BandUitgaveSTANDAARD v o o r t e c h n o l o g i e e n u i t v o e r i n g v a n b e t o njuli20140916Geefdekking!Over de dikte vande betondekkingop stalen wapening2 juli 2014 STANDAARD 16 I 09Geef dekking!Deze Betoniek Standaard gaat over de dikte vande betondekking op stalen wapening. Daaroverkun je veel vragen stellen als: waarom is dezebelangrijk? Hoe wordt de benodigde diktebepaald? Hoe zorg je ervoor dat deze ook wordtgerealiseerd in de praktijk? En hoe controleer jedat? In deze Betoniek Standaard gaan we dezevragen beantwoorden. Dit onderwerp wordtvanaf het ontwerp tot de uitvoering en de con-trole belicht.Duidelijk onderscheid is er tussen betondek-king en de dikte van deze dekking: de beton-dekking is het beton tussen de wapening en hetbetonoppervlak. De dikte van deze dekking isde afstand van het oppervlak van de wapeningtot het (dichtstbijzijnde) betonoppervlak. Dedikte is dus ??n van de eigenschappen van debetondekking. Ter verduidelijking wordt hethele proces met betrekking tot de dikte van debetondekking in figuur 2 weergegeven.Het ontwerpDe dikte van de betondekking wordt bepaaldtijdens het ontwerp. In de meeste gevallenplaatst een constructeur de wapening in eenbetonnen constructie, bij voorkeur zo ver mo-gelijk richting het betonoppervlak. Daardoorkan het constructiedeel een zo groot mogelijkbuigend moment opnemen. De grootte vanhet buigend moment dat kan worden opge-nomen, hangt namelijk af van twee zaken: devoorpagina:Controle middelswapeningsdetectorfoto: Hilti+ =ontwerpfunctiesbetondekkingbenodigde diktebetondekkingmaatgevendewaardeuitvoerings-tolerantienominale diktebetondekkingmaatgevendewaarde opbouwtekeningoverdrachtaanhechtkrachtenbeschermingtegen corrosiebrandwerendheidcmin,bcminDcdevcnomcnomcmin,dura ? ? ? ?3juli 2014 STANDAARD 16 I 09uitvoering controlete realiseren diktebetondekkinggerealiseerde diktebetondekkingtoelaatbarebandbreedteafspraken meetresultaten beoordelingc1, c2, c3, c4, c5, etcconclusiecnomcmin< c < cmaxbeoordelingmeetresultatenmeetlocaties en-frequentiesc1Afstandhouderszorgen voorvoldoende afstandvan wapeningtot betonoppervlakfoto: BetonPlaza.nl2Stroomschema vanhet complete procesmet betrekking tot dedikte van de beton-dekking, vanaf hetontwerp, via deuitvoering, tot decontrolegrootte van de druk- en trekkracht die eenconstructie kan leveren (waarbij de wapeningde trekkracht levert), en de afstand tussen delocaties waar deze worden geleverd. Het be-kende kracht x (hefbooms)arm dus. Dit gege-ven resulteert in een zo klein mogelijke diktevan de dekking. De dikte mag echter niet wil-lekeurig klein worden gekozen; er is ook eenbepaalde dikte nodig. Dit heeft te maken metde functie van de betondekking.Functie van betondekkingDe betondekking moet zorgen voor:1 overdracht van de aanhechtkrachten;2 bescherming van het wapeningsstaal tegencorrosie;3 brandwerendheid.Een toelichting op deze functies (fig. 3):1 Trekkrachten moeten goed kunnen wordenovergedragen tussen het beton en de wa-4 juli 2014 STANDAARD 16 I 09pening. Bij deze overdracht ontstaanrondom de wapening aanhechtkrachten inhet beton. Om te voorkomen dat het betonhierdoor bezwijkt ? en er dus helemaalgeen overdracht meer mogelijk is ? is eenbepaalde dikte van de betondekking nodig.2 Zoals bekend, zorgt het beton rondom dewapening voor bescherming van het wape-ningsstaal tegen corrosie. Onder invloedvan indringende stoffen kan deze bescher-ming verdwijnen. Als er vervolgens vol-doende water en zuurstof aanwezig zijn bijde wapening, kan het staal gaan corrode-ren met alle negatieve gevolgen van dien.Er moet dus worden voorkomen dat hetbeton tussen omgeving en wapening ? debetondekking ? deze stoffen doorlaat ge-durende de levensduur van de constructie.Hiervoor is een bepaalde kwaliteit (dicht-heid) van beton nodig, in combinatie meteen bepaalde dikte van de betondekking.Samen moeten dichtheid en dikte voor eenvoldoende grote barri?re zorgen.3 In het geval van brand in de buurt van hetoppervlak van een betonnen constructie, kanhet wapeningsstaal zo warm worden dat hetzijn vermogen verliest om trekspanningen opte nemen. De constructie kan dan bezwijken.De betondekking op de wapening heeft eenthermisch isolerende werking en zorgt er-voor dat het enige tijd duurt voordat de wa-pening te warm wordt. Deze tijd is nodig omte kunnen vluchten en ontruimen en even-tueel om de brand te kunnen blussen. Dethermisch isolerende werking is vooral afhan-kelijk van de dikte van de betondekking.Bepaling van benodigde dikteBij alle drie genoemde functies van de beton-dekking is de dikte dus (mede) van belang.Maar welke dikte is nodig voor de functies?Dit wordt geregeld in de serie ontwerpnor-men voor betonconstructies: NEN-EN 1992ofwel Eurocode 2. Vanwege de verschillendefuncties, wordt de benodigde dikte van debetondekking voor elke functie ook op ver-schillende manieren bepaald.Overdracht van aanhechtkrachtenDe minimaal benodigde dikte van de beton-dekking ten behoeve van de overdracht vanaanhechtkrachten, wordt bepaald in NEN-EN1992-1-1 en is gedefinieerd als cmin,b. Hierbijstaat c voor de dikte en b voor het Engelsewoord bond. Deze dikte is afhankelijk van dedoorsnedeafmetingen van de wapening envan het type wapening (traditionele wapeningof voorspanning, en welke voorspanmethode).Bij `gewoon' betonstaal geldt bijvoorbeeld datcmin,b gelijk is aan de diameter van de wape-ningsstaaf. Bij een voorgerekte voorspanstrengbedraagt cmin,b 1,5 maal de diameter.Bescherming tegen corrosieDe bepaling van de minimaal benodigde diktevan de betondekking ten behoeve van debescherming tegen corrosie, wordt ook gere-geld in NEN-EN 1992-1-1. Deze dikte is gede-finieerd als cmin,dur. De toevoeging dur staatdiktebeton-dekkingbetonoppervlakaanhechtkrachtenindringende stoffenbrandwapening3Functies vanbetondekking5juli 2014 STANDAARD 16 I 09voor het Engelse woord durability. Deze dikteis uiteraard afhankelijk van de omgeving endus van de relevante milieuklasse op het be-treffende betonoppervlak. Omdat het gaatom wapeningscorrosie zijn hier in principealleen de milieuklassen XC, XD en XS van be-lang. Het uitgangspunt is dat voldoendemaatregelen worden genomen om aantastingvan het beton zelf (milieuklasse XF en XA) tevoorkomen, zodat de dikte van de betondek-king niet afneemt tijdens de levensduur van deconstructie. Eurocode 2 gaat overigens alleenin op de dikte van de betondekking en niet opde dichtheid van het beton. Voor de dichtheidverwijst deze norm naar de ons bekende be-tontechnologische norm NEN-EN 206-1.Eurocode 2 bevat tabellen waarin per milieu-klasse de waarde van cmin,dur wordt gegeven,afhankelijk van de zogenoemde constructie-klasse S1 t.m. S6. Hoe hoger de constructie-klasse, hoe groter cmin,dur. Figuur 4 toont detabel voor betonstaal. Voor voorspanstaalmoeten de waarden in deze figuur wordenvergroot met 5 mm (behalve bij milieuklasseX0). De relevante constructieklasse kan wor-den bepaald aan de hand van een anderetabel (fig. 5). Het startpunt hierbij is construc-tieklasse S4 (niet te verwarren met consisten-tieklasse S4), maar wordt:1 hoger bij een langere ontwerplevensduur(het uitgangspunt is een ontwerplevens-duur van 50 jaar);2 lager bij een hogere sterkteklasse (het uit-gangspunt is een sterkteklasse die `gebrui-kelijk' is bij een bepaalde milieuklasse);3 lager bij constructie-elementen met zoge-noemde plaatgeometrie. Dit geldt voorconstructie-elementen waarbij de krachtenin twee richtingen worden afgedragenen waarbij dus in twee richtingen wordtgewapend (extra zekerheid); en4 lager bij waarborging van de kwaliteitsbe-heersing van de betonproductie. Overigensgeeft Eurocode 2 geen specifieke eisen voorhet waarborgen van de kwaliteitsbeheersing.4Waarden van cmin,dur in mm voor betonstaalconstructieklasse milieuklasseX0 XC1 XC2/XC3 XC4 XD1/XS1 XD2/XS2 XD3/XS3S1 10 10 10 15 20 25 25S2 10 10 15 20 25 30 30S3 10 10 20 25 30 35 35S4 10 15 25 30 35 40 40S5 15 20 30 35 40 45 45S6 20 25 35 40 45 50 505Bepaling van relevante constructieklassestartpunt constructieklasse S4ontwerplevensduur 100 jaar: +275 jaar: +1sterkteklasse > C30/37bij X0/XC1: -1> C35/45bij XC2/XC3: -1> C40/50bij XC4/XD1/XD2/XS1: -1> C45/55 bijXD3/XS2/XS3: -1plaatgeometrie ja: -1waarborging kwaliteitsbeheersingbetonproductieja: -16 juli 2014 STANDAARD 16 I 09Let op: bij de punten 2 en 4 zien we de in-vloed van de dichtheid van het beton op dedikte van de betondekking terugkomen.Hoewel Eurocode 2 Europese regelgeving is,mag elk land de precieze waarden van cmin,durzelf bepalen in de Nationale Bijlage bij denorm. Dit geldt ook voor de bepaling van derelevante constructieklasse. In deze BetoniekStandaard gaan we uit van de NationaleBijlage van Nederland.De waarde van cmin,dur die uit de tabellenvolgt, moet in bepaalde situaties nog wordenvergroot. Een voorbeeld hiervan zijn oneffenof nabewerkte betonoppervlakken zoals op-pervlakken met structuur, uitgewassen grindof gebouchardeerd oppervlak (fig. 6). Hierbijvormen de buitenste millimeters van het op-pervlak namelijk geen goede barri?re tegenindringende stoffen.BrandwerendheidHet bepalen van de minimaal benodigdedikte van de betondekking ten behoeve vande brandwerendheid, wordt geregeld in eenander onderdeel van Eurocode 2, namelijkNEN-EN 1992-1-2. Deze dikte is afhankelijkvan allerlei factoren, maar vooral van debrandbelasting en de brandwerendheids-klasse. Dit is een klasse die betrekking heeft opde tijdsduur waarbinnen de constructie nietmag bezwijken. We gaan hier niet dieper inop deze bepaling.Overigens is deze minimaal benodigde diktevan de betondekking niet gedefinieerd in lijnmet de overige twee (cmin,b en cmin,dur). InNEN-EN 1992-1-2 wordt gebruikgemaakt vande afstand van het hart (en dus niet van hetoppervlak) van de wapening tot het (dichtst-bijzijnde) betonoppervlak, gedefinieerd als a.Door a te verminderen met de halve door-snede van de wapening (a ? ? ? ?), krijgen wede minimaal benodigde dikte van de beton-dekking ten behoeve van de brandwerend-heid. Hiervoor bestaat dus geen speciale term.Dikte op bouwtekeningWe hebben nu voor elke functie de minimaalbenodigde dikte van de betondekking. Demaatgevende (grootste) waarde hiervanmoet worden gerealiseerd in de praktijk zodatde betondekking zijn functies kan vervullen.Theoretisch gezien zou deze waarde duskunnen worden aangegeven op de bouw-tekening. Zo eenvoudig is het echter niet.oneffen betonoppervlakcmin,durcmin,duruit tabelbetonoppervlakcminDcdevcnomcmin= maatgevende (grootste) waardevan cmin,ben cmin,durDcdev= uitvoeringstolerantiecnom= nominale dikte betondekkingwapening6cmin,dur bij oneffenbetonoppervlak7Uitvoeringstolerantieen nominale diktebetondekking7juli 2014 STANDAARD 16 I 09Voor het vervolg koppelen we cmin,b en cmin,dureven los van a ? ? ? ? en kijken we alleen naarde eerste twee. De maatgevende (grootste)waarde van cmin,b en cmin,dur wordt gedefini-eerd als cmin. Als we deze waarde aangeven opde bouwtekening, is er geen ruimte om varia-ties en eventuele onvolkomenheden tijdens deuitvoering op te vangen. Daarom wordt cminvergroot met een uitvoeringstolerantie: Dcdev(fig. 7). In de Nationale Bijlage van Nederlandis gekozen voor een waarde van 5 mm voorDcdev. Als wordt gestort tegen een oneffenen/of zacht oppervlak zoals grond, moet wor-den gekozen voor een grotere waarde voorDcdev. Hierbij is namelijk niet te garanderen datde gerealiseerde dikte van de betondekkingoveral gelijk is aan de hoogte van de afstand-houders (waarover hierna meer). Door cmin enDcdev op te tellen, krijgen we de nominale diktevan de betondekking, gedefinieerd als cnom.Nu halen we a ? ? ? ? er weer bij. We hebbenal gezien dat deze minimaal benodigde diktevan de betondekking niet helemaal in lijn is metde overige twee. Dat blijkt ook uit het feit datdeze waarde hoeft niet te worden vergroot meteen uitvoeringstolerantie. Hierdoor wordt uit-eindelijk de maatgevende (grootste) waardeVoorbeeld: het ontwerpDit voorbeeld betreft de onderzijde van een in het werkgestort dek van een onderdoorgang (een zeer kortetunnel). De dekdikte bedraagt 800 mm en de voor dedikte van de betondekking relevante milieuklassen opdeze zijde zijn XC3 en XD1. Het dek heeft een ont-werplevensduur van 100 jaar. De sterkteklasse van hetbeton is C35/45. Het dek is niet voorgespannen. Debuitenste wapening aan de onderzijde van het dek be-staat uit betonstaal ?25-150 (diameter van de wape-ningsstaven = 25 mm, h.o.h.-afstand van de wapenings-staven = 150 mm). Dit betonstaal ligt in de richtingloodrecht op de rijrichting onder het dek. Het dek wordtgestort in een standaard bekisting. Voor de dikte van debetondekking op het betonstaal geldt:cmin,bHet betreft `gewoon' betonstaal, dus: cmin,b = diameterwapeningsstaaf = 25 mm.cmin,durBepaal de relevante constructieklasse met behulp van detabel in figuur 4: S4 (startpunt) + 2 (ontwerplevensduur100 jaar) ? 1 (waarborging kwaliteitsbeheersing beton-productie) = S5.De constructieklasse mag niet worden verlaagd vanwegede sterkteklasse, omdat de sterkteklasse hiervoor C40/50of hoger moet zijn bij de maatgevende milieuklasse XD1.Tevens is geen sprake van plaatgeometrie. Op dit werkzijn onderlinge afspraken gemaakt over de waarborgingvan de kwaliteitsbeheersing van de betonproductie; aandeze afspraken wordt voldaan. Uit de tabel in figuur 4bij milieuklasse XD1 en constructieklasse S5 blijkt datvoor betonstaal geldt: cmin,dur = 40 mm.a ? ? ? ?Op de precieze bepaling van a wordt hier niet ingegaan.Bij de geldende brandbelasting (standaard brand-kromme) en de geldende brandwerendheidsklasse(60 min.) geldt in deze situatie: a = 20 mm.a ? ? ? ? = 20 ? ? ? 25 = 7,5 mmcmincmin = de grootste waarde van cmin,b en cmin,dur = 40 mmDcdevHet betreft een standaard bekisting, dus: Dcdev = 5 mm.cnomcnom = cmin + Dcdev = 45 mmcnom op bouwtekening = de grootste waarde van cnom ena ? ? ? ? = 45 mm8 juli 2014 STANDAARD 16 I 09van cnom en a ? ? ? ? aangegeven op de bouw-tekening. Deze waarde op de bouwtekeningwordt overigens ook gedefinieerd als cnom.De uitvoeringUit het voorgaande hebben we geleerd hoede op de bouwtekeningen aangegeven diktevan de betondekking (cnom) wordt bepaald.Tijdens de realisatie van betonnen construc-tiedelen moet deze dikte worden gewaar-borgd. Met andere woorden: het oppervlakvan de wapening moet op een bepaalde af-stand van het te maken (dichtstbijzijnde) be-tonoppervlak komen liggen.Afstand houdenBij bekiste oppervlakken wordt deze afstandmeestal bereikt door het plaatsen van afstand-houders tussen de wapening en de bekisting.Er zijn veel verschillende afstandhouders ver-krijgbaar, met verschillende vormen en vanverschillende materialen. Voor meer informatiehierover verwijzen we hier naar de tweede helftvan Betoniek Standaard 12/26 Houd afstand.De belangrijkste eigenschap van de afstand-houder is de hoogte die moet overeenkomenmet cnom. Maar daarnaast is het belangrijk datde afstandhouders de kwaliteit (dichtheid) vande dekking niet negatief be?nvloeden. Denkhierbij aan scheurvorming, slechte aanhechtingen luchtinsluitingen, waardoor het beton vlak-bij de afstandhouder voor een minder grotebarri?re zorgt. Ook de afstandhouder zelf moetvoldoende dichtheid hebben; met name bijcementgebonden afstandhouders is dit eenbelangrijk aandachtspunt. Bovendien moetenafstandhouders de sterkte van de betoncon-structie (lokaal) niet negatief be?nvloeden. Enze moeten zelf natuurlijk sterk genoeg zijn omde belastingen van de wapening en de belas-tingen tijdens het storten op te kunnen nemen.Er zijn ook andere manieren om de dikte vande betondekking te waarborgen. Zo wordt bijvoorgerekt voorspanstaal in prefab elementenvaak gebruikgemaakt van de vaste locatie vande voorspanstrengen in de spanbank en tenopzichte van de bekisting. De locatie vanwapeningskorven van betonstaal wordt bijprefab elementen vaak gefixeerd middels op-hangwapening aan de bekistingsconstructie.Ook bij niet-bekiste oppervlakken zoals demeeste bovenzijden van constructiedelen,moet de afstand tussen wapening en het temaken betonoppervlak voldoen aan cnom. Omdit te bereiken, wordt voor de bovenzijde vande wapening de volgende hoogte aangehou-den tijdens het vlechten: peilhoogte van hette maken betonoppervlak ? cnom.Beton stortenVoordat het beton wordt gestort, moet wor-den gecontroleerd of de afstand tussen dewapening en het te maken betonoppervlakoveral voldoet aan cnom. Tijdens het storten ishet zaak om deze afstand te waarborgen. Bijbekiste oppervlakken moet daarom wordenvoorkomen dat afstandhouders van positie enrichting veranderen. Bij niet-bekiste opper-vlakken is het belangrijk om de juiste peil-hoogte te bereiken. Bij een oneffen en/ofzacht oppervlak zoals grond, kunnen afstand-houders wegzakken door belastingen tijdenshet storten. We weten al dat hiermee reke-ning wordt gehouden bij het ontwerp mid-dels een grotere uitvoeringstolerantie Dcdev.Maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat af-standhouders onbeperkt mogen wegzakken;het devies blijft om secuur te werken.cmaxDcdev is dus het verschil tussen cnom en deminimaal benodigde dikte van de betondek-king (cmin). Het is de toelaatbare afwijking aande `onderkant' van cnom. Maar de in de prak-tijk gerealiseerde dikte van de betondekkingmag ook niet veel groter zijn dan cnom, metname omdat de constructeur bij het ontwerp9juli 2014 STANDAARD 16 I 09is uitgegaan van een bepaalde (hefbooms)arm. NEN-EN 13670 geeft in paragraaf 10.6aan wat aan de `bovenkant' van cnom de toe-laatbare afwijking mag zijn. Deze is afhanke-lijk van de dikte van het constructiedeel en dezogenoemde tolerantieklasse. We defini?rencnom plus de toelaatbare afwijking aan debovenkant als cmax.Toelaatbare bandbreedteDe gerealiseerde dikte van de betondekkinggedefinieerd als c, moet dus liggen tussen cminen cmax. Dit is de toelaatbare bandbreedte(fig. 8). Het is misschien overbodig, maartoch belangrijk om te noemen dat het altijdgaat om de afstand van het betonoppervlaktot de buitenzijde van de wapening.De controleAls het betonnen constructiedeel is gereali-seerd, ligt c als het goed is overal tussen cmin encmax. Maar hoe is dat te controleren? We zou-den het betonoppervlak kunnen openhakkenbetonoppervlakwapeningte groot te kleinbeoordeling gerealiseerde dikte betondekking ccccmincnom*cmaxccDcdev*) toelaatbare afwijking `bovenkant'cmin= minimaal benodigde dikte betondekkingcmax= maximale dikte betondekkingc = gerealiseerde dikte betondekkingtoelaatbarebandbreedte8ToelaatbarebandbreedteVoorbeeld: de uitvoeringZoals we hebben gezien, bedraagt cnom aande onderzijde van het dek 45 mm. Om dezedikte van de betondekking te waarborgentijdens de uitvoering, wordt gebruikge-maakt van cementgebonden afstandhou-ders tussen de wapening en de bekisting.Uiteraard hebben deze eveneens eenhoogte van 45 mm. Vanwege de kwaliteitvan het omliggende beton in het dek, heb-ben de afstandhouders een minimale sterk-teklasse van C35/45 en zijn ze minimaalgeschikt voor milieuklasse XD1.Voor de toelaatbare bandbreedte geldt:cmin = cnom ? toelaatbare afwijking onder-kant (Dcdev) = 45 ? 5 = 40 mmcmax = cnom + toelaatbare afwijking boven-kant = 45 + 17 (deze waarde geldt bij dek-dikte = 800 mm en tolerantieklasse 1;we gaan hier niet dieper in op deze bepa-ling) = 62 mm10 juli 2014 STANDAARD 16 I 09tot aan de wapening om de dikte van de beton-dekking te meten. Maar dat is natuurlijk ergzonde van het net gerealiseerde constructie-deel. Gelukkig zijn er ook niet-destructieve me-thoden om de gerealiseerde dikte te bepalen.Werking wapeningsdetectorWapening in beton kan via verschillende prin-cipes niet-destructief worden gedetecteerd.Wanneer het gaat om wapening van ijzerhou-dend (ferro) metaal die op niet al te groteafstand van het betonoppervlak ligt, geeft hetdetectieprincipe met een magnetisch veld(inductie) de meest betrouwbare meetresul-taten. Hierbij wordt gebruikgemaakt van eenwapeningsdetector die over het betonopper-vlak wordt bewogen. De wapeningsdetectorbevat spoelen die een magnetisch veld op-wekken, ook in het beton (fig. 9). Wanneerhet magnetisch veld wapeningsstaal tegen-komt, wordt het hierdoor verstoord en wordteen elektrische stroom opgewekt in de spoe-len. De wapeningsdetector kan deze elektri-sche stroom vertalen naar informatie over dewapening. Omdat juist de verstoring van hetmagnetische veld een elektrische stroomgeeft, kan alleen informatie worden gegevenover de wapening die loodrecht op de bewe-gingsrichting van de wapeningsdetector ligt.Wapeningsdetectoren zijn in veel verschil-lende kwaliteiten verkrijgbaar. Eenvoudigevarianten geven tijdens het bewegen slechtsaan waar wapeningsstaal onder het beton-oppervlak zit. Meer geavanceerde detectorenkunnen ook `uitspraken doen' over de diktevan de betondekking op de wapening en dediameter van de wapeningsstaaf. En hoe ge-avanceerder de apparatuur, hoe preciezerdeze informatie is. Andere kwaliteitsverschil-len zijn de manier van scheiden van informa-tie van meerdere wapeningsstaven naast el-kaar, en de maximale diepte waaropwapeningsstaal kan worden gedetecteerd.Betrouwbaarheid meetresultatenBij beoordeling van de meetresultaten (waar-over hierna meer) van een wapeningsdetectordie gebruikmaakt van een magnetisch veld, ishet belangrijk om je te blijven realiseren datje natuurlijk niet letterlijk de dikte van de be-tondekking hebt gemeten. Het meetresultaatis een interpretatie van de verstoring van eenmagnetisch veld. Bij alle wapeningsdetecto-ren volgt een meetresultaat, maar de be-trouwbaarheid daarvan is afhankelijk van dekwaliteit van de apparatuur. Let bijvoorbeeldop de marges van de resultaten, die vaakworden aangegeven in de documentatie (endie ook afhankelijk zijn van de dekkingsdikteen de wapeningsdiameter). We moeten dandenken aan ? 1 tot ? 5 mm. En let op dattwee naast elkaar liggende staven soms ge-zien kunnen worden als ??n dikke staaf of als??n staaf met een kleine dikte van de dekking.Beoordeling meetresultatenNu kijken we naar de beoordeling van demeetresultaten. Voor het gemak gaan we erwapeningsdetector bij wapeningsstaaf verstoring magnetisch veldwapeningsdetector ver van wapeningsstaaf perfect magnetisch veld9Verstoringmagnetisch veldvan wapenings-detector doorwapeningsstaal11juli 2014 STANDAARD 16 I 09Voorbeeld: de controlec wordt gecontroleerd met eenwapeningsdetector die gebruik-maakt van een magnetisch veld.Het is een geavanceerde detectormet een betrouwbaarheid van demeetresultaten van ? 2 mm (bijdeze dekkingsdikte en dezebekende wapeningsdiameter).Omdat het gaat om de dekkings-dikte op het betonstaal loodrechtop de rijrichting onder het dek,wordt gedetecteerd in de richtingevenwijdig aan deze rijrichting.Met betrekking tot de controleworden vooraf de volgende afspra-ken gemaakt:- Er wordt op vier locaties ver-spreid over de onderzijde vanhet dek gedetecteerd, elk overeen lengte van circa 5,0 m.- Van alle meetresultaten magmaximaal 5% kleiner zijn dancmin (40 mm). De minimaal toe-gestane waarde is 35 mm.- Van alle meetresultaten magmaximaal 5% groter zijn dancmax (62 mm). De maximaal toe-gestane waarde is 70 mm.- Er wordt gekeken naar de geme-ten waarden zonder de marges.Figuur 10 toont de meetresultaten van de detectie op locatie 1 (34 stuks). Figuur 11 toont in blauw de frequentie-verdeling van deze meetresultaten op locatie 1 en in rood de frequentieverdeling van alle meetresultaten(137 stuks).Beoordeling:Aantal meetresultaten < 40 mm = 6: eis is maximaal 7 (5% van 137)Aantal meetresultaten < 35 mm = 0: eis is maximaal 0Aantal meetresultaten > 62 mm = 0: eis is maximaal 7 (5% van 137)Aantal meetresultaten > 70 mm = 0: eis is maximaal 0De gerealiseerde dikte van de betondekking (c) voldoet aan de gemaakte afspraken.012345678910111213141535 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60frequentiegemeten dikte betondekking [mm]11Frequentieverdeling van meetresultaten van wapeningsdetectie op locatie 1;in rood de frequentieverdeling van alle meetresultaten (137 stuks)303540455055600 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5gemetendiktebetondekking[mm]afstand tot beginpunt detectie [m]10Meetresultaten van wapeningsdetectie op locatie 1 (34 stuks)12 juli 2014 STANDAARD 16 I 09Betoniek Standaard is onderdeel van het Betoniek Platform, h?t kennisplatform over technologieen uitvoering van beton. Betoniek Standaard verschijnt 4x per jaar en is een uitgave van ?neas,uitgeverij van vakinformatie bv, in opdracht van het Cement&BetonCentrum. In de redactiezijn vertegenwoordigd: BAM Infra, BTE Nederland, ENCI, Mebin en TNO. Voor de jaarlijkse af-levering over het Examen Betontechnoloog BV wordt samengewerkt met de Betonvereniging.hier van uit dat de meetresultaten gelijk zijnaan de gerealiseerde dikten van de betondek-king (c). We willen controleren of c voldoet aande eisen. En de eis is in principe dat deze overaltussen cmin en cmax moet liggen, dat staat in degenoemde normen. Er staat echter niet aange-geven hoe vaak en waar de dikte van de beton-dekking moet worden bepaald. Ook staat nietaangegeven hoe de meetresultaten moetenworden beoordeeld; moeten echt alle meetre-sultaten tussen cmin en cmax liggen of kan wor-den volstaan met een bepaald percentage vande meetresultaten, waardoor enkele waardenbuiten de bandbreedte mogen vallen? Hetenige wat hierover te vinden is in de regelge-ving, staat in NEN-EN 13670. Hierin staat, vrijvertaald, dat alle meetresultaten tussen cmin encmax moeten liggen, tenzij andere afsprakenzijn gemaakt. Die andere afspraken hebbenbetrekking op een statistische benadering(zie ook Betoniek Standaard 16/6 Keuren metkansen). Het is dus heel belangrijk om vooraf-gaand aan de controle onderling duidelijkeafspraken te maken over de meetlocaties en-frequenties en over de beoordeling van demeetresultaten.Tot slotIn deze Betoniek Standaard hebben we ge-leerd waarom betondekking een bepaaldedikte nodig heeft en hoe we deze kunnenbepalen. We hebben gezien op welke manierdeze benodigde dikte kan worden gereali-seerd in de praktijk en hoe dat kan wordengecontroleerd. Het is duidelijk: er komt nogheel wat kijken bij dit relatief kleine gedeeltevan een betonconstructie, omdat het eenrelatief grote invloed kan hebben op de totaleconstructie.DankwoordDe redactie spreekt haar dank uit aan deheren Niels Arendsen en Ren? Braam voorhun inbreng van kennis bij de totstand-koming van dit nummer.Literatuur1 Betoniek Standaard 12/26 Houd afstand.2 Betoniek Standaard 16/6 Keuren metkansen.Uitgave?neas, uitgeverij van vakinformatie bvDr. van Helvoortstraat 3, 5281 BJ BoxtelT: 0411 65 00 85, E: info@aeneas.nlWebsite www.betoniek.nlRedactie T: 0411 65 35 84E: betoniek@aeneas.nlVormgeving Inpladi bv, CuijkAdvertentieverkoop Bureau Van Vliet,Frank Oudman, T: 023 571 47 45,E: f.oudman@BureauVanVliet.comAbonnementen/adreswijzigingen?neas, Dr. van Helvoortstraat 3, 5281 BJBoxtel, T: 0411 65 00 85,E: abonnementen@aeneas.nlAbonnementen 2014Jaarabonnement; 4x Betoniek Standaard,4x Betoniek Vakblad en toegang tot hetonline archief: 125,- (excl. btw).Buiten Nederland geldt een toeslag voorextra porto. Abonnementen lopen per jaaren kunnen elk gewenst moment ingaan.Opzeggen moet altijd schriftelijk gebeu-ren, uiterlijk twee maanden voor vervalda-tum. Kijk voor de mogelijkheden van on-line abonnementen op www.betoniek.nl.? ?neas, uitgeverij van vakinformatie 2014.Betoniek wordt tevens elektronisch opge-slagen en ge?xploiteerd. Alle auteurs vantekstbijdragen in de vorm van artikelenof ingezonden brieven en/of makers vanbeeldmateriaal worden geacht daarvan opde hoogte te zijn en daarmee in te stem-men, e.e.a. overeenkomstig de publicatie-en/of inkoopvoorwaarden. Deze liggen bijde redactie ter inzage en zijn op te vragen.Hoewel de grootst mogelijke zorg wordtbesteed aan de inhoud van het blad, zijnredactie en uitgever van Betoniek niet aan-sprakelijk voor de gevolgen, van welke aardook, van handelingen en/of beslissingen ge-baseerd op de informatie in deze uitgave.Niet altijd kunnen rechthebbenden vangebruikt beeldmateriaal worden achter-haald. Belanghebbenden kunnen contactopnemen met de uitgever.ISSN: 2352-1090Mis niets van Betoniek!Alle edities van Betoniek Standaard en Betoniek Vakblad zijn online te raadplegenop www.betoniek.nl. Voor leden van Betoniek is dit archief gratis toegankelijk.Nog geen lid? Kijk op www.betoniek.nl/shop voor actuele aanbiedingen.