Een bouwer die prefab-betonelementen bestelt, wil graag dat ze er uitzien zoals hij dat van tevoren voor ogen had. Tegelijkertijd willen leveranciers graag producten leveren waar klanten tevreden mee zijn en voor een redelijke prijs. Maar hoe bereik je dat? De nieuwe CUR-Aanbeveling 100 (CUR100) kan hierbij een goed hulpmiddel zijn. Verder zijn duidelijke afspraken vooraf essentieel en bij de realisatie is ervaring onontbeerlijk. Auteur:Ing. Martijn Eikelenboom (Betonindustrie De Veluwe b.v.)
auteur ing. Martijn Eikelenboom Betonindustrie De Veluwe B.V.ing. Martijn Eikelenboom Betonindustrie De Veluwe B.V.Aandachtspunten bij de realisatie van prefab schoonbetonAandachtspunten bij de realisatie van prefab schoonbetonAandachtspunten bij de realisatie van prefab schoonbetonProductie van preEen bouwer die prefab-betonelementen bestelt,wil graag dat ze er uitzien zoals hij dat van tevorenvoor ogen had. Tegelijkertijd willen leveranciersgraag producten leveren waar klanten tevredenmee zijn en voor een redelijke prijs. Maar hoebereik je dat? De nieuwe CUR-Aanbeveling 100(CUR100) kan hierbij een goed hulpmiddel zijn.Verder zijn duidelijke afspraken vooraf essentieelen bij de realisatie is ervaring onontbeerlijk.CommunicatieOm tot een goed project in schoon-beton te komen, moet worden onder-zocht welk belang de klant hecht aanhet uiterlijk van betonelementen. Is hetnut (en noodzaak) van schoonbetonmet de opdrachtgever besproken? Isschoonbeton een bewuste keuze? Ofis het voorgeschreven omdat dit de(hoogst) mogelijke eis is en wordt erverder geen aandacht aan besteed?De eerste stap richting schoonbetonwordt gezet in het ontwerp. De keuzetussen in 't werk gestort of geprefabri-ceerd schoonbeton vergt ontwerp-beslissingen. Bij de start van deengineering moet een besprekingplaatsvinden met alle betrokken par-tijen. Als er specifieke aandachtspuntenzijn, kunnen die op dat moment wor-den toegelicht en besproken. Belangrijkuitgangspunt is dat er bij die besprekin-gen deskundige partijen aanwezig zijn,die weten wat de mogelijkheden enonmogelijkheden zijn van het materi-aal. Op deze wijze kan een gezondediscussie ontstaan over de verschillendebelangen, mogelijkheden en beperkin-gen van partijen. Goede communicatietussen de verschillende betrokkenen isdus essentieel. De nieuwe CUR100 legtdan ook de nadruk op die communicatie.Schoonbetonco?rdinatorDe in CUR100 benoemde rol vanschoonbetonco?rdinator, kan doordiverse partijen worden ingevuld (zieook M∞ibe→nwerkvraa>omco?r-d∈atie′,Be→niekVakblad20144).Ookdeprefab-be→n≤verancierkandezerolopzich≠men.Bijdie≤verancierisimmersvaak∨lke∩isaanwezigvanbe→nenhijkandaaromgoedadvise-renwelkeoplossin≥nku∩enworden≥kozen.Dat≥ldtnieta<ijdv∞rdeanderepartijen.Omdebelan≥nvandeversχl≤ndepartijenheldertehou-den,moethetbewustzijnerzijndataandemeestebeslissin≥nf∈anci?≤consequentieszijnverbonden.Praktijkervar∈gOokzonderdaterformeeleenco?rd∈a-→risaan≥wezen,≠emtBe→n∈dustrieDeVeluwealsprefab-be→n≤veranciervaakhetv∞r→uw∈deadviser∈gvansch∞nbe→n.Zowordtv∞rkomendatachterafblijktdatnietaandewensenisvoldaan.Aandehandva≠rvar∈guithetver≤den,wordenv∞r-stel≤n≥daanenwordt≥zamenlijkdedetail≤r∈gbepaald.Hierbijmaakthetbedrijf∨lal≥bruikvanreferen-tiemonsters.Nadateenmonsteris≥kozen,wordteeneerstee≤mentbe∞rdeeld.Bijdezebe∞r∂∈gzijnvaak∞kdemensenvandedaadwer-kelijkeuitvoer∈g∈hetwerkbetrok-ken.Alsdewijzevanmonterennognietaandeordeis≥weest,wordtopdatmoment∞keen→elicht∈g≥≥-venoverdeaandachtspuntenv∞rmonta≥.Artike≤nseriesch∞nbe→nDitishetderdeartikel∈eenserieoverderealisatievansch∞nbe→n.Eerderkwamenalaanboddewijzig∈≥n∈CUR-Aanbevel∈g100enderolvandesch∞nbe→nco?rdi-na→r.Dezeartike≤nzijnte≤zenopwww.be→niek.nl.Laterwordtnog∈≥gaanopeisenaanbe→nmortel,eisenaanbekist∈≥nenervar∈≥n∈depraktijk.Indezeaf≤ve-r∈gstaatprefabsch∞nbe→ncentraal.1ExpoBusinessParc∈Hen≥lo2VAKBLADI12015fabsch∞nbe→nAandachtspunten∈realisatieVakbekwaamheidenervar∈gzijnbelangrijke≻eac→renv∞rgoedsch∞nbe→n.Hetperso≠elmoetbeslistervar∈gheenmetdeuit-voer∈gvanhet∏uct;medewerkersdie≠ntewetenwaarzeopmoeten≤en.Dat≥ldtv∞rv∞rdehandlig≥ndezaken,maarzeker∞kv∞rdedetails.Alsbijv∞rbeeldwiee≤-menten≥wenstzijn,danishetvanbelangomelkevormvanvervuil∈>e≥ntegaan.Hetkannietzozijnda⊤eenonbewaakto≥nblikbijde≤ve-r∈govereene≤mentwordt≥lopen.Hieronderwordenenke≤zaken≥noemdwaarmeebijde∏uctiereken∈gmoetworden≥houden.OppervlaktemalDichte,ega≤be→noppervlakkenmetminima≤vers→r∈≥nzijntebereikend∞reengladdemal.De⊤laagvandemalmagniette∨lbeschadi≥n,wantdiebeschadig∈≥nwordendirectzichtbaar∈debe→nopper-vlakte.Bij≥ve≤≤mentenwaareeng,√gladoppervlaktezichtbaaris,Wiemaakt≥garandeerdsch∞nprefabbe→n?Geprefabriceerdsch∞nbe→niseenheelbijzonder∏uct,dat∨lex-pertisever>.Decomp≤ξteitervanwordtnogaleensonderscˆ.Veelprefab-be→nbedrijvenz≤̲nzeg≥ndatzesch∞nbe→nku∩en≤veren.Maarheeftdie≤verancierer∞kechtervar∈gmee?Enwelkekwaliteitkanhijdaadwerkelijk≤veren?Deuitvoe-r∈gvaneenprojectisvaakeenprocesvaneen?tweejaar.Pasaanhete∈dvanditprocesblijktofsch∞nbe→nvoldoetaande≥wenstekwaliteit.Hetisduszaakv∞rafalnategaanofeen≤verancierkanvoldoenaandeeisenvansch∞nbe→n.Eenmo≥lijk-heidomeen∈druktekrij≥nvanhetkwaliteitsniveau,ishetvisueelbe∞r-∂envane≤mentenophett∗erre∈ofeenreferentieproject.De≤veran-cierzelfmoet∞kwetenwaarhijpre-ciesaandienttevoldoenenwatdebeperk∈≥nzijnbijdev∞rhembesχkˉemid∂en.2Kan→orTha≤s∈Hen≥lo3VAKBLADI12015moeteen≥laktemaldiev∞rdeeer-stekeerwordt≥s→rt,worden≥mat-teerd.Dit≥beurtd∞rdelaklichtopteschuren.Delaklaagraakta<ijdietsbeschadigdnadateene≤ment∈eenmalis≥s→rt.S→rtzijdeHeelbepa≤ndisdepositievanee≠≤ment∈eenbouwwerk.Diebepaa<mededekeuzev∞rdes→rt-enmal-zijde.Hetbe→noppervlakvaneenlig≥ndezijdeisbijv∞rbeeldandersdanvaneenstaandezijde.Bijdielaat-steisdekansopluchtbel≤ngroterendatwordtnogeensverga√lsdezezijdeietsschu∈ofhel≤ndstaat.Immers,bijeenschu∈emalverzame-≤ndeluchtbel≤nzichte≥ndebekis-t∈genku∩enzemoeilijkeromh∞g.Alswordt≥kozenhet→eslagmateriaalzichtbaartemaken,isaandachtv∞reenmo≥lijkversχltusseneenstaandeeneenlig≥ndezijdehe≤maaln∞dzakelijk.Hetgrove→eslagmateri-aalheeftopdebodemvaneene≤-menteenandererangsχkk∈gdanaandezijkanten.Wa∩eer≥enmaatre≥≤nzijn≥troffen,zalaandestaandezijdeau→matischmindergrof→eslagmateriaalzichtbaarzijn.Eenanderv∞rbeeldisalseene≤mentaanal≤zijdengladmoetzijnen≺iesdezelfdeuitstral∈gnodigheeft.Indat≥valmoetenal≤zijdenwordenbekist.Ookde∂∈gvandee≤mentenkanbepa≤ndzijn,zekerbijcomp≤xevormen.Hoekafwerk∈gDehoekafwerk∈gverdientspecia≤aandacht.Be→n∈dustrieDeVeluweadviseertvaakomeenhaaksehoek→etepassen.Ditkomtv∞rtuithetfeitdatdezijkantvaneene≤mentmeteenlossebekist∈gwordt≥maakt.Dezezijkantmoetbijiedernieuwe≤mentwordenverwijderdend∞rdezehandel∈gwordtdehoekaansluit∈gminderstrak.Bijhaaksehoekenblijvendetweevlak-kenstrakenzijnniveauversχl≤nnie→fminderzichtbaar.Alseenvell∈gkan→feenrondekantwordt→e≥p∗,gaateenk≤∈niveauversχlzichalseensprong∈hetvlakafteke≠n.OpslagVanbelangis∞kdeopslagvane≤-menten.Alshetpraktischuitvoerbaaris,moetendee≤mentennietopdezichtzijdenvanhete≤mentwordenop≥sla≥n.Vaakwordene≤mentenopkunsts→fnoppenplaatjesop≥sla-≥nomdatopdezewijzezominmo≥lijkbe→noppervlakwordtaf≥-sloten.Alsbe→nwordtaf≥slotenontstaatbijjongbe→neendonkerev≤k.Dezeafteken∈≥nhe≤maalv∞rkomen,blijktnieta<ijdmo≥lijk.K≤urenurK≤urisbijsch∞nbe→neenbelangrijkaspect(∈Be→niekStandaardb∈≠n-kortmeeroverditonderwerp,ziekaderExpo Business Parc'). CUR100 geeft inwoorden en getallen aan welk beeld bijwelke klasse is gewenst. Deze woordenmoeten worden vertaald in zichtbareen tastbare beelden: ??n beeld zegtmeer dan duizend woorden.Grijsschaal en monstersIn CUR100 is een grijsschaal opgeno-men; een kleurenwaaier met grijstintenvoor het toetsen van de juiste grijstintvan een schoonbetonoppervlak. In deversie van CUR100 uit 2013 is dezegrijsschaal aangepast. Er is een uitbrei-ding in de lichtere grijsschalen en eendonkere grijsschaal is vervallen. Daarbijmoet worden aangetekend dat prefabbeton in de regel lichter van kleur isdan in het werk gestort beton. Ditwordt veelal veroorzaakt door de toe-passing van kalksteenmeel in mengselsvoor zelfverdichtend beton. De don-kere grijsschaal is niet te bereiken zon-der kleurpigmenten toe te voegen.Aandachtpunt bij donkere kleuren isExpo Business ParcVoor het project Expo Business Parc in Hengelo zijn antraciet gekleurde sandwich-elementen gemaakt. Deze elementen zijn direct na productie droog opgeslagenonder een overkapping. Na enkele dagen zijn de elementen behandeld met eenhydrofobeermiddel. Hiermee wordt het vochttransport in de elementen minder,waardoor kalkneerslag wordt gereduceerd. Op deze wijze blijven donker gekleurdeelementen een donkere uitstraling behouden (foto 1). Over hydrofoberen verschijntin juli 2015 editie 16/13 van Betoniek Standaard.3AfrijbeveiligingPromenadebrugin Lent4 VAKBLAD I 1 2015overigens dat kalkuittreding zo veelmogelijk moet worden voorkomen(zie kader ExpoBusinessParc′).Grotezorgisbesteedomdek≤uren∈degrijsschaalzogoedmo≥lijkoppaπeraftedrukken.Ookdezegrijs-schaalheeftechterzijnbeperk∈≥n;hetblijfteenk≤uroppaπer,∈be→nkomthet→chweerandersover.Tenbehoevevanovereenstemmingoverk≤urenur,ishetdr∈≥ndaanbe-vo≤nommetmonsterstelatenzienwelkek≤urenurzijn≥wenstofworden≥≤verd.Daarbijkandeklantworden≥wezenopmo≥lijkhedenenonmo≥lijkheden.Nadateenreferentiemonsterisv∗-≥steld,ishetvanbelangtecomμni-cerenovermo≥lijke→elaatˉek≤ur-versχl≤n.Eenmo≥lijkheidiseenseriemonsterstemakenwaarbijde∈vloedfac→ren∈de∏uctiewor-denna≥b∞tst.Devol≥ndestapisdeeerste,≥pro-duceerdee≤mententekomenkeuren∈defabriek.Opdatmomentzij≠ventue≤k≤∈ebijstell∈≥nnogmo≥lijk.Wa∩eerblijktdathetpro-ductnogniethet≥wensteuiterlijkheeft,ku∩enanderemaatre≥≤nworden≥troffen.K≤urversχl≤nEenbelangrijkaspectzijnk≤urversχl-≤ntussene≤menten.Bijprefabbe→nishetuitgangspuntdateenmalmeer-derekerenkanworden≥bruiktonder≥conditio≠erdeomstandigheden.Maar∞k∈dezeomstandighedentreedtvariatieop.Hetbe→nwordt≥maaktvannat∪r-lijkegronds→ffen.Indezemateria≤nkanvariatieoptreden.Zowordtde∏uctievangrijscement≥st∪rdoptechnischespecificatieszoalssterkte-ontwikkel∈g,tijdstipvanb∈d∈genwaterbehoefte,maarnietopk≤ur.Ookhetzandengr∈dzijnafkomstigvangroeves,waark≤urversχl≤n∈deversχl≤ndela≥nvandegroeveoptreden.Hetbetekentdat∈debasis-gronds→ffenvanbe→nk≤urvariatieoptreedt,diemo≥lijkweeristerugtev∈den∈hete∈d∏uct.Alswordt≥kozenv∞reenuiterlijkwaar→eslagmateriaal∈hetzichtkomt(zoalsbijetsenenuitwassen),verdienthetdeaanbevel∈gdebeno-digdehoe∨lheidgronds→fbijdegronds→f≤veranciertereserveren.Zokunjezekerzijndatjevoldoendemateriaal→tjebesχkk∈ghebtb∈-≠nde≥aepteerdek≤urvariaties.Bijh∞govencementofmen≥lsmeth∞govenslak,ishettijdstipvanontkis-tenvanbelang.Alsdeoppervlaktewordtaf≥sloten,treedttijdensdeverhard∈gblauwk≤ur∈gopaanhe⊤pervlak.Eenaantalda≥nlan≥rwachtenmetontkisten,kanverrassendgroteversχl≤n∈blauwk≤ur∈gtezien≥ven.Hetkanlangdurenv∞rdatdieversχl≤nzijnverdwe≠n.Hetisdusbelangrijkdathetmomentvanontkistentussene≤mentenniette∨lversχ<.Omk≤urversχl≤ntev∞rko-men,moet∈hetweekendhetmengselwordenaan≥p∗ofmoetophetzelfdetijdstipwordenontkistalsdeoveri≥da≥nvandeweek(dusopzaterdag).Gek≤urdbe→nHetis∞kmo≥lijkbe→ntemaken∈anderek≤urendande≥bruikelijkegrijs-t∫en.Gek≤urdbe→nwordt≥maaktd∞rπgmenten∈be→n→etepassen.D∞rπgmenten→etevoe≥nenof≥bruiktemakenvanwitcement,wordterbewust≥st∪rdopk≤ur.Meerhier-over∈Be→niekStandaard1612die∈april2015uitkomt(ziekaderMeer overkleur in Betoniek Standaard').SuccesfactorenPrefab beton dat aan de wensen vol-doet en daarmee leidt tot tevredenklanten, begint bij vakmanschap. Eenbelangrijke sleutel ligt verder bij destart van de communicatie. Heldermoet worden welk beeld er met woor-den wordt omschreven. De ervaring isdat dit het beste kan worden gecom-municeerd met monsters, een proef-element en de eerste geproduceerdeelementen. Het is belangrijk om ditaan klanten duidelijk te maken.CUR-Aanbeveling 100CUR-Aanbeveling 100:2013 `Schoonbeton - specificatie,uitvoering en beoordeling van betonoppervlakken waaraanesthetische eisen worden gesteld' is inclusief grijsschaalverkrijgbaar op www.cur-aanbevelingen.nl.Meer over kleur in Betoniek StandaardIn Betoniek Standaard 16/12 - De kleur van beton, gaat in zijngeheel over de kleur van beton. Toegelicht wordt wat deinvloed van de gebruikte materialen, het oppervlak, de ver-vaardiging, de vochtigheid en de veroudering van het betonis. Het nummer verschijnt in april 2015 en is dan beschikbaarop www.betoniek.nl.4Bruine keerwanden met structuurmat,Landsherenkwartier in Deventer5VAKBLAD I 1 2015
Reacties