GEPROFILEERDE TOERITWANDEN BIJ BOORTUNNEL RIJNL ANDROUTE UITGEVOERD MET STALEN PROJECTBEKISTING PROJECTGEGEVENS project RijnlandRoute opdrachtgever Provincie Zuid-Holland in samenwerking met Rijkswaterstaat opdrachtnemer Bouwcombinatie Comol5, bestaande uit DIMCO BV, Mobilis BV, Croonwolter&dros BV en VINCI Construction Grand Projets S.A.S. engineering en levering bekisting Hendriks precon Bekisting met gebogen huidplaat 22 VAKBL AD 4 2020 Auteurs Gerard van Daatselaar, Hendriks precon ? Jacques Linssen, Redactie Betoniek / Aeneas Media 1 Toeritwand in uitvoering BV-2020_4_3-Rijnlandroute.indd 22 08-12-20 08:47 A ls onderdeel van de RijnlandRoute wordt gebouwd aan een nieuwe weg tussen de A4 en de A44 ten zuiden van Leiden, de N434 (fi g. 3). De weg lost huidige knelpunten op en draagt bij aan een betere doorstroming in de regio Holland Rijnland, met name rondom Leiden en Katwijk. Een deel van de verbinding bestaat uit een 2245 m lange, geboorde tunnel (sinds kort Corbulotunnel geheten, vernoemd naar een bekende Romeinse generaal, die 47 na Christus opdracht gaf voor het maken van een kanaal tussen de Rijn en de Maas). BOORTUNNEL De keuze voor een boortunnel is ingegeven door provincie Zuid-Holland met als doel een zo goed mogelijke inpassing van de weg in het polderlandschap. Van de nieuwe N434 is een groot deel nauwelijks of niet te zien. De boor- tunnel omvat twee tunnelbuizen (interne dia- meter 9710 mm, fi g. 4) met elk twee rijbanen. Tussen de twee tunnelbuizen komen tien dwarsverbindingen, waardoor in geval van een calamiteit kan worden gevlucht naar de andere, veilige tunnelbuis. De tunnel wordt zo'n 30 m onder de grond geboord met een speciaal voor dit project ontworpen boor. TOERITWANDEN Aan beide zijden van de boortunnel zijn toerit- ten voorzien, uitgevoerd als U-bak. Die aan de A4-zijde heeft een lengte van circa 300 m en die aan de A44-zijde circa 1000 m. De totale lengte voor de toeritwanden komt daarmee op circa 2600 m. De wanden van deze bak hebben een dikte van 700 mm. Ze verlopen in hoogte van 10 m bij de tunnel tot 1,5 m aan het einde van de toerit. De architect heeft bijzondere eisen gesteld aan de afwerking van het beton. Hier voor ontwikkelde hij een patroon dat het beton een bepaald reliëf geeft. STALEN BEKISTING De toeritwanden zijn ter plaatse gestort. De bouwkuip met stalen damwanden is voldoende ruim opgezet, zodat er ruimte was om de bekisting te plaatsen en de wanden te storten. Er is gebruikgemaakt van een stalen bekisting, speciaal voor dit project op maat gemaakt door Hendriks Precon. Er waren verschillende rede- nen om een stalen bekisting toe te passen en niet bijvoorbeeld een systeembekisting of een grootwandbekisting. Vanwege de grotere stijf- heid zijn er bij stalen bekistingen minder cen- teringen nodig; doordat grote panelen kunnen worden gebruikt zijn er minder deelnaden; en door de kwaliteit van de huidplaat ontstaat er een hoge opper vlaktekwaliteit (geschikt voor opper vlaktebeoordelingsklasse B1) en kan de bekisting vaak worden hergebruikt. OPBOUW De toeritwanden zijn gestort in moten van 25 m. Hierbij is gebruikgemaakt van drie sets bekistingen, in totaal 1000 m2. De sets zijn opgebouwd uit verschillende panelen boven elkaar van elk 2500 mm breed (fi g. 5). De panelen zijn op sommige plaatsen iets ten opzichte van elkaar gedraaid, zodat een krom- ming in de wand kon worden gerealiseerd. De bekistingssets zijn zo ontworpen dat ze in verschillende hoogten konden worden opge- bouwd (fi g. 6). Voor de stelkist, de zijde met het reliëf, zijn panelen van 2500 mm, 4900 mm of 7400 mm hoog toegepast, maximaal twee in de hoogte (twee panelen 4900 + 2500, een paneel 7400 mm of twee panelen 7400 + 2500 mm). Hierdoor is er in de hoogte hooguit één naad aanwezig. De mogelijke variatie in de hoogte van de stel- kist is wat groter. Voor dit deel van de bekisting is gebruikgemaakt van panelen van 5300 mm, 2600 mm, 1350 mm en 650 mm hoog. Hierdoor kon de bekisting bijna in elke gewenste hoogte worden opgebouwd, met een stapgrootte van 650 mm. Zo kon aan de bovenzijde voldoende ruimte worden gecreëerd tussen de stelkist en de damwand om beton vanuit de kubel te kun- nen storten en kon de maximale storthoogte worden beperkt. De wanden van de toerit van de boortunnel in de RijnlandRoute zijn ter plaatse gestort in een stalen bekisting. Voor het reliëf in de wand is de bekisting voorzien van een gebogen huidplaat, met afgeronde hoeken. Voor een waterdichte en in het eindresultaat onzichtbare aansluiting tussen de panelen moesten slimme oplossingen worden bedacht. 23 VAKBL AD 4 2020 boortunnel in de RijnlandRoute zijn ter plaatse gestort in een stalen bekisting. Voor het reliëf in de wand is de bekisting voorzien van een gebogen huidplaat, met afgeronde hoeken. Voor een waterdichte aansluiting tussen de panelen moesten 2 Toerit west, foto: Comol5 3 Situatieschets RijnlandRoute; de rode stippellijn is de boortunnel BV-2020_4_3-Rijnlandroute.indd 23 08-12-20 08:47 De 2500 mm brede panelen zijn opgebouwd uit huidplaten die op horizontale regels zijn beves- tigd. Deze regels zijn weer aan verticale H-vor- mige profi elen vastgemaakt, twee per paneel. Aan de voorzijde van de stelkist zijn druk-/trek- schoren aangebracht ten behoeve van de stabi-liteit (foto 7), waarbij de plaatsing afhing van de hoogte van de bekisting (drie mogelijke posi- ties). De bekisting is niet gekoppeld aan de ach- terliggende damwand. De stabiliteit wordt vol- ledig gehaald uit de schoren aan de voorzijde in combinatie met de centerpennen. Deze center- pennen hebben een h.o.h-afstand van verticaal 2000 mm en horizontaal 1250 mm. Deze cente- ringen zijn overal in 'het dal' van de cannelures gepositioneerd, zodat de afwerking in het eind- resultaat minder zichtbaar is. RELIËF De wanden moesten volgens het ontwerp van de architect worden voorzien van verticale cannelures (foto 1). Deze hebben een diepte van 50 mm en variëren in breedtemaat (fi g. 8). Deze profi lering is uitgevoerd door de huid- plaat van de stelkist in de gewenste vorm te buigen. Hierbij is elk hoekpunt afgerond, wat 24 VAKBL AD 4 2020 4 De tunnel bestaat uit twee tunnelbuizen met vluchtgangen ertussen 24 5 Principe opbouw bekisting 6 Verticale doorsnede van de drie sets bekistingen. Opbouw van de panelen in de hoogte is te variëren Er waren drie verschillende typen panelen met elk een eigen patroon. Voor het onderscheid heeft elk type een eigen kleur 7 Stalen bekistingen met druk-/trekschoren BV-2020_4_3-Rijnlandroute.indd 24 08-12-20 08:47 een fraai uiterlijk aan het beton geeft en waar- door het risico op beschadiging van de hoeken van het beton wordt beperkt. Ter plaatse van de verticale paneelnaden is een speciale oplossing ontwikkeld. Aan een van de twee panelen is een rubberprofi el bevestigd met dezelfde kromming als de rest van de huidplaat (fi g. 9). Hierdoor is de deel- naad uiteindelijk nauwelijks zichtbaar en ont- staat bovendien een goede afdichting, zodat lekkage van aanmaakwater van het beton wordt voorkomen. Met deze bevestiging kon- den de panelen ook iets ten opzichte van elkaar worden gedraaid, waarmee de kromming in de wand kon worden gerealiseerd. Het patroon van de cannelures is niet overal gelijk. Er zijn drie verschillende patronen voor- zien, steeds in delen van 2500 mm. Er waren dus drie verschillende typen panelen. Elk type had een eigen kleur: rood, groen en grijs (foto 10). Deze kleuren zijn ook op de inzettekenin- gen voor de bouwplaats meegenomen, zodat het in de uitvoering eenvoudiger was de juiste panelen op de juiste plek te zetten. AFWIJKINGEN Niet alles kon met de drie typen standaardpa- nelen van 2500 mm worden gemaakt. Er zijn ook diverse passtukken toegepast. Om te voorkomen dat het aantal soorten panelen te veel zou toenemen, zijn ook nog universele, aanpasbare panelen ontwikkeld (fi g. 11). Deze bestonden voor een groot deel uit vlakke pla- ten, waarop met magnetische strips de juiste profi elen voor de cannelures konden worden aangebracht. Hier werd ook de sluitkist met een magneet bevestigd, zodat in die positie kon worden gevarieerd.PRODUCTIE De huidplaat ? een 3 mm dikke koudver vormde staalplaat ? is gebogen in een grote kantbank met een elektronisch hoekmeetsysteem (foto 12). Op basis van de input van de tekening wer- den in deze kantbank met behulp van een laser automatisch de juiste buighoeken uitgezet. Verder moesten ook de regels waar de huid- plaat tegenaan is bevestigd exact de juiste vorm hebben, zodat de plaat er precies in zou passen. De staalplaten voor die regels zijn op maat gesneden met behulp van lasersnijtech- nieken. Ook de positie van de gaten voor de stelbouten is exact bepaald. Uiteindelijk sloten hierdoor de boven elkaar gelegen panelen pre- cies op elkaar aan. B 2470 1670 505 285 50 2500 deel naad huidplaat De huidplaat is gebogen in een grote kantbank met een elektronisch hoekmeetsysteem 25 VAKBL AD 4 2020 8 Horizontale doorsnede bekisting met cannelures in huidplaat BV-2020_4_3-Rijnlandroute.indd 25 08-12-20 08:47 Ook het aan elkaar lassen van de onderdelen was vakwerk. De lassen moesten op de juiste plek worden gepositioneerd en het mochten er niet te veel worden, omdat het staal bij lassen de neiging heeft te trekken. MONTAGE De panelen zijn op de bouwplaats aan elkaar gekoppeld met behulp van (stel)bouten. Voor elke moot zijn de sets opnieuw opgebouwd. Hierbij werden telkens twee panelen bij elkaar gehouden (fig. 13). Aan de onderzijde is de bekisting gesteld tegen een kim. Omdat de cannelures niet helemaal tot de onderzijde doorlopen, was er enige ruimte om de bekisting in hoogte te stellen. 11 Af wijkend deel van de bekisting, met links een vlak paneel waarop magnetische profielen voor de cannelures zijn te bevestigen en rechts een passtuk van 1000 mm breed i.p.v. 2500 mm Overigens was dit geen probleem voor het ont - werp; aan de onderzijde van de wanden is toch een barrier van 800 mm hoog geplaatst. Voor de fijnafstelling van de bekisting zijn aan elke zijde van de bekisting zogenoemde mechanical jacks gebruikt (fig. 14). Dit is een detai l A 174° 4 0 40 P anel A3 Panel A1 DETAIL C Filli ng w ood by Comol5 1528 Stop End panel 10 00mm tie rod (doorcentering) 1000 1000 26 VAKBL AD 4 2020 9 Detail aansluiting panelen 10 Panelen in verschillende kleuren, voor elke patroon een eigen kleur BV-2020_4_3-Rijnlandroute.indd 26 08-12-20 08:47 13 Aanzicht bekisting arbovriendelijk alternatief van de gebruikelijke spindels; er wordt gebruikgemaakt van twee verschillende krachtoverbrengingen, waar- door er minder kracht nodig is. Bovendien zijn deze hoger dan gebruikelijk. Met deze mecha- nical jacks is de bekisting in hoogte gesteld, waardoor ook de horizontale stand nauwkeu- rig is bepaald. Aan de kopse kant van de bekistingssets is een kopkist voorzien. Tussen de moten is een kleine ruimte gelaten (20 mm), waarin een dilatatieprofiel is aangebracht. Hierdoor is er enige beweging mogelijk, zonder dat lekkage optreedt. Het kopschot is voorzien van velling- kantprofielen 15x15 mm voor een fraai uiterlijk van de stortnaad (fig. 15). Voor de beëindiging van het beton aan de bovenzijde van de wand is een magnetische vellingkant overwogen. Uiteindelijk is er voor gekozen deze hoogtemaat handmatig uit te zetten. De bekistingen zijn voorzien van stortbordes - sen op maximaal vijf mogelijke niveaus. Deze 2500 2500 2500 2500 2500 2500 40 0 50 51 300 vl oer A A even aar helling 6% zijn bereikbaar vanuit kooiladders, twee per bekistingsset (fig. 16). Zodra de onderste cen- tering was bevestigd, was de bekisting stabiel genoeg om het bordes op twee niveaus te betreden vanwaaruit de overige centeringen konden worden bevestigd. SPARINGEN Op diverse plekken in de wand zijn sparingen voorzien. Onder meer voor de brandblusser (foto 17), de vluchtdeur en hulpdiensten. Voor deze sparingen is gebruikgemaakt van een mag - netische bevestiging, zodat deze op elke locatie De sparingskisten zijn exact op maat gemaakt zodat ze precies in de cannelures pasten 27 VAKBL AD 4 2020 12 kantbank met een elektronisch hoekmeetsysteem BV-2020_4_3-Rijnlandroute.indd 27 08-12-20 08:47 op de wandkist aangebracht konden worden zonder bevestigingsgaten. Deze sparingskisten zijn exact op maat gemaakt, zodat ze precies in de cannelures pasten. De sparingskisten zijn in de wapening bevestigd en vanaf de achterzijde tegen de stelkist aangedrukt. TOT SLOT De boortunnel en ook de tunnelwanden zijn gereed. De tunnelwanden hebben dankzij een vakkundige inzet van de stalen bekistingen een fraai uiterlijk. Toch zal het nog wel even duren voordat de wanden vanuit de auto zijn te aan- schouwen. De verwachting is dat de Rijnland- Route in 2023 gereed is. D front side (Relief) 14 Mechanical jack, een ergonomische stelvoorziening 2de stort hout o f staal gestort Detail stop-end vlak w and sluitkist Relief wand stelkist700 50 W 9-U 15 Aansluiting tussen moten 16 Sparing voor een brandblusser. De onderzijde van de wand wordt uiteindelijk aan het zicht onttrokken door een barrier 17 Dwarsdoorsnede stelkist met links een kooiladder 28 VAKBL AD 4 2020 BV-2020_4_3-Rijnlandroute.indd 28 08-12-20 08:47