haakt bij de opleidingen die voor desteigerbouw gelden.Een duidelijk verschil tussen een steigeren ondersteuningsconstructie is deconstructieve functie. Waar de steigerveelal een hulpmiddel is dat het werkenvoor derden mogelijk moet maken, isde ondersteuningsconstructie tijdensde bouw h?t dragende element voorde constructie. Dat vergt aanvulling inkennis en vaardigheden. Daarom is eenmodule Ondersteuningsmonteur ont-wikkeld als aanvulling op de basisoplei-dingsstructuur voor de steigerbouw.Zo kan worden geprofiteerd van debestaande eindtermen voor de functieshulpmonteur, monteur, eerste monteuren voorman.De vakbekwaamheid van ondersteu-ningsmonteurs kan zo aantoonbaarworden gemaakt door verschillendewegen die uiteindelijk tot hetzelfderesultaat leiden:? het volgen van opleidingen (MBO)en relevante praktijkervaring;? het volgen van trainingen/cursussenen relevante praktijkervaring;? jarenlange werkervaring door hetwerken in de praktijk.De ontwikkeling van de specialisatie-module Ondersteuningsmonteur isnaar verwachting eind 2016 afgerond.Eenduidige structuurOm de opleidingen voor ondersteu-ningsmonteur voor onder meeropdrachtgevers en inspecties duidelijken inzichtelijk te maken, is gekozen vooreen eenduidige structuur. Die structuuromvat niet alleen de drie bovenge-noemde mogelijkheden om de vakbe-kwaamheid aan te tonen, maar vooralook een eenduidige registratie van diplo-ma's en certificaten. De diploma's wor-den vastgelegd in het Centraal DiplomaRegister, waarin onder meer ook deVCA-certificaten zijn opgenomen, enwordt beheerd door de SSVV (StichtingSamenwerking voor Veiligheid).Het is daarmee zo dat iedereen dieondersteuningsconstructies monteert,beschikt over een door de overheid enbranche erkend diploma op MBO-niveau dan wel een branchecertificaatonder persoonscertificering. Houdersvan zo'n certificaat wordt na vijf jaargevraagd hun actuele kennis van vakbe-kwaamheid opnieuw aan te tonen meteen persoonsexamen. Gediplomeerdentonen actuele kennis en vakbekwaam-heid aan met een speciaal ontwikkeldtoetsingssysteem. Persoonscertificatendie in de afgelopen tijd werden behaaldvoor de genoemde functies, alsookverstrekt onder toezicht van DNV-GL,geldig zijn en zijn geregistreerd in dedatabank CertCheck, kunnen directworden aangeboden voor registratie inhet Centraal Diploma Register.Gevolgen voor bedrijvenVoor monteurs van ondersteunings-constructiebedrijven of bouwbedrijvenbrengen de nieuwe scholingsstructuuren de komende specialisatiemoduleeen positieve kwaliteitsimpuls. Metingang van 1 januari 2017 mogenondersteuningsconstructies alleen nogworden gebouwd door geschooldesteigermonteurs waarvan het diplomais vastgelegd in het Centraal DiplomaRegister. Bouwbedrijven staan daarbijvoor de vraag of ze de vereiste deskun-digheid in eigen huis moeten of willenhebben of gaan inhuren. In beidegevallen moeten de betreffende mede-werkers ? van het bouwbedrijf als dezein eigen beheer ondersteuningen (de)monteert, dan wel van de gespeciali-seerde monteur indien het wordt uitbe-steed ? hun vakbekwaamheid/deskun-digheid kunnen aantonen aan deopdrachtgever, hoofdaannemer ennatuurlijk de Inspectie SZW.Richtlijn Betonbekistingen enOndersteuningen en de Richtlijn SteigersDe Richtlijn Bekistingen en Ondersteuningen en deRichtlijn Steigers, waar de scholingsstructuur is te raadplegen,zijn benaderbaar via:www.richtlijnbekistingenenondersteuningen.nlwww.richtlijnsteigers.nl.5Ondersteuningconstructie31VAKBLAD I 4 2016