113|24 Betoniek april 2006BetoniekB A N D U I T G AV E13 24april 2 0 0 6Beton onder spanningDe laatste jaren is er een ontwikkeling om grote civiele betonconstructiesbehalve op sterkte, stijfheid en stabiliteit ook te ontwerpen op duurzaamheid.Bij het ontwerpen op sterkte en stijfheid zijn we ermee vertrouwd dat deconstructeur de rekenwaarde van de materiaaleigenschappen baseert opresultaten die gemeten zijn aan betonkubussen uit het laboratorium.De vertaalslag van de eigenschappen van die kubussen naar de materiaal-eigenschappen van het beton in de constructie is bekend.De levensduur van gewapende betonconstructies wordt veelal bepaald doorhet moment waarop de wapening gaat roesten als gevolg van chloriden diehet beton zijn binnengedrongen. Om te kunnen ontwerpen op duurzaamheidbestaat er dan ook behoefte aan een meetmethode om de weerstand van eenbeton tegen de indringing van chloriden te kunnen bepalen.V A K B L A D V O O R B O U W E N M E T B E T O N2 13|24 Betoniek april 2006Een methode die momenteel in Nederland veelwordt toegepast is de RCM test. RCM staat voorRapid Chloride Migration, ofwel een snelle testom de indringing van chloriden te meten.In deze Betoniek wordt de testmethode behandelden worden enkele resultaten gepresenteerd om≥voel′tekrij≥nbijdezemethode.Chloridenku∩envanbuitenafeenbe→nconstruc-tieb∈≠ndr∈≥nendaarnaverl∞pvantijddewapen∈gaant∗en.Roestvormingals≥volgva≠enteh∞gchloride≥ha<ebijdewapen∈gis∈deNederlandsebouwpraktijkhetbelangrijksteaantas-t∈gsmechanismevan≥wapendbe→n.Alsbijhe→ntwerpbekendisdatereenchloridebel∗∈gopdeconstructiekomt,dankandaarbijdekeuzevandebe→nsamenstell∈greken∈gmeeworden≥hou-den.Nietal≤be→nsamenstell∈≥nheendezelfdeweerstandte≥nde∈dr∈g∈gvanchloriden.Omdatteku∩enbe∞r∂eniserbehoefteaa≠enmethodewaarmeedieweerstand≥metenkanworden.DeRCMtestiszo′nmethode.Chloriden∈be→nChloridenku∩enoptweemanierenbijdewape-n∈g∈be→nkomen.Teneersteviadegronds→ffendiev∞rdespecie≥bruiktworden.Bijnaal≤grond-s→ffenbevaen∈meerofminderematechloriden.Omtev∞rkomendatdie∈≥mengdechloridend∪rzaamheidsprob≤menver∞rzaken,ste<deNENEN206-1eenmaxiμmaanhetchloride≥ha<e∈eenbe→nsamenstell∈g.Ditwordt≥re≥ldmetbehp̲vanchlorideklassen.Tentweedeku∩enchloriden∞kvanbuitenafhetbe→nb∈≠ndr∈≥n.Demateendes≠lheidvan∈dr∈g∈gisonderandereafhankelijkvandedichtheid(permeabiliteit)vandebe→ndekk∈g.Hoedichterhetbe→n,hoelangzamerdechloridendebe→nconstructieku∩enb∈≠ndr∈≥n,enhoelan≥rhetd∪rtv∞rdatdechlorideconcentratiebijdewapen∈gvoldoendeh∞gisomcorrosietever∞rzaken.Na∗dedichtheidisde∈dr∈g∈g∞kafhankelijkvandechloridebel∗∈gopdeconstructie,envandetijd.Naarmatedetijdvordertz≤̲ndechloride-io≠nsteedsverderdeconstructieb∈≠ndr∈≥n.Aandemetchloridebel∗ebuitenzijdezaldechlorideconcentratieheth∞gstzijn.Naarmateweverdervanhetoppervlakkomen,≠emtdeconcen-tratieaf.Maaromdatde∞rspronkelijkegronds→f-fenalchloridenbevaenzaldeconcentratien∞iotνlku∩enda≤n.Detijddiedechloridennodigheenombijdewapen∈gtekomenhan>nat∪rlijk∞kafvandediktevandedekk∈g.Hoedikkerdedekk∈g,hoelan≥rhetd∪rt.MeetmethodenDeaf≥lopendece∩iazijnerversχl≤ndebeproe-v∈gsmethodenontwikkeldomdeweerstandvanbe→nte≥nde∈dr∈g∈gvanchloridenteku∩enbepa≤n.DemeestgangˉezijnAPM302,NTBuild443,TEMendeRCM-test.IndezeBe→niekbestedenweal≤enaandachtaandelaatstemethode.Be∞gd≥bruikvanhetbe→nKlassev∞rchloride≥ha<eMaξμm≥ha<eaanCl-→vdemassacementBe→nzonderwapen∈gof∈≥slotenmη≤n,metuitzonder∈gvancorrosiev∗ehijsv∞rzien∈≥nCl1,01,0%Be→nmetwapen∈gof∈≥s→rtemη≤nenna≥rektstaalCl0,400,40%Be→nmetv∞r≥rektstaalCl0,200,20%Tabel1:Klassenv∞rchloride≥ha<echlorideconcentratiechloridebel∗∈g0%be→ndekk∈gwapen∈gFig∪r1:Verl∞pchlorideconcentratie∈be→ndekk∈g313|24Be→niekapril2006RCM-methodeRCMstaatv∞rRaπdChlorideMigrationtest,ofwe≤ens≠l≤beproev∈gsmethodev∞rhetbepa≤nvande∈dr∈g∈gvanchloriden∈be→n.Deteststaatbeschreven∈deNTbuild492(≥publiceerdd∞rNordtestuitF∈land).Pr∈cipeChloride-io≠nwordenonder∈vloedvanee≠≤ktrischespa∩∈g≥forceerdomvanbuitenafeenbe→∩enproefstukb∈≠ntedr∈≥n.Naenke-≤uren→tenke≤da≥nwordthetproefstuk≥sp≤-ten.Ophetversebreukvlakwordteenoplossingvanzilvernitraat≥spoten.Daarwaarchlorideaanwezigisontstaateenzilverachti≥verk≤ur∈g.Uitde≥metendieptevandit∈dr∈g∈grontkanνdechloridemigratiecoëfficiëntberekendworden.ProefstukkenV∞rdeRCMtestwordteencil∈drischproefstukmeteendiametervan100mmeneenh∞>evan50mm≥bruikt.Ditproefstukkanopversχl-≤ndewijzen≥maaktworden.Zokaneenkern≥b∞rdwordenuiteenbe→nconstructie.Uitdezekernkanvervol≥nseenproefstukworden≥zaagd.Proefstukkenku∩en∞k∈hetlabora→riumwor-den≥maakt.Hetis≥bruikelijkomeenkubustemakenwaaruitlatereenkernkanworden≥b∞rd.Uiteenkubusvan150mmku∩endantweeproef-stukkenworden≥haald.Proefstukkenku∩en∞kworden≥zaagdvan≥s→rtecil∈ders.be→≠wapen∈gsstaafOHHOOputcorrosieFe++22CIbeschermen∂aagChloride≥ïnitieerdecorrosieChloriden(Cl)komenonderanderev∞r∈zoutver-b∈d∈≥n.Viastr∞izoutenofzeewaterku∩endechloriden∈contactkomenmetbe→n.Zoutenval≤n∈wateruiteen∈e≤ktrisch≥ladendee<jes,zo≥-naamdeio≠n.Inhet≥valvankeukenzout(NaCl)wor-dendatNa+enCl--io≠n.Chloride-io≠nbewe≥nzichrelatief≥makkelijkd∞rhetporiënsysteemvanbe→n.Zijzijnechternietscha∂ijkv∞rbe→n,maarwelv∞rdewapen∈g.Nadatdehydratatievancementis≥⋆tontstaateensterkalkalischmilieuenvormtzichopdewapen∈g∈be→neenbeschermendelaagvanijzer⊗iden(Fe2O3),dieverderecorrosiev∞rkomt.Chloridenechtert∗endezebeschermdelaagaan.Lokaalgaanchloride-io≠≠enreactieaanmetijzer-io≠n.Het∏uctvandezereactie(ijzerchloride)rea≥ertvervol≥nsmethetaan-wezi≥water→tijzerhydr⊗ideen.zoutz∪r!.Fe2++2Cl-FeCl2FeCl2+2H2OFe(OH)2+2HClDitzoutz∪r≤idtlokaal→tzeerzureomstandighedenwaar-∈putcorrosieontstaat.Dezeaant∗∈gheeftonderandereeenverminder∈gvanded∞rs≠devaneenwapen∈gstaaf→t≥volg.Daard∞r≠emthetdraagvermo≥nvandecon-structieafenvermindertdeconstructieveveiligheid.V∞rbeeldvan≥s→rteproefstukken413|24Be→niekapril2006Opstell∈gV∞rdatdeproefstukkenku∩enwordenbeproefdmoetenzeeerstwordenverzadigdmetkalkwater(Ca(OH)2).Deproefstukkenwordendaarv∞reerst≥durendedrie∪rvacuüm≥zo≥n.Hiernawordenzebijditvacuümonderkalkwater≥zet.Devacuüm≥zo≥nporiënwordendaard∞rvol≥zo≥n.Dev∞rbehandel∈g≠emtzo′n24∪r∈beslagen≥eftdezekerheiddatal≤bereikˉeporiënmetkalkwaterverzadigdzijn.Nadev∞rbehandel∈gwordendeproefstukken∈eengoedaansluitende,niet≥≤idendeomh-̲l∈gvansilico≠nruer≥schoven.Omditruerwordenk≤mr∈≥naan≥brachtom≤kka≥vandezou⊤lossingtussenhetproefstukenhetruertev∞rkomen.Hetproefstuk∈deruerenomhl̲∈gwordt∈eenbakmeteenchloridehoudendeoplossing(NaCl)≥plaatst.Indeomhl̲∈gbovenhetproef-stukwordteenoplossingvannatriumhydr⊗ideaan≥bracht.Aandeonder-enbovenzijdevanhetproefstukwordene≤ktroden≥plaatst.Vervol≥nswordthetproefstukhel≤ndop≥steld.Dithoudtver-bandmetgasvormingdietijdensdeproefd∪raandee≤ktrodenontstaat.D∞rdehel≤ndeopstell∈gkanhetgas≥makkelijkerontwijken.Uitvoer∈gAlsdeopstell∈gklaaris,wordtereenspa∩∈gvan30Vo<ophetproefstuk≥zet.Afhankelijkvandee≤ktrischeweerstandvanhetbe→∩enproefstuk,moetdespa∩∈gwordenaan≥p∗(ziekader).Daarnablijftdeopstell∈genke≤uren→tenke≤da≥nstaan.Alsdeproefklaariswordendeproefstukkenuitderuerenomhl̲∈g≥haalden≥sp≤ten.V∞rbeeldopstell∈gRCM-testVacuümverzadi≥nproefstukkenmetkalkwaterProefstuk∈deopstell∈gaE≤ctrischespa∩∈g+bcdefghFig∪r2:Schematischeweergaveopstell∈gRCM-testa.Ruerenomhl̲∈gb.Natriumhydr⊗ideoplossingc.E≤ktroded.Proefstuke.Natriumchlorideoplossingf.E≤ktrodeg.Kunsts→fondersteun∈gh.Kunsts→fbak513|24Be→niekapril2006Deversebreukvlakkenwordenvervol≥ns∈≥spo-tenmeteenzilvernitraatoplossing.Daarwaardechloridenhetbe→nzijnb∈≠n≥dron≥ntreedteenverk≤ur∈gop.Aandehandvandeverk≤ur∈gkande∈dr∈gdiepteworden≥meten.Uitdebere-kende≥mid∂dewaardevande∈dr∈g∈g,deaan≥brachtespa∩∈gendebenodigdeproefd∪rwordtmeteenforμ≤dechloridemigratiecoëffi-ciëntberekend.Ditisdezo≥hetenDRCM-waarde.Aanpassenspa∩∈gNadateenspa∩∈gophetbe→∩enproefstukis≥zet,wordteenstr∞msterkte≥registreerd∈milli-ampere(mA).Destr∞msterkteisafhankelijkvandee≤ktrischeweerstandvanhetbe→n.Hier≥ldtdewetvanOhm:I=UR.Destr∞msterkte(I)isdeuitkomstvandeaan≥brachtespa∩∈g(U)≥deeldd∞rdee≤ktrischeweerstand(R)vanhetbe→∩enproefstuk.Totwelkedieptehetchloride∈dr∈>isafhankelijkvandestr∞msterkteendebeproev∈gsd∪r.Hetisdebedoel∈gvandeproefomhet∈dr∈g∈grontSplijtenproefstukvandechloridenon≥∨rhalverwe≥dediktevanhetproefstuktelatenuitkomen.IndeNTBuild492isdaaromeentabelop≥nomen,waar∈aan≥≥venstaathoedeaan≥brachtespa∩∈gmoetwordenaan≥p∗omdiebereiken.V∞rbe→nmeteenhe≤la≥weerstand,duswaarchloridenheelmakkelijkb∈≠ndr∈≥n,volstaateenla≥spa∩∈geneenkorteproefd∪rvanbijv∞rbeeld6∪r.Heeftdebe→nsamenstell∈geenhe≤ho≥e≤ktri-scheweerstanddanmoethetvo<a≥wordenveρogdnaar60Vo<,enkandeproefwel→t96∪rduren.Versebreukvlakken∈spuitenmetzilvernitraa⊤lossingMeten∈dr∈gdieptechloriden613|24Be→niekapril2006DRCM-waardeWatku∩enwemetdeDRCM-waarde?Ineerste∈stantielijktheteengoedewaardeombe→nsamen-stell∈≥nrechtstreeksmetelkaartever≥lijken.Ditisechternietzo!Hetiseenei≥nschapdieopeenbepaaldmoment,meestalopeenouderdomvan28da≥n,wordt≥meten.Als≥volgvanv∞rt-schrijdendehydratatiewordtbe→n∈del∞pvandetijdsteedsdichter.Daarmeeverandert∞kdeDRCM-waarde.Deverander∈g∈detijdhan>v∞ralsamenmethettypecementofb∈dmid∂(ziegrafiek1).Ditwordt∈hetRCM-taal≥bruikhetaging-effect≥noemd.Daarna∗wordtdeDRCM-waarde≥metenaanproef-stukkendie≥enofs≤chtsten∂eeenrelatieheenmetdebe→nconstructie∈depraktijk.Wordtbijv∞rbeeldeenkernuithetwerk≥b∞rd,danmoetdaarvol≥nshetv∞rschriftvanhetbuitenoppervlakeerst10→t20mmaf≥zaagdworden.Wandeffectenof∈vloedenvaneens≤chtenabehandel∈gkomenhiermeeniet→tuitdrukk∈g.V∞rproefstukkendie∈hetlabora→riumwordenvervaardigd≥ldtnat∪rlijk≠tzogoeddatdie≥endirecterelatieheenmetdekwaliteitvanhetbe→n∈depraktijk.Invloedenvanuitvoer∈gennabehan-∂∈gzijnnietaanwezig.WaarwordtdeDRCM-waardedanwelv∞r≥bruikt?Erzijnrekenmodel≤nontwikkelddiede∈dr∈g∈gvanchloride∈be→nbeschrijven.Eénvande∈voer-≥≥vens∈dierekenmodel≤nisdeDRCM-waarde.Metder≥lijkemodel≤nkanwordenvoorspeldwa∩eer∈een≥≥vensituatiehetchloride≥ha<ebijdewapen∈gboveneenkritischniveauuitkomt.Indezemodel≤nwordtreken∈g≥houdenmethetaging-effectenbijv∞rbeeld∞khoelangeencon-structieisnabehandeld.Hoelan≥risnabehandeld,hoedichterhetbe→n,hoelangzamerdechloridenhetbe→nz≤̲nb∈≠ndr∈≥n.Inderekenmodel-≤nwordtduseenvertaalslag≥maaktvandebe→n-kwaliteit∈deproefstukkennaardebe→nkwaliteit∈depraktijk.Rest̲atenvanonderzoekDelaatstejarenis∈Nederlandsteedsmeerervar∈gop≥daanmetdeRCM-methode.Steedsmeermeet-≥≥venskomenbesχkbaaroverDRCM-waardenvanversχl≤ndebe→nmengsels.Uitervar∈genuitdebe→ntechnologiewetenwedatnietal≤be→nsa-menstell∈≥neenzelfdeweerstandheente≥nde∈dr∈g∈gvanchloriden.Zowetenwebijv∞rbeelddath∞govencementenopdit≥bied∨lbeterpres-terendanportlandcementen.Maar,vol>dat∞kuitderest̲atenvandeRCM-methode?Jah∞r!Indr∈gdiepteDe∈dr∈gdieptevandechloridenwordtvol≥nsonderstaandefig∪rop7plaatsen≥meten.Hieruitwordtde≥mid∂de∈dr∈g∈gberekend.De∈dr∈-g∈gaandezijkantenvandeproefstukkenwordtnietmee≥nomenomdatdaarrandeffectende∈dr∈g∈gku∩envers→ren.Fig∪r3:Schematischeweergavebepa≤n∈dr∈gdiepte,10xd1xd2xd4xd6xd3xd5xd710mm1010101010Meet≥biedproefstukl∈eaalL10mmV∞rdebereken∈gvandeDRCM-waardewordt∈NTbuild492onderstaandeforμ≤≥hanteerd:DRCM=DRCM=chloridemigratiecoëfficiënt,x10-12m2sU=→e≥p∗espa∩∈g∈Vo<T=≥mid∂dewaardevandetemperat∪rvandevloeis→fophetproefstuk∈oCL=h∞>evanhetproefstuk∈mmxd=≥mid∂de∈dr∈gdieptechloriden∈proefstuk∈mmt=d∪rvandetest∈uren0,0239(273+T)L⋅(U2)t⋅(⋅xd0,0238(273+T)Lxd⋅U2⋅)713|24Be→niekapril2006Ineenaantalonderzoekenis≥kekennaarde∈vloedvanhetcemenype,de≤eftijdvanhetproefstukenhetslak≥ha<eopdeDRCM-waarde.Derest̲atendaarvanwordenhierna≥→onden→e≥licht.InvloedcemenypeDeweerstandte≥n∈dr∈g∈gvanchlorideisonderandereafhankelijkvanhettypecementdatwordt→e≥p∗.Ineenonderzoekzijnversχl≤ndecements∞rtenmetelkaarver≥≤ken.Debe→nsa-menstell∈≥nwarenidentiek,al≤enhetcement-typeis≥varieerd.Derest̲atenvandeDRCM-waarde,beproefdopeenouderdomvan28da≥n,staanweer≥≥ven∈grafiek1.Uitderest̲atenblijktdatdeversχl≤ndecemen-tenopeenouderdomvan28da≥neenversχl-≤ndeDRCM-waardeheen.InvloedouderdomDeDRCM-waardeis∞kafhankelijkvandeouderdomvanhetbe→nophetmomentvanbeproeven.In∂∞pvandetijdwordtdeporiestruct∪rvanbe→nsteedsdichter.Daarmee≠emtdeweerstandte≥nde∈dr∈g∈gvanchloriden∞ksteedsverder→e.Dezeweerstand≠emtnietbijal≤cementen∈dezelfdemate→e.Zoalstezien∈grafiek1,latencementenmetpoederk∞lvliegasbijv∞rbeeld∈del∞pvandetijdeenforseafnamevandeDRCM-waardezien.Invloedslak≥ha<eZoals≥zegdwetenwedatbe→nmeteenh∞g-ovencementeenho≥reweerstandheeftte≥nde∈dr∈g∈gvanchloridendanbe→nmeteenport-landcement.Deverhard∈gsreactievanslakzor>erv∞rdatdeporiestruct∪rvanhetbe→n∨ldichterwordt.De∈vloedvanhetslak≥ha<eisonderzocht.Daarbijishetslak≥ha<e≥varieerdvan0→t75%.Deslak≥ha<enzijn≥realiseerdd∞reenportlandcement(CEMI)temen≥nmeteenh∞g-ovencement(CEMIIIB).Ingrafiek2isde∈vloedvanhetslak≥ha<eopdeDRCM-waardena28da≥ntezien.Naarmatehetslak≥ha<e→e≠emt,≠emtdeDRCM-waardeaf,endaarmeedeweerstandte≥n∈dr∈g∈gvanchloriden→e.028CEMI5691105152025D⋅10msRCM-122ouderdom∈da≥nCEMIIIBCEMIIB-VGrafiek1:Ontwikkel∈gDRCM-waarde∈detijd00%25%50%75%4268101214D⋅10msRCM-122slak≥ha<eGrafiek2:Invloedslak≥ha<eopDRCM-waardena28da≥n813|24Be→niekapril2006Inonzevol≥ndeuitgaveColofonBe→niekiseenpraktijk≥richtv∞rlicht∈gsbladophet≥biedvandebe→ntechnologieenversχjnt10keerperjaar.Inderedactiezijnverte≥n-w∞rdigd:ENCI,-MEBIN,CUR,BAMCivie≤ndeBouwdienstRijkswaterstaat.Uitgave:ENCIMediaPostbus3532,5203DM′s-Her→≥nboschRedactie:073-6401231E-mail:encimedia∘enci.nlWebsite:www.enci.nlAbo∩ementenadreswijzig∈≥n:Abo∩ementenenadreswijzig∈≥nv∞rbe→niekwordenverzorgdd∞r:BηpressAbo∩ementenServicesPostbus97,5126ZHGilzetel:0161-459586fax:0161-452913email:be→niek∘Bηpress.Audax.nlAbo∩ementsprijzen2006:Nederland121,00België122,00Overi≥landen129,00Aanmeld∈≥nopzegg∈≥n:Abo∩ementenku∩enopieder≥wenstmoment∈gaanenwordenau→matischv∞reenjaarver≤ngd,tenzijéénmaandv∞rvervaldatumschriftelijkwordtop≥-zegd.Overnamevanartike≤nenillustratiesis→e≥staan,onderv∞rwaardevanbronvermeld∈g.ISSN0166-137xTechnologieoplocatieHetisalweereven≥≤dendatwedetechnologieopeenprojectuit≥lichtheen∈Be→niek.Deh∞gstetijddusv∞reenprojectbezoek.Enweheendaarv∞reenspeciaalprojectuit≥zocht:deho≥s≠lheidslijn:HSL-Zuid.Nuiseraleenaf≤ver∈gvanBe→niekversche≠noverdeHSL,al≤enzijnwedaarbij∈≥gaanopdeonderbouw,ei≥nlijkdefunder∈gvanhetsp∞rsysteem.Deonderbouwisvrijwel≥reedenνishetdebeurtaandebovenbouw,ofei≥nlijkhetsp∞rsysteemzelf.Ditsp∞r-systeemisuniek∈Nederland.Vrijwelhet≥he≤tracévandeBelgischegrens→taanAmsterdamwordtuit≥voerdalsball∗l∞ssp∞r.Bijbal-l∗l∞ssp∞rwordenrailsendwarslig≥rsnietopeenondergrondvanste≠n≥≤gd,zoalsbijball∗sp∞r,maarverankerd∈be→nplatendieopdeze∈gsvrijeplatenworden≥s→rt.Datkl∈kteenvoudig,maardatdaarv∞rnogheelwattechnologiekomtkijkenzienwe∈devol≥ndeaf≤ver∈gvanBe→niek.Fo→pag∈a1:Be→∩enh∞gspa∩∈gsm∗momen⊤nameisendeei≥nschapveranderd∈detijd,enanderzijdsomdaternogeenvertaalslagnodigistussendemet∈gaanhetproefstukendebe→nconstructie∈depraktijk.V∞rdievertaalslag,ende∈dr∈g∈gvanchloride∈be→nwordenmodel≤nontwikkeld.Overdemodel≤nwordtd∞rwetenschappersnogvolop≥discussieerd.WatderolvandeRCM-testdaar∈zalzijn,zalde→ekomst≤ren.Literat∪r:NTBuild443(Approved1995-11)ae≤ratedchloridepe≠trationNTBuild492(Approved1999-11)Chloridemigrationcoefficientomnon-steady-statemigrationexperimentsSlotInhetontwerpenvan≥wapendbe→nconstructieslijkteenontwikkel∈g∈≥zet.Opdracht≥versvangrotekostˉebe→nconstructieseisenmeerenmeereen≥garandeerde≤vensd∪r.Hetgaranderenvandie≤vensd∪rkannietaandehandvandebestaan-dere≥l≥v∈g.Hierv∞rzijnnieuwemid∂enenmeetmethodenbenodigd.De≤vensd∪rvan≥wapendebe→nconstructieswordtv∞ralbepaaldd∞rhetmomentwaaropchloridenvanbuitenafdewapen∈gbereiken.MetdeRCM-methodeishetmo≥lijk≥wordenom∈hetlabora→riumopeens≠l≤manierdeweerstandvaneenbe→nsamenstell∈gte≥n∈dr∈g∈gvanchloridentemeten.Zokanmetdemethodeopeenbepaaldtijdstipdui∂ijkonderscheidworden≥maakttussenbe→nsamenstell∈≥nmetversχl-≤ndecemenypen.Hetrest̲aatvandemet∈gopzichze>nogniet∨l.E≠rzijdsomdatheteen13∣24Be→niekapril2006nieuws1324BANDUITGAVEapril2006a≥nda23maart20063D4DCAD∈depraktijk:VanMo∂naarConstructie,AmsterdamMeer∈formatie:www.be→nverenig∈g.nl5april2006Constructeursplatform,PapendalMeer∈formatie:www.be→nverenig∈g.nl27april2006Avondcol≤≥BouwbesluitendeConstructeur,PapendalMeer∈formatie:www.be→nverenig∈g.nl11mei2006LIFECYCLEDesigni.s.m.RWS,BWD,VBR,VLBenVABORMeer∈formatie:www.be→nverenig∈g.nl14-19mei2006Cursusbe→nmicroscoπe,DelftMeer∈formatie:www.citg.tu∂ft.nl(zoeknaarmicrolab)16mei2006Avondcol≤≥I∩ovatiesA50(∈cl.Excursie)Meer∈formatie:www.be→nverenig∈g.nl18mei2006CUR-dag,GoudaMeer∈formatie:www.cur.nl31mei2006StudiemiddagvloerenMeer∈formatie:www.be→nverenig∈g.nl31mei-2juni200610thInternationalConferenceonΠl∈gandDeepFoundations,AmsterdamMeer∈formatie:www.πl∈gand-deppfoundations.com8juni2006StudiebijeenkomstVABORMeer∈formatie:www.vabor.nl9juni2006Be→nkanorace,LeeuwardenMeer∈formatie:www.be→nverenig∈g.nlCursussenCursusgietbouwv∞rmana≥mentIn2006organiseerthetGietbouw-centrumweerzesnieuwetra∈∈-≥ngietbouwprocesv∞rwanden-breedplaat.Hetgrote≻es∈2004en2005gafdaar→eal≤aan≤id∈g.Hetaanbodtra∈∈≥≠ncursussenwordtforsuit≥-breid,bijv∞rbeeldmetdetra∈∈gv∞rtu∩elgietbouw.Beidezijnbedoeldv∞rhetmiddenkader.Indetra∈∈≥nkuntu≤renhoeueenoptimaalbouwproceskuntpla∩enenhoeumaterieel,mate-riaalenarbeidoptimaalopelkaarkuntafstemmen.Daarna∗komtervóórdezomer∞keencursesKeuzeaspectengietbouw', speciaal bedoeld voorhet management. Hierin leert uonder meer wanneer verschillendebouwsystemen rendabel zijn in tezetten en of het interessant is ommaterieel te kopen of te huren.De trainingen starten om 16.00 uuren duren tot ongeveer 21.00 uur.Verder organiseert hetGietbouwcentrum in meidrie themabijeenkomsten overBe→nopdebouwplaats′.V∞ral≤bijeenkomstenisdeel-namegratis.V∞rmeer∈for-matieof∈schrijv∈≥nkuntucontactop≠menmethetGietbouwcentrum,0800-02252011ofwww.gietbouwcentrum.nlSichtbe→n:TechnologieundGesta<GünterPfeifer,AntjeM.Liebers,PerBrau≠ckUit≥≥vend∞rVerlagBau+Technik,2006216pag∈a′sISBN3-7640-0371-5Jarenlangisbe→n≥zienalseenmateriaaldatweliswaard∪r-zaamenbetrouwbaaris,overhetuiterlijkwasenisnoga<ijd∨ldiscussie.Ondanksdatiser∈hetlaatstedece∩iumvandevori≥eeuweenrenaissance' van hetschoon beton op gang gekomen.Naast de constructieve mogelijk-heden werden de architecturelekwaliteiten van schoon betonsteeds meer benadrukt. Over dehele wereld is veel geëxperimen-teerd met deze kwaliteiten en derecepten voor schoon beton zijnzorgvuldig bewaarde geheimengeworden. In het kielzog vandeze ontwikkelingen is ook debenodigde regelgeving opgesteldof aangepast.In dit boek worden niet alleen demogelijkheden van een schoonbetonoppervlak besproken.De nadruk ligt op het denken∈be→n′.Daarbijgaathetniηl≤enomeenzoaaimo≥lijkbe→noppervlak,maarzeker∞komdevorm≥v∈gvanhet→ta≤≥bouw.Datdenkenwordt≥ïllu-Literat∪r13∣24Be→niekapril2006streerdaandehandvanhetwerkvanwereldberoem-dearχtectenalsAndoenLibesk∈d.Detechnischekantwordtechternietuithet∞gverlorenenwordt∈hetlaatsteh∞fdstukbehandeld.H∞fdstuk∈∂∈g:TadaoAndo-Atelier5-DietrichBan≥rt-Burkard,Meyer&Part≠r-Die≠r&Die≠r-GüntherDomenig-GigonGuyer-DanielLibesk∈d-PeterMärkli-Mor≥r&De≥lo-GünterPfeifer-LuigiSnozzi-Sichtbe→n-dieTechnikHetboekkost149,80enisdirecttebestel≤nbijdeuit≥ver(www.verlagbt.de)ofviadeboekhandelbiju∈deb∪rt.TevensheeftBirkhäuserVerlaghetboek∞k∈heten≥lsuit≥≥venonderdetitelExposed concrete- Technology and design' (ISBN 3-7643-7269-9).Deze uitgave kost 1 74,79 en te bestellen viawww.springer.comCampus KerkradeRed.: Brenda Kamphuis, Con van Loo, PaulSavelsbergh. Uitgegeven door de gemeente Kerkrade,College Rolduc en Ector Hoogstad ArchitectenISBN 90-70246-59-7Dat schoon beton niet alleen in het buitenland inde belangstelling staat laat het boek over de nieuwecampus in Kerkrade zien. In het gebouw zijn 5 instel-lingen op het gebied van onderwijs, kunst- encultuureducatie en jongerenwerk ondergebracht.Het boek is voorzien van weinig tekst, maar maaktdoor bijzonder geslaagd fotowerk duidelijk waarhet gebouw voor staat en wat dat voor de bewonersbetekent. Uiteraard zijn ook andere materialen danbeton toegepast. Maar de overduidelijke aanwezig-heid van schoon beton vraagt nadrukkelijk om`denken in beton'.Meer informatie over de campus kunt u vindenop de websites van de gemeente Kerkrade(www.kerkrade.nl) en Ector Hoogstad Architecten(www.ectorhoogstad.com)
Reacties