36 Stand van zaken breedplaat- vloeren Sinds de instorting van de parkeergarage P1 bij Eindhoven Airport in mei 2017, houdt de breedplatenproblematiek de gemoederen in de constructeurswereld flink bezig. Risico's worden in kaart gebracht en waar nodig worden maatregelen genomen. Hierbij wordt onder meer uitgegaan van inzichten op basis van de eerste onderzoeksresultaten. Het beeld is echter nog niet compleet. Daarom wordt momenteel hard gewerkt aan een aantal aanvullende onderzoeken. Eind dit jaar wordt meer duidelijkheid verwacht. Lopende onderzoeken moeten meer duidelijkheid geven Stand van zakenreedplaat vloeren 5 2018 37 Terugblik Op zaterdag 27 mei 2017 stortte een deel van een nog in aanbouw zijnde parkeergarage P1 van Eindhoven Airport in (foto 1). Kort daarna startten er diverse onderzoeken naar de oorzaak. TNO ging aan de slag in opdracht van Eindhoven Airport en BAM vroeg Adviesbureau Hageman zijn licht te laten schijnen over de zaak. Beide onderzoeken werden onge - veer tegelijk afgrond; de resultaten werden op 25 september 2017 gepresenteerd. Hoewel de onderzoeken onafhankelijk van elkaar werden uitgevoerd, bleken beide het eens over de vermoedelijke oorzaak: onvoldoende afschuifsterkte van het aansluitvlak tussen de breedplaatvloeren en het ter plaatse gestorte beton, daar waar de naden tussen de breedplaten een positief moment moeten overdragen. Dit was met name kritisch omdat het om een puntvormig ondersteunde bollen - plaatvloer ging en relatief grote overspanningen, met grote buigende momenten tot gevolg. De hoge temperaturen hierbij gaven het laatste zetje.   De afschuifsterkte in het aansluitvlak is vooral van belang, omdat via dit vlak de trekkracht uit de wapening in de breed - platen naar koppelstaven en vervolgens naar de aangrenzende breedplaat wordt overgedragen (fig. 3). De slechte aanhechting werd in dit project beïnvloed doordat de breedplaatvloeren waren vervaardigd met zelfverdichtend beton en aan de boven - zijde niet waren opgeruwd (foto 2). Beoordeling bestaande bouw Na het bekend worden van de onderzoeksresultaten, rees direct de vraag of dit probleem zich ook in andere gebouwen zou kunnen manifesteren. Omdat het beschreven mechanisme ook kan optreden bij andere type breedplaatvloeren, was dat volgens de onderzoekers zeker niet uit te sluiten. Daarom werden gemeenten door de toenmalige minister van BZK opgeroepen te inventariseren in welke recent opgeleverde gebouwen sprake is van enig risico. Gemeenten moeten erop toezien dat eigenaren, die verantwoordelijk zijn voor de veiligheid van gebouwen, daadwerkelijk onderzoek uitvoeren en indien noodzakelijk maatregelen nemen om de veiligheid te waarborgen. Daarbij spelen bouwers, constructeurs en leveranciers die betrokken zijn geweest bij de bouw een belangrijke rol.   Om de gemeenten en ingenieursbureaus te helpen, kwam BZK in oktober 2017 met een informatiedocument (en in december een nadere toelichting), opgesteld door Adviesbu - reau Hageman. Hierin is een stappenplan opgenomen voor de beoordeling van het veiligheidsrisico van bestaande gebouwen met breedplaatvloeren. Belangrijke vraag in dat stappenplan is of er ter plaatse van naden tussen de breed - plaatvloeren een positief buigend moment aanwezig is. Is dat niet het geval dan zijn geen maatregelen nodig. Anders moet worden nagegaan of zelfverdichtend beton is toegepast voor de breedplaten zonder dat deze aan de bovenzijde zijn opge - ruwd. Is dat het geval en is bovendien de schuifspanning in het aansluitvalk hoger dan 0,40 N/mm 2, dan zit je in het 'rode gebied' en moet een risicoanalyse worden uitgevoerd (fig. 4). Hoe de schuifspanning moet worden berekend en hoe een eventuele risicoanalyse moet worden uitgevoerd staat beschreven in het document. ir. Jacques Linssen Aeneas Media 1 Ingestorte Parkeergarage Eindhoven Airport2 De afschuifsterkte in het aansluitvlak wordt beïnvloed door de ruwheid van het opper - vlak van de breedplaatvloer 1 2 Stand van zakenreedplaat vloeren 5 2018 38 3 Opbouw bollenplaatvloer ter plaatse van langsnaad4 Schema maatregelen breedplaatvloeren de naad tussen twee breedplaten voldoende is (fig. 7). Vervolgens moet het aansluitvlak tussen de koppelwapening en de wapening in de breedplaat zijn getoetst. Leveranciers van breedplaatvloeren zijn ondertussen druk bezig met oplossingen die goed binnen hun productiefaciliteit passen. Het is in ieder geval belangrijk de aangenomen ruwheid van de vloeren af te stemmen met de producent van de betreffende breedplaten.   Behalve op detailniveau moet er ook op meer globaal niveau anders worden omgegaan met breedplaatvloeren die in twee rich - tingen dragen. Vooral de positie van de plaatnaden moet kritisch worden bekeken, zeker op posities met grote positieve momen - ten. Je kunt je dus afvragen of je in alle gevallen zo maar naden dwars op de overspanningsrichting moet toepassen.   Lopende onderzoeken De constructeurswereld is erg druk met het dossier. Veel gebou - wen zijn inmiddels beoordeeld. De resultaten van die beoordelin - Risicoanalyse Veel bureaus worstelen met de risicoanalyse. Dat komt onder meer doordat het geen concrete berekening is, maar een methode die een totaalbeeld van de risico's moet geven. Daarbij moet zoveel mogelijk informatie worden meegenomen, zoals aard van de belasting (statisch of dynamisch), belastinghistorie, mogelijkheid tot herverdeling, al dan niet optredende delaminatie, aanwezig - heid van openstaande naden, toegepast betonmensgel, het gewenste veiligheidsniveau (Eurocode, niveau afkeur volgens NEN 8700 of de quasi-permanente belastingscombinatie). Probleem is dat die informatie lang niet altijd bekend is. Het gaat dus om een subjectieve beoordeling, die erop gericht is een beter beeld te krijgen van de betrouwbaarheid en dus de faalkans van een constructie. Als de betrouwbaarheid niet bekend is, wil dat nog niet zeggen dat een gebouw niet veilig genoeg is. Ook als je in het rode gebied zit, moet je niet gelijk in paniek raken. Belangrijk is vooral om onder - ling te sparren over de uitkomsten en mogelijke vervolgstappen.   Als er echt onvoldoende zekerheid is ten aanzien van de veilig - heid, kan het nodig zijn maatregelen te nemen, zoals als het reduceren van gebruiksbelasting, het onderstempelen van vloeren, het sluiten van een bouwdeel of het versterken van de constructie. Voordat het zover is, is het ook mogelijk een proef - belasting uit te voeren (foto 6). Als wordt besloten dat een vloer moet worden versterkt, zijn daar wederom tal van mogelijkhe - den toe. Denk aan toepassing van lijmwapening, het aanbren - gen van verankerde stalen strippen (foto 5), het aanbrengen van verticale ankers, hetzij over een deel van de dikte van de betonconstructie, hetzij door de hele vloer heen, hetzij van onderuit in de bollen. Ook kunnen extra (stalen) balken worden aangebracht of kan het gedrag worden gemonitord met scheurwijdtemeters.     Nieuwbouw Naast bestaande bouw, moet er ook meer duidelijkheid komen over de maatregelen in nieuwbouwprojecten. Deze moeten vooral worden gezocht in de detaillering. In een advies van de werk - groep Onderhoud EC2 van TGB Betonconstructies, gepubliceerd in de VARCE-rubriek van Cement , zijn enkele details gegeven die ervoor moeten zorgen dat de momentweerstand ter plaatse van breedplaatvloeren met hoog risico na risicoanalyse schuifspanning bij fundamentele belastingscombinatie volgens NEN 8700 > 0,40 N/mm 2 in aansluitvlak breedplaten van zelf verdichtend beton en niet opgeruwd alle bereedplaatvloeren breedplaatvloeren met plaatnaden met positief moment Themanummer Cement Eind 2018 komt Cement met een themanummer over breed - plaatvloeren. Daarin worden de resultaten van de onderzoeken gepresenteerd en komen enkele praktijkvoorbeelden aan bod van risicoanalyses, proefbelastingen en versterkingsmethoden. Voor dit nummer wordt samengewerkt met VNconstructeurs. Cement en VNconstructeurs hebben recent ook het Platform Breedplaatvloeren gelanceerd ( www.platformbreedplaatvloeren. nl), waarin alle actuele informatie in dit dossier is terug te vinden. 4 druk breedplaat trek aansluitvlak koppelwapening druklaag l0 moment druk moment trek 3 Stand van zakenreedplaat vloeren 5 2018 39 5 Versterking door strips tegen onderzijde bollenplaatvloer6 Voorbeeld van uitvoering van proefbelasting met water7 Figuur F.1 uit de informatieve bijlage F "Ontwerp en berekening van breed - plaatvloeren" van NEN-EN 13747 Adviesbureau Hageman, Van Rossum Raadgevende Ingenieurs, ABT en Hilti. Het streven is beide onderzoeken nog dit jaar af te ronden. Verder is het wachten op de bevindingen van de Onderzoeksraad Voor Veiligheid (OVV), die sinds juli 2017 met een eigen onder - zoek bezig is. Daarna zal een periode volgen van verdere inventa - risatie en waar nodig maatregelen om de veiligheid van gebou - wen met breedplaatvloeren definitief te kunnen waarborgen. ? gen lopen sterk uiteen. Er zijn gebouwen (tijdelijk) gesloten, er zijn beperkingen opgelegd in de belasting, er zijn proefbelastingen uitgevoerd en vloeren zijn versterkt. Maar het einde is nog niet in zicht. De totale omvang van het probleem is ook nog niet volledig in kaart gebracht. En voor veel gebouwen is het wachten op meer informatie. Want achter de schermen wordt er hard gewerkt aan nog meer en beter inzicht. Zo is Adviesbureau Hageman in samenwerking met TNO en de prefab-betonleveranciers, in opdracht van BZK bezig met een onderzoek naar de daadwerke - lijke capaciteit van breedplaatvloeren, onder verschillende omstandigheden. Hierbij worden vloeren ook experimenteel onderzocht op de TU Eindhoven. Op basis van dat onderzoek zal er regelgeving beschikbaar komen. Tot nu toe lijkt het erop dat de eerdere aanbevelingen ten aanzien van de detaillering in het geval van nieuwbouw overeind blijven. Daarnaast loopt er een taskforce versterkingsmethoden. Daarin moet duidelijk worden welke maatregelen het beste resultaat geven. Ook hierbij worden platen beproefd in het lab. Deze task - force is een samenwerking tussen BAM Advies & Engineering, 5 6 a) met extra wapeningsstaven opgenomen in het ter plaatse gestorte beton b) met wapeningsstaven die uitsteken uit de breedplaten c) met gebogen wapeningsstaven die uitsteken uit de breedplaten d) met extra, in de breedplaten verankerde wapeningsstaven 7 V + l0 V + l0 V + l0 /2 V + l0 /2 lb,rqd lb,rqd l0 V V Stand van zakenreedplaat vloeren 5 2018