Een maandelijkse uitgave van deVereniging Nederlandse Cementindustriepostbus 3011, 5203 DA 's-Hertogenboschtelefoon 073-150150 (abonnementen 150231) februari 1983Seizoeninvloeden'De uitvoering van het betonwerk geschiedtvolgens klasse I overeenkomstig de Voor-schriften Beton VB 1974.De betonsamenstelling moet voldoen aan deeisen voor de betonkwaliteit B 17,5.Cement moet zijn hoogovencement klasse Aterwijl de consistentie van de specie moetovereenkomen met die van het consistentie-gebied 3'.Aldus de opsomming van een aantal besteles-bepalingen die betrekking hebben op eenbouwwerk waarvan een betonconstructie deelgaat uitmaken.Op het eerste gezichtniets bijzonders. Voet-angels en klemmen lijken niet aanwezig. Gewoonrecht toe recht aan. Het overleg tussen aannemeren betonmortelleverancier om de wederzijdseactiviteiten goed op elkaar af te stemmenverloopt wat deze punten betreft dan ook zonderenig probleem.Sterker nog: rond het in dit bestek beschrevenbeton heeft zich in de praktijk van alle dag eeneigen terminologie ontwikkeld die duidelijkafwijkt van de officiële voorschriftentaal.Dat gaat dan ongeveer zo:'We zullen dus beton gebruiken met drietwintighoogoven, zetmaat 10'.En daaris iedereen hetdan vrij snel mee eens.Men interpreteert het gemakshalve als eenleverantie op samenstelling. Met het in deVB 1974 minimaal toegelaten cementgehalte van320 kg/m3 haal je immers altijd een B 17,5.In demeeste gevallen nog aanzienlijk meer.Werk in uitvoeringWe zijn inmiddels verder in de tijd en hetbetonwerk gaat beginnen. Dit had al eerder hetgeval kunnen zijn ware het niet dat het laatsterestje winter nog wat roet in het eten gooide. Devorst is nu echterdefinitief uit de grond en deeerste lenteboden kondigen zich aan. Ondanksde afspraken tussen aannemeren leverancier die,zoals we gezien hebben, wat afwijken van deregels volgens het boekje, komt de kubusdruk-sterkte toch op tafel. Het is gelukkig een goedgebruik om betonmortelleveranties vaak te latenvolgen door informatie over produkteigen-schappen zoals die door de leveranciertijdens deproduktiecontrole zijn gemeten. Met name geldtdit voor de kubusdruksterkte na 28 dagenvolgens de controleproet. Ook worden afsprakenover zo'n rapportering wel in leveringscontractenvastgelegd.Ook in dit geval worden deze gegevensregelmatig in de bouwkeet bezorgd. Uitvoerderen opzichter laten er hun oog over gaan en gevende zaak vervolgens een plaats in de administratie.Aanleiding om er lang bij stil te staan iser niet,decijfers zijn goed, hoog zelfs. Om de orde vangrooUete bepalen: 40 - 41 N/mm 2· Dekeuringsvoorschriften uit de VB eisen voor eenkwaliteit B 17,5voor de gemiddeldekubusdruk-sterkte van 6 proefstukken een minimumwaardevan 27 N/mm2! Kortom, er is geen vuiltje aan delucht.Nu weten we intussen maar al te goed dat druk-sterkte niet alleenzaligmakend is als we het overde kwaliteit van betonwerk hebben. De duur-11Betonstorten in de zomer; bij hogere temperaturen ismeer water nodig om de gewenste verwerkbaarheid teverkrijgenzaamheid speelt ook een belangrijke rol. Metname is dit een belangrijke overweging geweestbij het vaststellen van de minimum cement-gehaltes voor beton in klasse I.Toch is het verschil tussen de vereiste druk-sterkte en de gemeten waarden in dit gevaltamelijk groot. Is er misschien toch sprake vaneen zekere verspilling? Eigenlijkwel ja.Natuurlijkniet zo maar inhet wilde weg, maar als gevolg vankeuzen die indertijd bij het opstellen van de voor-schriften zijn gemaakt.Onze uitvoerder en opzichter maken zich daarvoorlopig niet al te veel zorgen over. Voor hen iséén ding zeker: het tot nu toe verwerkte betonvoldoet ruimschoots aan de bestekseisen. Metdeze betonmortelleverancier zullen zich wat datbetreft geen moeilijkheden voordoen.TrendMaar na verloop van weer enige tijd begint hetbeeld wat te veranderen. De cijfers worden lager.Op het eerste gezicht komt het over als eentoevallige gebeurtenis. Bijna gevoelsmatig wordteen enkel lager cijfer als normaal beschouwd. Hetvalt eigenlijk niet eens op. Maar gaat het vakergebeuren dan wordt het anders. Dan gaat men dezaak eens opeen rijtje zetten. Dan willen weweten wat er aan de hand is. Zo ook hier bij onsbouwwerk.En wat blijkt nu: in het vroege voorjaarbij de startvan het werk lag het niveau van de druksterkte zoeven boven de 40 N/mm2· Nu, enige maandenlater (het is inmiddels zomer) is dit niveau gezakt.De cijfers spreken du idelijke taal: het gemiddeldeligt nuin de buurt van de 34-35 N/mm2·Het is dus niet zo vreemd dat de goedwillendheidwaarmee de druksterktecijfers in het verledenwerden bekeken plaats maakt voor een veelkritischer houding. Er wordt nog steeds aan de2eisen voldaan maar de neergaande tendens baarttoch wel zorgen. En roept vragen op. Hoe komtdit? Gaan de cijfers nog verder zakken? Watmoeten we doen?Uiteraard wordt eerst de betonmortelleverancierop het matje geroepen. Die kan er toch ook nietaan voorbij gaan om deze zaak ernstig op tenemen. Goed, de gesprekken komen opgang.Eerst informeel maar al spoedig staat hetonderwerp hoog genoteerd opde agenda voordebouwvergadering. Want al pratendkornen weernieuwe cijfers beschikbaar en die beloven noggeen verbetering. Voor de betonmortelfabrikantis, dat wordt spoedig duidelijk, de zaak eigenlijkhelemaal niet nieuw. leder jaar rond deze tijd doetzich bij hem een 'deuk' in de sterkteresultatenvoor. Ook bij zijn collega's, dat weethij. En hijweet ook dat verderop in het najaar de lijn weergaat stijgen. Stijgen naar wat we maar zullennoemen het oude niveau.Kennelijk hebben de seizoenen er iets mee temaken.Is het probleem dan niet ernstig? Jazeker, maarhoe ernstig hangt van de situatie af. In ons gevalwordt, zelfs wanneer de laagste cijfers bekendzijn, nog steeds aan de eisen voor B 17,5voldaan.Maar voor hogere kwaliteiten kan het wel eensheel anders uitpakken.TemperatuurProblemen of niet, het verschijnsel waar we hetover hebben is boeiend genoeg om er eens watdieper op in te gaan. Te meer daar er rond ditonderwerp ook tal van misverstanden bestaan.Dat is overigens besttebegrijpen.lmmers, je hebtbetonspecie met een 'vaste receptuur': cement-gehalte en consistentiegebied. Verder steedsdezelfde beproevingsomstandigheden zoals2Verloop van de gemiddelde druksterkteper maand (januari = 100%)cementgehalte 320kg/m3constitentiegebied 3100