PR AK TIJK VOORBEELD EN LEERPUNTEN TOEPASSING BETONGR ANUL A AT Betongranulaat, geen lichte materie De laatste jaren zien we een groeiend streven naar een duurzame en circulaire economie, waarin geen afval bestaat en grondsto? en steeds opnieuw worden gebruikt. In nieuwe gebouwen en infrastructuur leidt dat tot de wens betonpuin te hergebruiken. En dan met name hoogwaardig te hergebruiken als betongranulaat, zodanig dat er minder (of geen) natuurlijk toeslagmateriaal wordt gebruikt. BAM Infra erkent het belang hiervan en heeft op diverse projecten ervaring opgedaan met het gebruik van betongranulaat; ervaringen die ons bewust hebben gemaakt van bijkomende technische uitdagingen op het gebied van veiligheid en levensduur. 1 Granulaat, foto: Somayeh Lot? , C2CA project 20 VAKBL AD 2 2020 Auteur ir. Nick Ver voort en ir. Jeannette van den Bos, BAM Infraconsult, afdeling Materiaaltechnologie BV-2-5 granulaat.indd 20 03-06-20 16:08 I n 2018 hebben Edwin Vermeulen en Cindy Vissering in het artikel 'Kan beton nog circu- lairder?'[1] de betonladder toegelicht. Bin- nen de betonladder zijn er verschillende schaalniveaus van circulariteit: boven aan de ladder staan REFUSE en REDUCE, lager op de ladder staat RECYCLE (? g. 2). Om te beginnen met REFUSE en REDUCE: regulier beton kent een zeer lange en onderhoudsarme levensduur. Het is eenvoudig om met beton een constructie te maken die jaren meegaat. Dat is een sterk milieuvoordeel omdat we dan een lange tijd niet hoeven te (ver)bouwen. Voor RECYCLE geldt dat beton goed te recyclen is. Echter, voor materia- len zoals beton is de te behalen winst op het gebied van circulariteit beperkt in vergelijking met materialen met een veel kortere levenscy- clus. Het is daarom wenselijk een evenwicht te zoeken waarbij de toepassing van betongranu- laat geen negatief eff ect heeft op de beoogde levensduur van de betonconstructie. REGELGEVING BETONGR ANUL A AT Wanneer we de toepassing van betongranulaat in nieuwe betonconstructies (en betonproduc- ten) in de regelgeving beschouwen, hebben we te maken met regelgeving voor toeslagma- teriaal en beton (? g. 3). 3 Beknopt overzicht regelgeving voor toeslagmateriaal en beton Regelgeving toeslagmaterialen Toeslagmaterialen, waaronder betongranu- laat, moeten voldoen aan NEN-EN 12620 [4] en NEN 5905 [5]. Voor betongranulaat wordt in NEN 8005 [3] een minimale volumieke massa geëist. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen type A1 (? 2200 kg/m 3) en type A2 (? 2000 kg/m 3). Verder kan in Nederland spe- ci? ek voor recyclingaggregaten BRL 2506 [6] van toepassing worden verklaard. Betongranulaat bestaat normaal gesproken uit verschillende bestanddelen. Volgens NEN-EN 12620 moet het aandeel van deze bestandde- len worden bepaald en verklaard in overeen- stemming met gespeci? ceerde categorieën (zie kader 'Categorieën'). Aan de categorieën is te zien dat er zowel lichte als drijvende bestanddelen toelaatbaar zijn, namelijk cate- gorie Rb, Ra, XRg voor lichte materialen en FL voor drijvende materialen. Conform NEN 5905 moet betongranulaat voor minimaal 90% m/m bestaan uit beton met een volumieke massa van ten minste 2100 kg/m 3. Conform de categorieën uit NEN-EN 12620 is dat Rc 90. Er worden geen eisen gesteld aan de overige categorieën. Alleen in BRL 2506 (beoordelingsrichtlijn voor recyclinggranulaten) worden de overige cate- gorieën uit NEN-EN 12620 benoemd waar betongranulaat type A1 en type A2 aan moeten voldoen, namelijk: Rcu 95, Rb 10?, Ra 1?, FL 2?, XRg 1? (en de Rc 90 vanuit NEN 5905). Wanneer BRL 2506 niet van toepassing wordt verklaard, hoeft het betongranulaat dus niet te voldoen aan de eisen van deze overige categorieën. Regelgeving beton Voor de toepassing van betongranulaat in beton komen we uit bij NEN-EN 206 [2] en NEN 8005 [3]. Beide staan het gebruik van betongranulaat toe door een gedeelte van het grove toeslagmateriaal te ver vangen door betongranulaat. In CUR-Aanbeveling 112 [7] worden hogere ver vangingspercentages toe- gelaten. In de informatieve bijlage E van NEN-EN 206 wordt een aanbeveling gegeven voor de toe- passing van gerecycled toeslagmateriaal (betongranulaat), waarbij onderscheid wordt gemaakt naar de van toepassing zijnde milieu- NEN-EN 206 NEN 8005 NEN-EN 12620 NEN 5905 BRL 2506 2 Betonladder (uit: Kan beton nog circulairder? [1]) CATEGORIEËN Categorieën betongranulaat volgens NEN-EN 12620: ? Rc: beton, betonproducten, mortel, metselsteen van beton ? Ru: ongebonden toeslagmaterialen, natuursteen, hydraulisch gebonden toeslagmaterialen ? Rb: metselbaksteen en andere gebakken keramische producten (zoals stenen en tegels), metselstenen van kalkzandsteen, niet-drijvend schuim- en/of gasbeton ? Ra: bitumineuze materialen ? FL: drijvende materialen in volume ? X: anders: ? cohesief materiaal (zoals klei en grond), metalen (ijzerhoudend en niet-ijzer houdend), niet-drijvend hout, kunststof, rubber, gipspleister ? Rg: glas 21 VAKBL AD 2 2020 BV-2-5 granulaat.indd 21 03-06-20 16:08 klassen. Uit tabel 1 komt naar voren dat het aanbevolen ver vangingspercentage nul is bij milieuklassen die gebruikelijk zijn bij civiele betonconstructies. Hierbij wordt wel een uit- zondering gemaakt, namelijk: gerecycled toe - slagmateriaal met een bekende herkomst mag w orden gebruikt in milieuklassen waar voor het oorspronkelijk was ontworpen (tot maximaal 30% ver vangingspercentage). In de Nederlandse invulling van EN 206, NEN 8005 [3] , is een normatieve tabel opgenomen voor de toepassing van betongranulaat (tabel 2). In deze tabel zijn ver vangingspercentages gegeven, die afhankelijk zijn van de volumieke massa van het betongranulaat. Hierbij wordt er geen onderscheid gemaakt naar de van toe - passing zijnde milieuklassen, anders dan ongewapend (X0). Ook wordt er geen onder - scheid gemaakt in herkomst van het betongra- nulaat. In Nederland is het daarmee toege - staan in alle nieuwe betonconstructies en betonproducten een gedeelte van het toeslag- materiaal zonder meer te ver vangen door betongranulaat dat voldoet aan de beknopte eisen van type A1 of type A2. Met behulp van aanvullende bepalingen in CUR-Aanbeveling 112 zijn ver vangingsper - centages toegestaan tot 100% (volumeper - centage), behalve in milieuklassen XD en XS. Op deze aanvullende bepalingen wordt verder niet ingegaan. PR AK TIJK VOORBEELD In het onderstaande praktijkvoorbeeld is betongranu- laat toegepast in voorgespannen prefab betonliggers. Evaringen uit dit voorbeeld hebben geleid tot een aan- tal leerpunten die verderop worden toegelicht. De producent van de prefab betonproducten in dit praktijkvoorbeeld werkt actief aan de verduurzaming van het bedrijf en de betonketen, onder andere door het toepassen van betongranulaat in nieuwe prefab betonproducten. Het betongranulaat bestond uit restbeton en afge- keurde betonwaren uit eigen productie van de pro- ducent. Restbeton werd opgevangen in containers, waarboven het materieel (zoals betonkubels) werd gespoeld met water. Door de gebruikte waterhoe- veelheid ontstond een 'waterig beton' wat neersloeg in de container in lagen met een aflopend soortelijk gewicht, namelijk: onderop de grove bestanddelen (grind en zand) en daarbovenop de fijne delen (ge- hydrateerd cement, kalksteenmeel en fijn zand), hierna 'cementslib' genoemd. Het restbeton en de afgekeurde betonwaren zijn gebroken en gemengd tot een betongranulaat met een volumieke massa van ongeveer 2350 kg/m³ (type A1). Op dit moment mag betongranulaat lichte en/of drijvende bestanddelen bevatten In het betonmengsel van de prefab liggers werd 130 kg/m 3 betongranulaat toegepast. Dat is een ver - vangingspercentage van 8,8% ten opzichte van het grove grind. Het betonmengsel voldoet hiermee aan de vigerende normen. Daarnaast worden de prefab liggers geproduceerd onder een KOMO-merk op basis van BRL 2813. Er werd gestreefd naar een goede kwaliteit prefab liggers, waarbij tevens aandacht was voor verduur - zaming en circulariteit. Toch bleek dat niet op elk vlak de beoogde kwaliteit werd bereikt. In figuur 4 staat de geproduceerde ligger waarbij er witte brosse stukjes toeslagmateriaal zichtbaar zijn in het beton. Nadere bestudering maakte duidelijk dat het ingedroogde stukjes gebroken cementslib zijn. Het cementslib heeft een relatief lage volumieke massa waardoor de stukjes cementslib tijdens het storten van de liggers opdreven in de vloeibare betonspecie. Dit heeft ervoor gezorgd dat er aan het oppervlak concentraties van stukjes cementslib zijn ontstaan in de bovenzijde van de flenzen en in de bovenzijde van het lijf (fig. 5). Juist op die plek - ken, waar het voor de levensduur en in dit geval ook v oor de constructieve veiligheid niet gewenst is. De flenzen worden in de definitieve situatie gedurende 100 jaar blootgesteld aan carbonatatie. Vanwege projectoverwegingen is een conservatieve aanname gedaan, namelijk dat het cementslib nauwelijks een bijdrage levert in het beschermen van de wapening tegen corrosie. De flenzen zijn daarom behandeld met een dekkingsverbeteraar. De bovenzijde van het lijf van de prefab liggers dient als aansluitvlak tussen ligger en de in situ druklaag. Een vlak waarin uiteindelijk grote schuifspannin- gen moeten worden overgedragen. Aangezien het cementslib bros en poreus is, is besloten om geen constructieve eigenschappen toe te kennen aan het materiaal. Daarom is al het cementslib in dit vlak verwijderd met hogedruk waterstralen. De producent van de liggers is naar aanleiding van deze ervaringen voorlopig gestopt met het toepas - sen van betongranulaat in hoogwaardige prefab- betonproducten en is een intern onderzoek gestart hoe lichte delen in het restbeton kunnen worden gescheiden. Dat de combinatie van lichte delen in het betongra- nulaat en het opdrijven daarvan in kritische locaties, een probleem kon veroorzaken werd op het moment van produceren onvoldoende beseft. Dit voorbeeld zorgt dan ook voor bewustwording van de techni- sche uitdagingen om betongranulaat op een veilige en duurzame wijze toe te passen. Tabel 1 Ma ximumvervangingspercentage van grof toeslagmateriaal door gerecycled toeslagmateriaal (% op basis van gewicht) conform informatieve bijlage E van NEN-EN 206 T YPE GERECYCLED TOESL AGMATERIA AL MILIEUKL ASSEN X0XC1, XC2 XC3, XC4, XF1, X A1, XD1 ALLE OVERIGE MILIEUKL ASSEN a type A: (Rc 90, Rcu 95, Rb 10?, Ra 1?, FL 2?, XRg 1?) 50% 30% 30%0% type B b: (Rc 50, Rcu 70, Rb 30?, Ra 5?, FL 2?, XRg 2?) 50% 20% 0%0% a) Gerecycled toeslagmateriaal type A van een bekende herkomst mag met een maximaal vervangingspercentage van 30% worden gebruikt in milieuklassen waarvoor het oorspronkelijke beton was ontworpen. b) Gerecycled toeslagmateriaal type B behoort niet te worden gebruikt in beton met druksterkteklassen > C30/37. Tabel 2 Ma ximumvervangingspercentage van grof toeslagmateriaal door recyclinggranulaat (% op basis van volume) conform NEN 8005 SOORT RECYCLINGGR ANUL A AT VOLUMIEKE MASSA ? rd MILIEUKL ASSE X0OVERIGE MILIEUKL ASSEN type A1 (betongranulaat) ? 2200 kg/m 3 50% 30% type A2 (betongranulaat) ? 2000 kg/m 3 50% 20% type B (menggranulaat) ? 2000 kg/m 3 50% 20% type C (metselwerkgranulaat) ? 1500 kg/m 3 25% 10% 22 VAKBL AD 2 2020 BV-2-5 granulaat.indd 22 03-06-20 16:08 LEERPUNTEN Wat zijn voor ons de leerpunten van het praktijkvoorbeeld? Als eerste de bewustwording dat op dit moment volgens de normen betongranulaat lichte en/of drijvende bestanddelen mag bevatten. De aanwezigheid van deze bestand- delen kennen we slechts beperkt bij grind en nauwelijks bij gebroken natuurlijke toeslag- materialen. Dat betekent dat we ons vaak onvoldoende bewust zijn van de mogelijke consequenties hier van op constructieniveau. Kenmerkend is het rekenvoorbeeld (zie kader) met een, volgens de regelgeving, toelaatbaar gehalte drijvende bestanddelen. Het betreft echter niet alleen het gehalte drij- vende bestanddelen. Ook lichte delen in bet onspecie willen tijdens (en na) het storten van nature opdrijven. Factoren die hier invloed op hebben, zijn het stortproces, de stabiliteit van de betonspecie, de wijze van verdichting en de vorm van de bekisting. Wanneer lichte delen opdrijven, verzamelen deze zich op plekken/plaatsen waar we vaak de hoogste eisen stellen aan ontwerplevensduur, uiterlijk en ? in bepaalde gevallen ook belangrijke ? constructieve eigenschappen. Het volgende leerpunt dat we willen meege - ven, betreft de kwaliteit van het oorspronke - lijke materiaal dat wordt gerecycled. Zuiver betonpuin bestaat ? net zoals beton ? uit grind, zand en cementsteen. De aanwezige cement - steen is echter vatbaar voor kwaliteitsverschil- len en/of degradatie als gevolg van een (lang- durige) blootstelling aan een milieu met een bepaalde mate van agressiviteit. Daarnaast is de cementsteen relatief licht ten opzichte van het toeslagmateriaal en daarmee vatbaar voor opdrijven. REKENVOORBEELD TOEL A ATBARE DRIJVENDE BESTANDDELEN IN BETONGR ANUL A AT, CONFORM VIGERENDE NORMEN In de beste kwaliteit betongranulaat (type A1 + BRL 1801) mag 10% van de massa anders zijn dan beton. Daarnaast mag 2 cm 3/kg (FL 2?) van het betongranulaat drijvend zijn (zoals EPS-isolatie). Voorbeeld Er wordt een betonmengsel toegepast met 265 kg/m 3 betongranulaat type A1, wat overeen- komt met een vervangingspercentage van 30%. Betongranulaat type A1 van 2200 kg/m 3 mag 4400 cm 3 (= 0,0044 m 3) EPS bevatten per kubieke meter betongranulaat. Per kubieke meter bestaat het betonmengsel uit 0,12 m 3 (265 / 2200 = 0,12 m 3) betongranu- laat. Er wordt een betonbalk gestort van 0,5 m breed, 1,0 m hoog en 30 m lang (= 17,5 m 3 beton). De totale hoeveelheid EPS bedraagt hierdoor: 17,5 x 0,12 x 0,0044 = 0,01 m 3. Tij - dens het storten gaat dit EPS opdrijven in het beton. Hierbij zal een met EPS vervuilde laag ontstaan. In dit rekenvoorbeeld houden we een vermenging van 50% aan. Deze laag ver - zamelt zich als gevolg van het stortproces in het stortfront en komt uiteindelijk terecht in de achterste 2 meter van de bovenzijde van de balk (fig. 7). Hierdoor bedraagt de met EPS vervuilde laagdikte in de achterste 2 m: 0,01 / 0,5 / 2 x 2 = 0,02 m = 20 mm. Zonder BRL 1801 mag 5 cm 3/kg (FL 5-) van het betongranulaat drijvend zijn. Hiermee zou de met EPS vervuilde laagdikte conform het bovenstaande rekenvoorbeeld zelfs 46 mm bedragen. Categorie FL 0,2-? daarentegen mag slechts 0,2 cm 3/kg drijvende bestanddelen bevatten. De met EPS vervuilde laagdikte bedraagt dan nog maar 2 mm. 4a en 4b Bet onligger met witte, brosse stukjes toeslagmateriaal (ingedroogde, lichte stukjes gebroken cementslip) constructief probleem verminderde capaciteit in het aansluitvlak door stukjes cementslib in het beton - g ranulaat levensduur probleem verminderde dekking op de flenzen door stukjes cementslib in het beton - g ranulaat 5 Effect van de ingedroogde, lichte stukjes cementslib op de betonconstructie 23 VAKBL AD 2 2020 BV-2-5 granulaat.indd 23 03-06-20 16:08 Wanneer ver volgens betonpuin wordt verma- len tot betongranulaat kunnen grofweg twee typen korrels ontstaan (? g. 6). Daarbij is het aannemelijk dat 'korreltype X' een grotere impact kan hebben op de levensduur van een nieuwe betonconstructie dan 'korreltype Y'. Dat geldt zeker wanneer 'korreltype X' een dia- meter heeft van 32 mm en afkomstig is uit een laagwaardige betonconstructie met een poreuze cementsteen.SUGGESTIE Betekent deze er varing dat betongranulaat niet gewenst is in betonconstructies en beton- producten? Nee, dat is zeker niet het geval. Beton is een circulair materiaal, wat prima kan worden gerecycled en waar we ons voor moe- ten inzetten dat te realiseren. Wel leert ons het praktijkvoorbeeld dat er soms wat hindernis- sen op de weg voorkomen. Om op een verant- woorde wijze om te gaan met betongranulaat, wordt een suggestie gegeven om vergelijkbare problemen in de toekomst te voorkomen. We willen de aandacht vestigen op de meer conser vatieve aanpak in EN 206, waarbij het ver vangingspercentage afhankelijk van de milieuklasse varieert en waarbij in de meer agressieve milieuklassen ver vanging is uitge- sloten, tenzij de herkomst van het betongranu- laat geschikt is voor de nieuwe toepassing. Dat biedt duidelijkheid en enige vorm van risico- sturing, echter niet alles is te vatten in een milieuklasse. Daarom de suggestie van de uit- gebreidere risicogestuurde aanpak in ? guur 8. In plaats van enkel onderscheid te maken in milieuklasse(n), wordt in dit ? guur een bepaalde toepassing (van betonproducten tot wapening nieuwe cementsteennieuwe cementsteen oude grindkorrel wapening oude cementsteen nieuwe cementsteennieuwe cementsteen oude grindkorrel oude cementsteen betondekking betondekking 'Korrel type X' 'Korrel type Y' 6 Betongranulaat kan bestaan uit grofweg twee typen 'korrels': X en Y Laag Hoog 100% 0% Risicoproel Vervangingspercentage Toepassing Aandachtspunten *Aanvullend onderzoek  Niet-constructief ------------------------  Straatstenen  Trottoirbanden  Werkvloeren CC1 ------------------------  Eenvoudige gebouwen: - Tuinbouwkassen - Standaard eengezinswoningen - Industriegebouwen (1 of 2 verdiepingen) CC2 ------------------------  'Standaard' gebouwen: - Woongebouwen - Kantoorgebouwen - Openbare gebouwen CC2 met vorst-dooiwisselingen en chloriden ------------------------  Eenvoudige infrastructuur: - Geluidsschermen - Voetgangersbruggen CC3 ------------------------  'Bijzondere' gebouwen: - Hoogbouw - Grote openbare gebouwen CC3 100 jaar levensduur met vorst- dooiwisselingen en chloriden ------------------------  Infrastructuur: - (Voorgespannen) bruggen - Tunnels en onderdoorgangen  Drijvende en lichte delen  Verwerkbaarheid  Drijvende en lichte delen  Verwerkbaarheid  Sterkte  Drijvende en lichte delen  Verwerkbaarheid  Sterkte Drijvende en lichte delen  Verwerkbaarheid  Sterkte  Carbonatatie  Chloride-indringing  Vorst-dooibestandheid  Drijvende en lichte delen  Verwerkbaarheid  Sterkte  Krimp en kruip  Drijvende en lichte delen  Verwerkbaarheid  Sterkte  Carbonatatie  Chloride-indringing  Vorst-dooibestandheid  Sulfaataantasting & ASR  Krimp en kruip 100% 50% of 100% met CUR 11250% of 100% met CUR 112 30% 15%0% 15%* 7 Schets rekenvoorbeeld 35 m 2 m stortrichting verzameling van lichte en/of drijvende delen 9 foto: Somayeh Lot? , C2CA project 8 Suggestie voor een risicogestuurde aanpak bij het ver vangen van grof toeslagmateriaal door betongranulaat 24 VAKBL AD 2 2020 BV-2-5 granulaat.indd 24 03-06-20 16:08 Laag Hoog 100% 0% Risicoproel Vervangingspercentage Toepassing Aandachtspunten *Aanvullend onderzoek  Niet-constructief ------------------------  Straatstenen  Trottoirbanden  Werkvloeren CC1 ------------------------  Eenvoudige gebouwen: - Tuinbouwkassen - Standaard eengezinswoningen - Industriegebouwen (1 of 2 verdiepingen) CC2 ------------------------  'Standaard' gebouwen: - Woongebouwen - Kantoorgebouwen - Openbare gebouwen CC2 met vorst-dooiwisselingen en chloriden ------------------------  Eenvoudige infrastructuur: - Geluidsschermen - Voetgangersbruggen CC3 ------------------------  'Bijzondere' gebouwen: - Hoogbouw - Grote openbare gebouwen CC3 100 jaar levensduur met vorst- dooiwisselingen en chloriden ------------------------  Infrastructuur: - (Voorgespannen) bruggen - Tunnels en onderdoorgangen  Drijvende en lichte delen  Verwerkbaarheid  Drijvende en lichte delen  Verwerkbaarheid  Sterkte  Drijvende en lichte delen  Verwerkbaarheid  Sterkte Drijvende en lichte delen  Verwerkbaarheid  Sterkte  Carbonatatie  Chloride-indringing  Vorst-dooibestandheid  Drijvende en lichte delen  Verwerkbaarheid  Sterkte  Krimp en kruip  Drijvende en lichte delen  Verwerkbaarheid  Sterkte  Carbonatatie  Chloride-indringing  Vorst-dooibestandheid  Sulfaataantasting & ASR  Krimp en kruip 100% 50% of 100% met CUR 11250% of 100% met CUR 112 30% 15%0% 15%* gebouwen en infrastructuur) gekoppeld aan een maximumpercentage waarin grof toeslag- materiaal kan worden ver vangen door betongranulaat. Het uitgangspunt hierbij is de toelaatbare kwaliteit type A1 van het beton- granulaat conform de huidige regelgeving, dus inclusief de mogelijk aanwezige lichte, drijvende en/of poreuze bestanddelen. Uiteraard kunnen met strengere speci? caties, onderbouwend onderzoek of praktijk- er varingen de voorgestelde percentages wor- den verhoogd. Zo is een betere kwaliteit van betongranulaat, gezien de ontwikkelingen op dit gebied, zeker op korte termijn te verwach- ten. Figuur 8 met de risicogestuurde aanpak vormt dan ook een aanzet om op een verant- woorde wijze het gebruik van betongranulaat te stimuleren. In een uitgebreidere risicogestuurde aanpak wordt een bepaalde toepassing gekoppeld aan een maximumpercentage LITER ATUUR 1 Vermeulen, E., Vissering, C.,, Kan beton nog circulairder?. Betoniek Vakblad 2018/3. 2 NEN-EN 206:2014 ? Beton ? Speci? catie, eigenschappen, ver vaardiging en conformiteit. 3 NEN 8005 ? Nederlandse invulling van NEN-EN 206: Beton ? Speci? catie, eigenschappen, ver vaardiging en conformiteit. 4 NEN-EN 12620 ? Toeslagmateriaal voor beton. 5 NEN 5905 ? Nederlandse aanvulling op NEN-EN 12620 ' Toeslagmaterialen voor beton'. 6 BRL 2506 ? Recyclinggranulaten voor toepassing in beton, wegenbouw, grondbouw en werken. 7 CUR-Aanbeveling 112 ? Beton met betongranulaat als grof toeslagmateriaal. CONCLUSIE EN A ANBEVELINGEN Er varingen met lichte delen in betongranulaat hebben ons bewust gemaakt van de bijkomende technische uitdagingen op constructieniveau. De huidige regelgeving sluit onvoldoende uit dat er bij toepassing van betongranulaat een nadelig eff ect kan zijn op de constructieve veiligheid en levensduur. Volgens de principes van de betonladder is het wenselijk dat het toe- passen van betongranulaat geen negatief eff ect heeft op de beoogde levensduur van het bouw- werk. Het is dan ook belangrijk dat betongranu- laat op een veilige en doordachte manier wordt toegepast. De suggestie om te werken vanuit de risicogestuurde aanpak (? g. 8) zien wij daarom als een interessante optie voor de branche. Met deze aanpak kan op verantwoorde wijze invul- ling worden gegeven aan de wensen en doelen bij het hoogwaardig hergebruiken van betongranulaat. De huidige regelgeving sluit onvoldoende uit dat er bij toepassing van betongranulaat een nadelig e? ect kan zijn op de constructieve veiligheid en levensduur 25 VAKBL AD 2 2020 BV-2-5 granulaat.indd 25 03-06-20 16:08