1 13|28 Betoniek september 2006 Zelfherstellend beton We kennen het fenomeen al lang: kleine scheurtjes in beton die zichzelf onder bepaalde omstandigheden kunnen herstellen. Lekkende scheurtjes gaan hierdoor dicht. Met waterdichte constructies als resultaat. Onlangs\ is uit onderzoek gebleken dat scheuren in jong beton zichzelf bovendien zó\ goed kunnen repareren, dat ook de sterkte zich herstelt. In dit nummer v\ an Betoniek gaan we in op het zelfherstellend vermogen van beton. Betoniek 13 28 BAND UITGAVE september 2006 VAKBLAD VOOR BOUWEN MET BETON 2 13|28 Betoniek september 2006 Doorgaande scheuren beïnvloeden de water- dichtheid van betonconstructies. Daarnaast zijn scheuren ook van belang voor de duurzaamheid. Scheurvorming in betonconstructies is echter meest- al niet helemaal te voorkomen. Bij gewapend beton horen scheuren er eigenlijk bij. De wapening doet namelijk pas zijn werk zodra het beton is gescheurd. De wapening moet alleen zodanig zijn gedimen- sioneerd, dat de scheurwijdtes klein blijven. Grotere scheuren moeten meestal wel worden gerepareerd. Dat kan bijvoorbeeld door injectie met een kunst- hars of epoxy. Dit is erg arbeidsintensief en dus duur. In de praktijk blijkt echter dat scheuren soms ook na verloop van tijd uit zichzelf herstellen. Dit is erg handig, want daardoor is reparatie van buitenaf niet meer nodig. Er zijn verschillende vormen van zelfherstellend beton. In verschillende publicaties worden hiervoor meerdere termen gebruikt. Om verwarring te voor- komen, beschrijven we eerst welke termen wij in deze Betoniek gebruiken. Terminologie Tot voor kort was het afdichten van watervoerende scheuren de enige bekende vorm van zelfherstel in beton. In de literatuur heet dit vaak Self-Healing. Uit onderzoek is gebleken dat er ook nieuwe vormen van zelfherstel zijn. Self-Healing is tegenwoordig vaak de verzamelnaam voor alle vormen van zelfher- stel in beton. Om verwarring te voorkomen en goed onderscheid kunnen te maken, gebruiken we in deze Betoniek de volgende termen: Zelfherstellend beton is de verzamelnaam voor alle fenomenen waarbij schade in beton vanzelf herstelt. Self-Tightening (in de literatuur vaak Self-Healing genoemd) kennen we het langst. Het is ook de meest onderzochte vorm van zelfherstellend beton. Hierbij dichten kleine, watervoerende scheuren van- zelf. Dit herstelt de waterdichtheid van een scheur. Crack-Healing in jong beton is de nieuwe vorm waar- bij scheuren in jong beton, onder invloed van een kleine drukspanning, zichzelf zo goed kunnen repareren dat ook de sterkte zich herstelt. We maken bij zelfherstellend beton onderscheid tussen actieve en passieve vormen. Bij de passieve vormen gaat het om herstel dat we cadeau krijgen: zelfherstel is van nature al in beton aanwezig. Erg handig, maar dit gebeurt alleen onder bepaalde condities. Hierdoor kunnen we lang niet altijd profiteren van Self-Tightening of Crack-Healing. Daarom richten we ons ook op actieve vormen van zelfherstellend beton. Daarbij gaan we sleutelen aan de samenstelling van het beton. Enerzijds om de bestaande, passieve varianten te verbeteren. Anderzijds om compleet nieuwe varianten te ontwik- kelen. Onlangs is een groot onderzoeksprogramma gestart naar de ontwikkeling van 'Self-Healing Materials'. Beton is hiervan een belangrijk onder- deel. Dit programma moet uiteindelijk leiden tot nieuwe, actieve, vormen van zelfherstellend beton. Ter verduidelijking zijn de verschillende vormen van zelfherstellend beton en de gebruikte termen weergegeven in figuur 1. Self-Tightening in watervoerende scheuren Self-Tightening houdt in dat watervoerende scheu- ren vanzelf afdichten. Hierdoor stopt de lekkage. Scheuren die eerst lekken, blijken na verloop van tijd vanzelf afgedicht. Self-Tightening lijkt echter soms wat 'ongrijpbaar'. Het komt in de praktijk regelma- tig voor, maar lang niet altijd. Daarbij komt nog dat Self-Tightening een langdurig proces is. Er zijn een Self-Tightening Afdichting van watervoerende scheuren Crack-Healing in jong beton Herstel van sterkte bij dichtdrukken van de scheur Zelfherstellend beton Nog te ontwikkelen nieuwe vormen van zelfherstellend beton Passief A ctief Figuur 1: De termen die we gebruiken om de verschillende vormen van zelf\ herstellend beton aan te duiden 3 13|28 Betoniek september 2006 aantal mechanismen verantwoordelijk voor Self- Tightening. Het is nog niet duidelijk welke daarvan het meest bijdraagt aan het herstelproces. Het is ook mogelijk dat een combinatie van een aantal mecha- nismen optreedt. Mogelijke mechanismen voor Self-Tightening: (a) Afzetting van Calciumcarbonaat (CaCO 3) of Calciumhydroxide (Ca(OH) 2) Ca(OH) 2 is van nature aanwezig in beton. Ca(OH) 2 in de buurt van het scheurvlak kan oplossen in water en vervolgens weer neerslaan in de scheur. Ook kan de opgeloste Ca(OH) 2 reageren met CO 2 uit het water en daarna als CaCO 3 neerslaan op het scheurvlak. Door het neerslaan van deze kalkachtige reactieproducten wordt de scheur langzaam afge- dicht. Scheuren, afgedicht door Self-Tightening, laten een wittige kalkuitslag achter aan het oppervlak. (b) Dichtslibben door losse deeltjes Self-Tightening kan optreden doordat losse deeltjes bli jven steken in de scheur. Die dicht daardoor lang- zaam. Dit kunnen bijvoorbeeld afgebrokkelde deel- tjes van het scheurvlak zijn. Het water voert de deel- tjes af, Dit mechanisme draagt waarschijnlijk vooral aan het begin van het proces bij aan Self-Tightening. (c) Voortgaande hydratatie In beton is altijd wat ongehydrateerd cement aanwe- zig. Dit is cement dat nog niet heef t gereageerd met water. Bij een scheur kan water het beton indringen. Hierdoor hydrateert het ongehydrateerde cement als- nog. Hierbij vormen zich reactieproducten. Het volu- me nieuw materiaal dat hierdoor ontstaat, is echter klein in verhouding tot de scheurwijdte. De bijdrage van voortgaande hydratatie aan Self-Tightening is hierdoor beperkt. (d) Zwellen cementsteen Bij een scheur kan water het beton binnendringen. De scheurvlakk en raken daardoor verzadigd en zwellen iets op. Hierdoor neemt de scheurwijdte af. De bijdrage van dit mechanisme is echter niet blij- vend, want bij uitdroging keert het proces zich om. Doordat de scheurwijdte (tijdelijk) afneemt, kunnen de andere mechanismen echter wel makke- lijker optreden. De verschillende mechanismen zijn weergegeven in figuur 2. Self-Tightening is een langzaam proces dat enkele weken tot een aantal maanden kan duren. De hoeveelheid water die door een kleine scheur stroomt, neemt langzaam af. Na verloop van tijd kan de scheur helemaal worden afgedicht. Hoe lang dit duurt, verschilt per situatie. Self-Tightening treedt niet altijd in alle scheuren op. Om te kunnen profiteren van Self-Tightening is het belangrijk te weten wanneer het kan optreden. Er discussie over de exacte grenzen. Toch is er rede- (a) (b) (c) (d) Figuur 2: Mechanismen die verantwoordelijk kunnen zijn voor Self-Tightening 4 13|28 Betoniek september 2006 lijke overeenstemming over de condities (randvoor- waarden) die nodig zijn om zeker te zijn dat Self- Tightening optreedt: Condities voor het optreden van Self-Tightening 1 Aanwezigheid van water Water is noodzakelijk voor de werking van Self- Tightening. Self-Tightening treedt alleen op in scheuren waar water doorheen stroomt. 2 Scheurwijdte kleiner dan 0,2 mm Bij scheurwijdtes groter dan 0,2 mm kan de scheur moeili jker worden overbrugd. 3 Waterdruk mag niet te groot zijn Bij een te grote waterdruk is de stroomsnelheid in de scheur t e groot. Daardoor krijgt de scheur niet de kans om af te dichten. De toegestane waterdruk houdt verband met de scheurwijdte. Bij scheuren met een kleine scheurwijdte kan de waterdruk groter zijn. 4 Vloeistof mag geen uitlogende eigenschappen hebben Als de vloeistof die door de scheur stroomt uitlogende eig enschappen heeft, dan lost het afdichtende mate- riaal weer op. 5 De scheur moet stabiel zijn Een stabiele scheur betekent dat de scheurwijdte bi jna constant is. Alleen in dat geval krijgt de scheur de kans om goed af te dichten. Als de scheur beweegt, gaat dat moeilijker. Samengevat: Self-Tightening is een nuttig fenomeen. Kleine scheuren kunnen zichzelf repareren zodat wij dat niet hoeven te doen. Het is wel een traag pro- ces. Daarnaast moet er sprake zijn van vijf condities willen we erop kunnen rekenen dat Self-Tightening optreedt. Buiten deze condities kan Self-Tightening ook nog wel optreden, maar is het niet zeker. Crack-Healing in jong beton Scheuren in beton ontstaan vaak in een vroeg stadium, in de eerste uren tot dagen na het storten. Dit is vaak als gevolg van temperatuurgradiënten. Zie hiervoor kader 1 op pagina 6. Deze scheuren ontstaan in het oppervlak, maar worden na verloop van tijd vanzelf weer dichtge- drukt. Onlangs is onderzocht of onder deze omstan- digheden scheuren zichzelf kunnen herstellen, want er is op dat moment nog veel ongehydrateerd cement beschikbaar. Bij Self-Tightening speelt voortgaande hydratatie geen grote rol. Dit omdat het volume nieuw materiaal erg klein is in verhouding tot de scheurwijdte. Maar als de scheur wordt dichtgedrukt, is er niet veel materi- aal nodig om de scheur te repareren. Hierdoor kan de bijdrage van voortgaande hydratatie groter zijn. Uit het onderzoek is gebleken dat in deze situatie scheuren zichzelf goed kunnen repareren. En het gaat dan niet alleen om het afdichten van scheuren, maar ook om herstel van de sterkte en stijfheid. Deze variant van zelfherstellend beton noemen we Crack-Healing in jong beton. Zie figuur 3 voor het verschil met het fenomeen Self-Tightening. Het onderzoek is uitgevoerd op betonnen prisma's met een maximale korrelgrootte van 8 mm. In de proefstukken is na één dag verharding een scheur gemaakt, ongeveer tot halverwege de hoogte van het proefstuk. Na twee weken herstel is de sterkte van het proefstuk bepaald. Deze sterkte is vergeleken met de sterkte van ongescheurde proefstukken en de sterkte van gescheurde proefstukken die niet zijn hersteld. De eerste resultaten van het onderzoek zijn weer- gegeven in figuur 4. Proces van Self-Tightening Proces van Crack-Healing Figuur 3: Self-Tightening (links) is een ander fenomeen dan Crack-Healing (rechts) 5 13|28 Betoniek september 2006 Elke lijn in figuur 4 is het gemiddelde van drie proef- stukken. De hoogte van de piek geeft de sterkte van de proefstukken weer. De helling van het eerste deel geeft de stijfheid aan. Wat kunnen we uit deze grafiek halen? Laten we daarvoor de verschillende lijnen analyseren. De groene lijn is de reststerkte van niet herstelde proefstukken. Deze proefstukken zijn vlakvoor de beproeving tot ongeveer de helft gescheurd. Daarna is de reststerkte gemeten. Er kan daarom geen herstel hebben plaatsgevonden. Deze rest- sterkte is altijd aanwezig omdat er geen doorgaande scheuren in de proefstukken zijn gemaakt. De rode lijn geldt voor de proefstukken die 2 weken hebben kunnen herstellen zonder drukspanning. Te zien is dat in dat geval de sterkte nauwelijks hoger is dan voor de niet herstelde proefstukken (groene lijn). De stijfheid, bij herstel zonder druk, is wel verbeterd. Bij het laatste stukje van de scheur is de scheurwijdte erg klein. Waarschijnlijk treedt op dit kleine stukje wel Crack-Healing op. Hierdoor heeft de stijfheid zich wel hersteld, maar komt de sterkte nauwelijks terug. Als de scheuren wel dichtdrukken tijdens het herstel, dan zijn de resultaten veel beter. Voor Hoogovencement (gele lijn) is de sterkte maar iets minder dan voor de ongescheurde proefstukken (blauwe lijn, is het gemiddelde voor portland- en hoogovencement).Voor Portlandcement (roze lijn) is de sterkte zelfs vergelijkbaar met de ongescheurde proefstukken (blauwe lijn). Met Creak-Healing is dus volledig herstel mogelijk! Dat betekent dat beton met een herstelde scheur gelijkwaardig is aan beton waar nooit een scheur in heeft gezeten. Condities voor het optreden van Crack-Healing Ook Crack-Healing treedt, net als Self-Tightening, niet altijd op. Uit het onderzoek blijkt welke para- meters invloed hebben op de mate van Crack-Healing. Voor goede Crack-Healing moeten de volgende condi- ties gelden: 1 De scheur moet in een vroeg stadium ontstaan Als de scheur in een vroeg stadium ontstaat, is er v oldoende ongehydrateerd cement aanwezig voor het herstel van de scheur. Hoe eerder de scheur ontstaat, hoe beter de Crack-Healing zal zijn. Als de scheur binnen een dag ontstaat, is volledige Crack-Healing mogelijk, tot drie dagen nog in mindere mate. 2 De doorsnede mag slechts gedeeltelijk gescheurd zijn Als de doorsnede helemaal gescheurd is, dan zijn de tw ee scheurvlakken helemaal los geweest. Als de scheur nu wordt dichtgedrukt, dan vallen de scheurvlakken nooit meer helemaal mooi op elkaar. De verbinding herstelt dan niet goed. 3 De scheur moet onder invloed van drukspanning worden g esloten Onder invloed van drukspanning sluit de scheur zich w eer. Als de afstand tussen de scheurvlakken voldoende klein is, kan de verbinding door voort- gaande hydratatie herstellen. 4 Er moet voldoende vocht aanwezig zijn Het ongehydrateerde cement reageert alleen als er v eel water aanwezig is. In een omgeving met een relatieve vochtigheid van 98% trad nog maar beperkte Crack-Healing op. Als deze vier condities gelden, dan kan Crack- Healing mogelijk leiden tot (bijna) volledig sterkteherstel. Buiten de condities neemt de mate van de Crack-Healing af. Crack-Healing in de praktijk En hoe staat het nu met Crack-Healing in de praktijk? Laten we de condities eens één voor één nalopen. 0 0 0.01 Ongescheurde proefstukken (gem. HC+PC) 0.02 0.03 0.04 0.05 Verplaatsing (mm) Eerste Testresultaten voor hoogovencement (HC) en Portlandcement (PC) healing gedurende 2 weken, met en zonder druk 0.8 0.4 1.2 1.6 2 2.4 Kracht (KL) Herstelde proefstukken (PC) onder drukHerstelde proefstukken (HC) onder druk Herstelde proefstukken (HC+PC) zonder drukNiet herstelde proefstukken Figuur 4: Eerste resultaten van het onderzoek naar Crack-Healing 6 13|28 Betoniek september 2006 In de praktijk treden de meeste scheuren inderdaad in een vroeg stadium op. Daarbij is bijna altijd slechts een deel van de doorsnede gescheurd. De eerste twee condities vormen dus geen obstakel. Ook de derde conditie hoeft geen probleem te zijn. Zoals eerder beschreven in kader 1, kunnen scheu- ren als gevolg van temperatuurgradiënten vanzelf onder drukspanning komen. Hierdoor sluiten ze. Dit geldt echter lang niet voor alle scheuren. De vierde conditie, de aanwezigheid van voldoende vocht, kan een obstakel vormen voor Crack-Healing. Het is nog niet duidelijk of in de praktijk er in constructies voldoende vocht aanwezig is voor een goede Crack-Healing. De resultaten in het labora- torium zijn in elk geval veelbelovend. Beton heeft van zichzelf de potentie om scheuren in jong beton te herstellen. Onderzoekprogramma: "Self Healing Materials" Met Self-Tightening en Crack-Healing zijn de pas - sieve vormen van zelfherstellend beton toegelicht. Voor beide fenomenen gelden een aantal condities voordat zelfherstel daadwerkelijk kan optreden. In de praktijk valt het niet altijd mee om aan deze condities te voldoen. De uitdaging is nu om zodanig aan het beton te sleutelen dat een aantal van deze Kader 1 Scheuren als gevolg van temperatuurgradiënten Bij de verharding van beton komt warmte vrij. Hierdoor warmt de constructie op. Aan de buitenkant gaat warmte verloren naar de omgeving. De temperatuur is daar lager dan binnenin. Er treden dus temperatuur-gradiënten op, zie figuur 5. Door de temperatuurgradiënten ontstaan er spannin- gen in de constructie. De kern is warm en wil uitzetten. De koelere buitenrand verhindert dit. Hierdoor komt de kern onder druk- en de buitenrand onder trekspanning te staan. Deze situatie treedt binnen een dag na het storten op. Dan is de maximaal opneembare treksterkte nog maar minimaal. Hierdoor is er een risico op scheur- vorming aan het oppervlak. Na verloop van tijd koelt de gehele constructie af tot een uniforme, gelijkmatige, temperatuur. De kern had een hogere temperatuur en is dus meer afgekoeld dan de buitenrand. De situatie is nu juist omgekeerd. De kern wil meer krimpen dan de buitenrand. Hierdoor komt de kern onder trek- en de buitenrand onder druk- spanning te staan (zie figuur 6). Als er in de eerste fase oppervlaktescheuren zijn ontstaan, dan worden deze scheuren in de tweede fase weer dichtgedrukt. In de praktijk zien we ook wel eens dat er vlak na het ontkisten scheuren zichtbaar zijn die later zijn verdwenen. Temperature distribution at 25 hours 48.02 19.84 20.00 48.02 Figuur 5: Temperatuurgradiënten bij het storten van een dikke wand op een al verharde vloer ?? + TT ++ ? T Trek Trek Trek Druk Dru k Druk Fase 1: opwarmen Fase 2: afkoelen max Figuur 6: Bij het opwarmen treden aan het oppervlak trekspanningen op (fase 1). Bij het afkoelen treden aan het opper\ vlak drukspanningen op (fase 2) 7 13|28 Betoniek september 2006 condities wegvalt. Door actief ingrijpen in de betonsamenstelling kunnen we het zelfherstel- lend vermogen wellicht verbeteren en versterken. Onderzoek hiernaar is zeker de moeite waard, want zelfherstellend beton biedt veel voordelen: ? verbetering duurzaamheid van constructies doordat alle scheuren direct herstellen ? kostenbesparing omdat reparaties achterwege kunnen blijven ? verbetering kwaliteit van betonconstructies door-dat ook onzichtbare scheuren worden gerepareerd ? reparatie van scheuren op moeilijk bereikbare plaatsen ? verbeteren betrouwbaarheid betonconstructies doordat de scheuren niet eerst ontdekt hoeven worden Het onderwerp zelfherstel speelt niet alleen bij beton. Ook voor andere materialen ziet men de voordelen van zelfherstellende mechanismen. Daarom is er onlangs het Innovatiegerichte OnderzoeksProgramma (IOP) Self Healing Materials gestart. Het materiaal beton vormt een belangrijk onderdeel van dit programma. Het onderzoek richt zich ook op andere materialen zoals polymeren, metalen en coatings. Doel van het programma is om zelfherstellende materialen te ontwikkelen. Mogelijkheden daarvoor zijn het inbouwen van mechanismen of het toevoegen van stoffen die zorgen voor zelfherstel. Beton heeft als materiaal een voorsprong op dit gebied. Dit komt omdat beton van nature al zelfherstel kent, zonder dat we er iets voor hoeven doen. De eerste ideeën om het zelfher- stellende vermogen van beton te verbeteren, zijn weergegeven in kader 2. Conclusie Hoewel men beton vaak als een 'lowtech' materiaal ziet, blijkt het van nature al het 'hightech' mecha- nisme tot zelfherstel in zicht te hebben. In bepaalde situaties kunnen we hiervan nuttig gebruik maken. Deze 'gratis' vorm van zelfherstel blijkt in de prak- tijk echter niet altijd bruikbaar. Dat komt omdat het soms niet mogelijk is om aan de vereiste condities te voldoen. Onderzoek op dit gebied zal de moge- lijkheden voor zelfherstellend beton echter kunnen vergroten. Wellicht kunnen we door actief te sleute- len aan het beton, een aantal condities wegnemen. Kader 2 Innovatiegerichte Onderzoek Programma "Self Healing Materials" In het kader van het IOP Self Healing Materials bestaat er al een aantal ideeën voor nieuwe vormen van zelf- herstellend beton. Verbeteren van het aanwezige zelfherstellende vermogen Het is gebleken dat beton van nature al zelfherstellend is. Alleen gelden er een aantal condities waaraan in de praktijk lastig is te voldoen. Kunnen we deze condities niet wegnemen? Misschien is het mogelijk om vocht in het beton in te bouwen, dat beschikbaar komt als er een scheur ontstaat. Misschien kunnen we extra onge- hydrateerd cement toevoegen. Bacteriën Bacteriën verwacht je niet in beton. Uit onderzoek is echter gebleken dat bacteriën calciumcarbonaat kun- nen afzetten. Daarbij offeren ze zichzelf op. Als het lukt om bacteriën levend te houden in het beton, dan zou- den ze scheuren kunnen dichtmaken. Toevoegen van glasvezels met lijm En wat als je kleine glasvezels aan de betonspecie toe- voegt? De glasvezels zijn hol en gevuld met een lijm. Als er een scheur ontstaat, breken de glasvezeltjes. Dan stroomt de lijm de scheur in. De scheur repareert zo zichzelf. De kunst is nu om de vezels zo te maken dat ze wel onbeschadigd blijven tijdens mengen, trans- port, storten en verdichten, maar kapot gaan als er een scheur ontstaat. Dit zijn slechts enkele ideeën voor zelfherstellend beton. Die hebben nog een lange weg te gaan, voordat ze echt toepasbaar zijn. Het IOP Self Healing Materials zal de komende tijd goed op gang komen. Dan zal blij- ken welke ideeën kansrijk zijn en welke niet. 8 13|28 Betoniek september 2006 Colofon Betoniek is een praktijkgericht voorlichtingsblad op het gebied van de beton technologie en verschijnt 10 keer per jaar. In de redactie zijn vertegen- woordigd: ENCI,-MEBIN, CUR, BAM Civiel en de Bouw dienst Rijkswater staat. Uitgave: ENCI Media Postbus 3532, 5203 DM 's-Hertogenbosch Redactie: 073 - 640 12 31 E-mail: encimedia@enci.nl Website: www.enci.nl Abonnementen/adreswijzigingen: Abonnementen en adreswijzigingen voor betoniek worden verzorgd door: Betapress Abonnementen Services Postbus 97, 5126 ZH Gilze tel: 0161 - 45 95 86 fax: 0161 - 45 29 13 email: betoniek@Betapress.Audax.nl Abonnementsprijzen 2006: Nederland 1 21,00 België 1 22,00 Overige landen 1 29,00 Aanmeldingen/opzeggingen: Abonnementen kunnen op ieder gewenst moment ingaan en worden automatisch voor een jaar verlengd, tenzij één maand voor vervaldatum schriftelijk wordt opge- zegd. Overname van artikelen en illustraties is toegestaan, onder voorwaarde van bronvermelding. ISSN 0166-137x In onze volgende uitgave Hierdoor kunnen de bestaande zelfherstellende mechanismen makkelijker optreden en versterken. Daarnaast zullen waarschijnlijk ook heel nieuwe zelfherstellende mechanismen worden ontwikkeld. Er is dus nog veel werk aan de winkel. Toch kunnen we nu al profiteren van het aanwezige zelfherstellen- de gedrag van beton. We verwachten dat het zelfher- stellende gedrag in de komende jaren sterk verbetert. En dat biedt veel nieuwe mogelijkheden. We houden deze ontwikkeling dan ook zeker in de gaten! Referenties ? K. van Breugel; Self-Healing en vloeistofdichtheid; Cement 2003, No. 7 ? C.K. Edvardsen; Wasserdurchlässigkeit und Selbstheilung von Trenrissen in Beton ? PhD, 1996, Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule Aachen, Deutschland ? N. ter Heide; Crack-Healing in hydrating concrete; Afstudeerrapport, juni 2005 ? IOP Self Healing materials:www.senternovem.nl/iop-shm www.selfhealingmaterials.nl Losliggende toplagen Veel bedrijfsvloeren van beton worden in Nederland monolithisch afge- werkt. Het voordeel van deze afwerking is dat er enerzijds geen dekvloer\ of afwerkvloer meer hoeft worden aangelegd wat tijd scheelt en ander- zijds dat een zeer vlakke, slijtvaste vloer wordt gemaakt die hoge belas\ - tingen kan opnemen. Er zijn echter ook af en toe problemen met deze vloeren. In de volgende Betoniek willen we ingaan op het schadebeeld "Losliggende toplagen". Een schadebeeld waarbij de toplaag van de vloer los laat en er gedeeltelijk afkomt. We gaan in op de vraag: "Waardoor wordt deze schade veroorzaakt?" en "Wat kunnen we doen om het risico op het ontstaan van deze schade te verminderen?". Foto pagina 1: Zelfherstellend? (foto: Th. de Veer) 13|28 Betoniek september 2006 nieuws Om op te hoogte te blijven van informatie omtrent beton en betontechnologie gebruikt de doelgroep voornamelijk vak- bladen. Wanneer men op zoek is naar een specifieke vraag dan is internet de belangrijkste infor- matiebron. Ook collega's zijn erg belangrijk wanneer men een specifieke vraag heeft. Vakbladen staan in dit geval op een derde plaats.Dat Betoniek een unieke informa- tiebron is, staat als een paal boven water. Indien er naar de lees- en gebruikerskenmerken wordt geke- ken, dan kunnen overige vakbla- den alleen maar met jaloerse ogen toekijken. Bijna de helft van de lezers leest Betoniek voor de helft of meer, 65% kijkt een oude editie nog wel eens in en meer dan 50% leest iedere editie zondermeer. De waardering is dan ook bijzon- der goed. a genda 13 september 2006 Expertmeeting VBI, Huissen Meer informatie: www.betonvereniging.nl 21 september 2006 Excursie Hubertustunnel, Den Haag Meer informatie: www.betonvereniging.nl 21 september 2006 Betonböden im Industriebau, Trier Meer informatie: www.beton.org 18-22 september 2006 International Symposium on Concrete Roads, Brussel Meer informatie: www.febelcem.be 26 september 2006 Betonböden im Industriebau, Wiesbaden Meer informatie: www.beton.org 27 september 2006 Cursus Kathodische bescherming van betonconstructies, Utrecht Meer informatie: www.betonvereniging.nl 5 oktober 2006 Funderingsdag 2006, Ede Meer informatie: www.betonvereniging.nl 13 28 BAND UITGAVE september 2006 Betoniek heeft in het voorjaar van 2006 door USP Marketing Consultancy een marktonderzoek laten uitvoeren onder de lezersdoelgroepen van Betoniek. Niet alleen de huidige abonnees zijn hiervoor benaderd, maar ook de ex-abonnees en de mogelijk nieuwe abonnees. In het totaal zijn er 452 enquêtes afgenomen. Doel van het onderzoek was ener- zijds het evalueren van de huidige Betoniek en anderzijds het werpen van een blik op de toekomst zodat Betoniek de groep lezers/gebruikers kan vergroten. Belangrijkste bronnen voor vakinformatie over betontechnologie Abonnee Ex-abonnee Potentieel abonnee Totaal Vakbladen 93%90%64%82% Internet 17%17%18%17% Folders/docu.leveranciers 4%3%24% 10% Belangrijkste bronnen specifieke vraag Abonnee Ex-abonnee Potentieel abonnee Totaal Internet 32%35%35%34% Collega's 24%20% 13%19% Vakbladen 24%18% 7%16% 10 13|28 Betoniek september 2006 In 2004 zijn de nodige zaken in de bladformule doorgevoerd. Dit is gedaan naar aanleiding van een marktonderzoek. De wensen van lezers die naar voren kwamen in het onderzoek zijn direct opgepakt en zo werd Betoniek qua lay-out ge-update en werd er onder andere een agenda toegevoegd (60% van de abonnees leest deze nu). Net iets meer dan de helft van de lezers waarderen deze restyling positief en vinden het een ware verbetering. Slechts 2% vond het voor 2004 beter en de rest vind het prima dat de veranderingen zijn doorgevoerd, maar vonden het niet nodig of hebben daar geen mening over. De lezerskring van Betoniek is zeer trouw en het meer dan 20 jaar lezen van Betoniek is zeker geen uitzondering (circa 40% van de abonnees valt binnen deze groep). Met een dergelijke trouwe groep lezers kan de gemiddelde leeftijd van het abonneebestand niet anders dan relatief hoog zijn. De belangrijkste reden van opzeggen is dan ook het met pensioen gaan of het al jaren met pensioen te zijn. Betoniek wordt erg gewaardeerd in zijn gedrukte vorm. De communicatiemethode is volgens de Betoniek -lezers dan ook één van de belangrijkste aspecten van Betoniek . Slechts 7% van de abonnees vindt dat Betoniek in de huidige gedrukte vorm geen bestaansrecht heeft. Wat betreft de toekomst wil men dat de gedrukte Betoniek zeker zal blij- ven bestaan. Indien Betoniek ook op internet is te vinden dan zal men dit zeker toejuichen zolang de gedrukte versie met de verzamelringbanden niet verdwijnt. Kort samengevat kan gesteld worden dat Betoniek een unieke informatiebron is die al jaren gewaar- deerd wordt in de informatievoorziening, de presen- tatiewijze en verschijningsfrequentie. De uitdaging voor Betoniek is om de komende jaren ook de jongere doelgroep naar zich toe te trekken. Dit zou bijvoorbeeld kunnen door naast de gedrukte versie meer met internet te doen. Men zal niet alleen meer jongeren bereiken, maar Betoniek kan op deze manier ook de belangrijkste bron worden indien men snel een vraag opgelost dient te hebben en start met een zoektocht op internet. Florens van der Gaag USP Marketing Consultancy Belangrijkste bronnen specifieke vraag Abonnee Ex-abonnee Verbeterd 53%49% Niet veranderd 34%30% Verslechterd 2%1% Weet niet/ geen mening 11% 20% 12 oktober 2006 Waterbouwdag 2006 Meer informatie: communicatie@cur.nl 13 oktober 2006 Betondag België, Brussel Meer informatie: www.betongroepering.be