BAND UITGAV E februari 2023 1317 BAND UITGAV E Zwaargewicht Over zwaar beton Betoniek Standaard 17-13.indd 1 31-01-23 15:44 2 FEBRUARI 2023 STANDA ARD 17 13 Zwaargewicht Vrijwel iedereen die het over beton heeft, bedoelt beton met een normale volumieke massa, ofwel normaal beton. Er bestaat ook beton met een lagere of juist hogere volumieke massa, lichtbeton en zwaar beton genoemd. We richten ons in deze Betoniek op zwaar beton. Wat is zwaar beton, wat heb je er voor nodig, wat zijn de aandachtspunten als je ermee werkt, wat zijn de meest voorkomende toepassingen en wat zijn de kansen voor de toekomst? Beton is altijd maatwerk in al zijn toepassingen en dit geldt zeker in het geval van zwaar beton. MASSA VAN BETON Wat wordt er nu precies bedoeld met zwaar beton? Bepalend is de volumieke massa (het gewicht van 1 m 3 uitgedrukt in kg/m 3). NEN- EN 206 kent drie klassen voor het gewicht: licht, normaal en zwaar. De volumieke massa horende bij deze klassen staat in tabel 1. Deze tabel is gebaseerd op ovendroog gewicht. Ovendroog beton houdt in dat het beton is gedroogd bij 105 °C, net zo lang totdat een constant gewicht is bereikt. Reden dat het ovendroog gewicht wordt gebruikt is dat de volumieke massa van beton, behalve door de samenstelling, ook wordt beïnvloed door de hoeveelheid vrij beschikbaar water. Door het beton, na 28 dagen bewaren (volgens NEN- EN 12390-2) in ovendroge toestand te brengen, verdwijnt dit water en is de volumieke massa er van beter met elkaar te vergelijken. De massa van beton wordt bepaald door de gebruikte grondstoen, ofwel de optelsom van cement, water, toeslagmateriaal en eventuele hulp-, en vulstoen. Het toeslag- materiaal heeft hierbij het grootste aandeel, zoals te zien is in tabel 2. ZWA AR TOESL AGMATERIA AL Gezien de invloed van het toeslagmateriaal op de volumieke massa van beton is het logisch dat wanneer je beton zwaarder wilt maken, je het type toeslagmateriaal wijzigt. Net als beton, worden toeslagmaterialen volgens NEN-EN 206 ingedeeld in drie klassen: licht, normaal en zwaar (tabel 3). Het meest gebruikte toeslagmateriaal in Nederland heeft een volumieke massa van ongeveer 2650 kg/m 3 en valt in de categorie normaal. Hiermee maak je gewoonlijk nor - maal beton. Om zwaar beton te kunnen maken, is zwaar toeslagmateriaal nodig. Als toeslagmateriaal een volumieke massa Tabel 1 Indeling licht, normaal en zwaar beton BETON VOLUMIEKE MASSA (KG/M³) licht < 2000 normaal 2000 ? 2600 zwaar > 2600 Foto voorpagina: De Griekse God Atlas die de zware last van de wereld draagt, bron: Shutterstock, fotograaf: Rigsbyphoto Betoniek Standaard 17-13.indd 2 31-01-23 15:44 3 FEBRUARI 2023 STANDA ARD 17 13 voldoen aan de eisen voor toepassing in beton, zoals vastgelegd in NEN-EN 12620. Voorbeelden van toeslagmaterialen in de categorie zwaar staan in tabel 4 en kader 'Soorten zwaar toeslagmateriaal'. groter dan 3000 kg/m 3 heeft, valt deze in de klasse zwaar toeslagmateriaal. Bij het deels of geheel ver vangen van normaal toeslag- materiaal door zwaar toeslagmateriaal, stijgt het gewichtsaandeel en dus de volumieke massa van het beton bij een gelijkblijvend volume-aandeel. Zwaar toeslagmateriaal moet, net als normaal toeslagmateriaal, Tabel 2 Voorbeeld van een samenstelling voor normale betonspecie met het aandeel gewicht versus volume MATERIA AL NORMA AL BETON (KG)VOLUMIEKE MASSA (KG/M³) GEWICHTSA ANDEEL VOLUMEA ANDEEL CEM III/B 42,5N 3252950 14% 11% water 1751000 7% 18% toeslagmateriaal 1865 265079% 70% lucht -- 1% volumieke massa (kg/m³) 2365 100%100% Tabel 3 Indeling toeslagmateriaal naar gewicht TOESL AG VOLUMIEKE MASSA (KG/M³) licht < 2000 normaal 2000 - 3000 zwaar > 3000 Tabel 4 Soorten zwaar toeslagmateriaal NA AM VOLUMIEKE MASSA (KG/M³) bariet 4150 ± 150 hematiet 4800 ± 100 magnetiet 4750 ± 350 staal(pons)doppen ± 7200 jarosietslakken 3450 ± 150 loodslakken 3500 ± 200 1 Zwaar toeslagmateriaal magnetiet (handelsnaam MagnaDense), bron: LK AB Minerals SOORTEN ZWA AR TOESL AGMATERIA AL Bariet (BaSO 4 , bariumsulfaat), soms ook zwaarspaat genoemd, is een niet-metaal. In zuivere vorm is het wit, of kleurloos. Bij vermenging met andere mineralen kan de kleur blauw, geel of grijs zijn. Het wordt gevormd door mineraalrijk water wat door spleten van gesteente wordt getransporteerd en door afkoeling kan afzetten op dit gesteente. Hematiet (Fe 2O3) is een licht mag- netisch ijzererts. De meest voorko- mende kleuren zijn oranje-rood, zwart, of grijs-zwart. Het is het ijzer- erts dat het meest wordt gewonnen voor de productie van ijzer. Tevens is dit het mineraal wat zorgt voor de kleur van de planeet Mars. Magnetiet (Fe 3O4) is na hematiet een belangrijk ijzererts in de kleur bruin-zwart (foto 1). Het is meer magnetisch dan hema- tiet. Magnetiet is de naamgever van de magneet. Staal(pons)doppen zijn uit metalen platen/balken gedrukte doppen, dit drukken wordt ponsen genoemd. De ontstane doppen zijn de zogenaamde ponsdoppen. Slakken ontstaan als bijproduct van metaalwinning uit grondsto en. Voorbeelden hiervan zijn jarosiet- slakken (niet te verwarren met het mineraal jarosiet) en loodslakken, die vrijkomen als restproduct bij de productie van zink en lood. Betoniek Standaard 17-13.indd 3 31-01-23 15:44 4 FEBRUARI 2023 STANDA ARD 17 13 In de praktijk wordt als zwaar toeslagmateriaal vooral magnetiet, soms hematiet, gebruikt vanwege beschikbaarheid en aangetoonde geschiktheid. Opgemerkt moet worden dat slakken (rest- product uit de metaalindustrie) bestanddelen kunnen bevatten die mogelijk schadelijk zijn voor het beton of de omgeving. Om de invloed vast te stellen, moet altijd geschikt - heidsonderzoek worden gedaan. Dit onderzoek moet aantonen of de slakken toepasbaar zijn in beton in samenspel met de beoogde toepassing en of het met de slakken vervaardigde beton voldoet aan het Besluit bodemkwaliteit (denk onder andere aan uit - loging). MENGSELONTWERP Zoals gezegd blijft bij zwaar beton het volume van de grondstoen in principe gelijk. Afhankelijk van de gewenste volumieke massa van het te maken beton kan gekozen voor het geheel of gedeeltelijk ver vangen van normaal toeslagmateriaal door zwaar toeslagmateriaal. De mate van ver vanging is afhankelijk van de gewenste volumieke massa. Een verhoging van de volumieke massa van 2400 richting 4000 kg/m³ is mogelijk, zoals het voorbeeld in tabel 5 laat zien. Bij het maken van betonspecie met zwaar toeslagmateriaal moet met een aantal aspecten rekening worden gehouden. Zwaar toeslagmateriaal is vrijwel altijd een gebroken materiaal en wordt, indien het jn toeslag- Tabel 5 Voorbeeld samenstelling normaal en zwaar beton MATERIA AL (KG) NORMA ALZWA AR CEM III/B 42,5N 325325 water 175175 zand en grind/magnetiet 18653420 absorptietoeslagmateriaal 10 10 luchtpercentage 1% -- volumieke massa (kg/m³) 23753930 massa onder water 13752930 In dit rekenvoorbeeld is gerekend met de volumieke massa's uit tabel 2. Voor magnetiet is gerekend met een volumieke massa van 4850 kg/m³. De consistentie van de normale betonspecie in dit voorbeeld zal hoger zijn dan van de zware betonspecie. Tabel 6 Warmtecapaciteit normaal en zwaar beton SOORTELIJKE WARMTE (K J/KG °C) materiaal (kg) normaal zwaar normaal zwaar normaal zwaar CEM III/B 42,5N 325325 0,85 0,85 276276 water 175175 4,186 4,186 733733 zand en grind/magnetiet 1865 3420 0,8 0,65 1492 2223 absorptietoeslagmateriaal 10 104,186 4,186 4242 warmtecapaciteit (kJ/m³) 2543 3274 temperatuurstijging onder adiabatische omstandigheden (°C) 3830 SOORTELIJKE WARMTE Soortelijke warmte is grootheid die aangeeft hoeveel warmte- energie er nodig is om 1 kg van een stof 1 graad Celsius (of 1 graad Kelvin) in temperatuur te laten stijgen. Warmtecapaciteit is een eenheid die aangeeft hoeveel warmte-energie benodigd is om een voorwerp 1 graad Celsius (of 1 graad Kelvin) in tempera- tuur te laten stijgen. In tabel 6 is gerekend met een soortelijke warmte van 300 J/g hydratatiewarmte in 7 dagen voor CEM III/B 42,5N. Achtergrond hiervoor is dat de soortelijke warmte van cement isotherm wordt bepaald. Isotherm houdt in dat de temperatuur tijdens het ver - hardingsproces op dezelfde temperatuur wordt gehouden door de ontwikkelde warmte af te voeren en te meten/registreren. In de praktijk wordt een hogere soortelijke warmte gemeten dan volgens de isotherme proeven wordt vastgesteld. De soortelijke warmte van magnetiet wordt hoger naarmate de temperatuur stijgt. Bij een temperatuur tot zo'n 50 °C is de warmte - capaciteit van magnetiet zo'n 0,65 kJ/kg°C. Bij een temperatuur van 100 °C is de soortelijke warmte van magnetiet zo'n 0,7 kJ/kg°C en bij 200 °C zo'n 0,8 kJ/kg°C. Betoniek Standaard 17-13.indd 4 31-01-23 15:44 5 FEBRUARI 2023 STANDA ARD 17 13 materiaal betreft, daardoor vaak aangeleverd met een relatief grote fractie jne delen (< 0,250 mm). De korrelvorm van een gebroken materiaal (hoekig) in combinatie met een grote fractie jne delen leidt tot een hogere waterbehoefte dan bij regulier toeslagmate- riaal. En een hogere waterbehoefte zal snel leiden tot een lagere volumieke massa dan waar mogelijk vooraf rekening mee is ge- houden. Tevens kan er een verschil ontstaan in de volumieke massa van zware betonspecie en het uiteindelijke verharde beton. Het water wordt deels gebonden met het cement, verdampt deels uit het beton en is deels nog als vrij water in het beton aanwezig. Tevens moet rekening worden houden met vergrote kans op ontmenging door het grote verschil in volumieke massa van de grond- sto en ( g. 3). Een geschiktheidsonderzoek om te controleren of aan de vooraf gestelde eisen wordt voldaan is aan te bevelen. EIGENSCHAPPEN Voor zwaar beton gelden dezelfde sterkte- klassen als voor normaal beton. Deze sterkteklassen, vastgelegd in NEN-EN 206, variëren van C8/10 tot en met C100/115. Ook de andere eisen zoals milieuklassen, consis- tentieklassen en chlorideklassen zijn gelijk voor normaal en zwaar beton. Wel is het zo dat zwaar beton niet valt in het toepassings- gebied van Eurocode 2 (NEN-EN 1992-1-1) voor het ontwerp en berekening van beton- constructies. In de praktijk zal onderzoek moeten uitwijzen of het zwaar beton geschikt is voor de beoogde toepassing. TEMPER ATUURONTWIKKELING Zwaar beton wordt vaak ingezet wanneer veel gewicht is gewenst. Dit betekent meestal ook dat er veel volume nodig is. We komen dan al snel terecht bij massabeton. Bij massabeton speelt temperatuurontwik- keling een grote rol en daarmee het risico op ongewenste scheur vorming. Dit risico kan worden beperkt door gebruik te maken van zwaar beton. Hierbij speelt ook warmteca- paciteit een rol. In tabel 6 staat een voorbeeld van de warmtecapaciteit van normaal versus zwaar beton (zie ook kader 'Soortelijk warmte'). In de praktijk zal er altijd sprake zijn van warmte-uitwisseling van het beton met de omgeving. De piek in temperatuur kan door die warmte-uitwisseling in zowel normaal als zwaar beton worden verlaagd. Het doel is om het verschil in temperatuur tussen het opper- vlak en de kern van het beton niet te groot te laten worden om ongewenste scheur vorming te voorkomen. Als vuistregel ter voorkoming van ongewenste scheur vorming wordt meestal een verschil van 15 °C gehanteerd tussen kern en opper- vlak van het beton. 2 Transport van zwaar toeslagmateriaal magnetiet, bron: LK AB Minerals 3 Volumieke massa toeslagmateriaal en cementpasta Betoniek Standaard 17-13.indd 5 31-01-23 15:44 6 FEBRUARI 2023 STANDA ARD 17 13 De keuze voor zwaar beton heeft als voordeel dat bij een even groot volume als normaal beton de warmte over meer massa wordt verdeeld. Of er is, in het geval van hetzelfde gewicht, bij zwaar beton minder warmte- ontwikkeling vanwege het lagere volume. Zwaar beton heeft door met name het gebruik van ijzerachtig zwaar toeslagmateriaal een betere geleidbaarheid dan normaal beton. Ook dit kan leiden tot een lagere piek in temperatuur, maar anderzijds ook tot een snellere afkoeling. Kortgezegd is het zaak rekening te houden met afwijkende thermische eigenschappen van zwaar beton in vergelijking met normaal beton. TR ANSPORT EN VERWERKEN ZWA AR TOESL AGMATERIA AL EN ZWA AR BETON Bij zowel intern als extern transport is het belangrijk rekening te houden met het hoge losgestorte gewicht van het zware toeslagma - teriaal. Denk hierbij aan maximum capaciteit van de overslagkraan, de laadschop, de transportbanden, de elevator, de bunkers, de toeslagwegers. Een te zware belasting kan leiden tot ernstige schade aan apparatuur en/of vertraging in het proces. Door het reduceren van de hoeveelheden en daarmee het gewicht kan dit worden voorkomen. Bij het transport van zwaar beton moet je rekening houden met de capaciteit van de menger, de truckmixer, de pomp, de kraan, de kubel of andere transportmethodes. Zo moet de betoncentrale rekening houden met de beladingsgraad van de truckmixer in verband met de toegestane maximum aslast en toe - laatbare maximum gewicht van de truckmixer. Immers 10 m 3 normale betonspecie weegt 4 Betonstort met kubel, bron: Betonhuis 5 Betonstorten met een pomp, bron: Faber Betonpompen B . V. Betoniek Standaard 17-13.indd 6 31-01-23 15:44 7 FEBRUARI 2023 STANDA ARD 17 13 23,8 ton volgens voorbeeld van tabel 5, 10 m 3 zware betonspecie weegt 39,3 ton. Op de bouw moet het bouwbedrijf eveneens rekening te houden met de hogere volumieke massa bij het transport, het verwerken, de snelheid van storten. Ook leidt zwaar beton tot een hogere bekistingsdruk. Zwaar beton is op zich net zo verpompbaar als normaal beton. Mocht de betonspecie in de hoogte moeten worden verpompt, dan is het goed rekening te houden met een hogere tegendruk dan bij normaal beton het geval is. Waarschijnlijk kan zwaar beton tot een lagere hoogte worden verpompt dan normaal beton. In het ontwerp van een samenstelling voor zwaar beton is aandacht nodig om de kans op de al eerder genoemde ontmenging door het zwaardere toeslagmateriaal tegen te gaan. Praktisch gezien wordt veelal ten hoogste consistentieklasse S3 aangehouden. Het is overigens wel mogelijk om zwaar beton in meer plastische consistentie zoals consistentieklasse F4 of F5 te maken, mits de juiste maatregelen worden genomen. Zwaar beton kent gewoonlijk geen extra terugloop in verwerkbaarheid ten opzichte van normaal beton. Het bindmiddel blijft immers normaal gesproken gelijk aan nor - maal beton. Bij gelijke consistentie is bij zwaar beton meer verdichtingsenergie nodig voor het verdichten dan bij normaal beton. Uiteraard moet worden voorkomen dat de betonspecie ontmengt. De wijze van nabehandelen blijft ongewijzigd ten opzichte van normaal beton. RECYCLEBA ARHEID Beton met zwaar toeslagmateriaal is net als beton met normaal toeslagmateriaal 100% recyclebaar. Aan de eisen uit tabel A van NEN 8005 wordt in het geval van zwaar beton normaal gesproken voldaan en er gelden geen afwijkende regels voor recycling. Bij het slopen en transporteren van de constr uc tie moet net als tijdens het bouwen rekening worden gehouden met het extra gewicht van het puin. TOEPASSINGEN ZWA AR TOESL AG- MATERIA AL EN/OF ZWA AR BETON Nu we weten wat zwaar beton is en waar je rekening mee moet houden bij het mengsel- ontwerp en de uitvoering, is het goed om te kijken in welke toepassingen zwaar beton interessant is. We gaan in op de meest bekende toepassingen, onder verdeeld in toepassing onder water, massa versus volume, geleiding, demping, straling en slanker bouwen. Onder water Verhoging van de volumieke massa heeft grote invloed als beton onder water wordt geplaatst. Volgens de Wet van Archimedes is de opwaartse druk van een voorwerp gelijk aan het verplaatste volume door datzelfde voorwerp in een vloeistof of gas. 6 Heavycrete 4500 kg/m 3 proefstort ontkist element, bron: Mebin Betoniek Standaard 17-13.indd 7 31-01-23 15:44 8 FEBRUARI 2023 STANDA ARD 17 13 Uit guur 7 blijkt dat het onderwatergewicht van zwaar beton ruim twee keer zo hoog is als bij normaal beton het geval is. Enkele toepassingen onder water: ? Verzwaren/coaten pijpleidingen in water Door pijpleidingen te verzwaren zijn deze beter bestand tegen opdrijven en zijn ze beter op de bodem aan te brengen. Boven- dien zijn de pijpleidingen, doordat ze zwaar zijn, beter bestand tegen de bewe- gingen van de zee. Aanbrengen kan direct op de pijpleiding zelf, of door een matras van zwaar beton over de pijpleiding heen te plaatsen. ? Bestandheid tegen opwaartse krachten Bij opwaartse krachten op een constructie, bijvoorbeeld bij bruggen, sluizen, tunnels en ondergrondse garages, wordt bij gebruik van zwaar beton met een minder groot volume eerder hetzelfde gewicht bereikt als met normaal beton. Dit is ook een reden dat zwaar toeslagmateriaal en zwaar beton worden toegepast in de o shore om bijvoorbeeld platforms stabiel te houden. ? Ballast voor drijvende windturbines Door zwaar beton in de voet van een wind- turbine blijft de windturbine in balans in het water. Dit ondanks de stroming van het water en de kracht van de ronddraaiende wieken. Groot voordeel hier van is dat windturbines ook in diep water kunnen worden geplaatst, zonder dat de windturbinevoet op vaste bodem hoeft te staan. Drijvende turbines worden met zware bodemankers (veelal ook ver vaardigd van zwaar beton) op hun plaats gehouden. In 2017 is op deze wijze een wind- molenpark voor de kust van Schotland (Hywind) gerealiseerd (foto 9). In de voet van de windturbine is een laag van 2 m zwaar beton gestort met daarbovenop een laag van 15 m zwaar toeslagmateriaal. ONDER WATER BOVEN WATER normaal beton 1375 kg/m³ zwaar beton 2930 kg/m³ normaal beton 2375 kg/m³ zwaar beton 3930 kg/m³ 7 Massa betonkubus boven water en onder water volgens voorbeeld tabel 5 Betoniek Standaard 17-13.indd 8 31-01-23 15:44 9 FEBRUARI 2023 STANDA ARD 17 13 ? Ankers voor golf- en getijdenenergie - apparaten Golf- en getijdenenergie-apparaten kun- nen door zwaar toeslagmateriaal, of zwaar beton op hun plaats worden gehouden. De apparatuur kan energie uit het water (door stroming, of golfslag) genereren. Massa versus volume Enkele toepassingen waarbij de hoge massa ten opzichte van het volume een rol speelt: ? Kustverdediging/oeverbescherming Door de hogere volumieke massa en daarmee grotere ondergewicht biedt zwaar beton betere bescherming op oevers of aan de kust dan normaal beton. Het zal minder gemakkelijk kunnen worden verplaatst door de stroming en golfslag van het water. Voordeel hier van is dat met een kleiner volume beton kan worden volstaan. Met andere woorden: blokken/golfbrekers kunnen kleiner worden uitgevoerd dan met normaal beton (foto 8). ? Bouwput Bij toepassing van zwaar beton in een vloer waarop opwaartse gronddruk staat, hoeft de bouwput minder diep ontgraven te worden en is als gevolg daar van minder afvoer van grond nodig. Het evenwicht in massa versus opwaartse kracht ontstaat immers bij zwaar beton eerder dan bij een vloer uitgevoerd met normaal beton (g. 10). 8 Golfbrekers in IJmuiden waar betonblokken liggen met een verhoogde dichtheid, bron: LK AB Minerals Betoniek Standaard 17-13.indd 9 31-01-23 15:44 10 FEBRUARI 2023 STANDA ARD 17 13 ? Sluizen en bruggen Zwaar beton fungeert als contragewicht bij-voorbeeld bij de verticaal bewegende deuren van de spuisluizen zoals in de Afsluitdijk. Zwaar beton wordt ook toegepast als contra- gewicht in basculebruggen. Om de brug gemakkelijk te kunnen bedienen met een zo klein mogelijke aandrijving dient het brugdek in evenwicht te zijn met het contra- gewicht. Door zwaar beton te gebruiken wordt het volume van het contragewicht beperkt ten opzichte van normaal beton. Geleiding Zwaar beton met ijzerachtige toeslagmateriaal heeft over het algemeen een betere warmte- normaal beton zwaar beton 9 Hywind Scotland Pilot Park, bron: Shutterstock, fotograaf: Terje Aase 10 Evenwicht normaal beton versus zwaar beton Betoniek Standaard 17-13.indd 10 31-01-23 15:44 11 FEBRUARI 2023 STANDA ARD 17 13 geleiding dan beton met normaal toeslagma- teriaal. Echter door de betere warmtegeleiding kan zwaar beton ook een iets ander afkoelings- gedrag laten zien dan bij normaal beton. Demping Door de grote volumieke massa van zwaar beton kunnen geluid en trillingen beter worden gedempt. Hoe zwaarder het beton des te minder goed geluid en trilling worden door- gegeven. Dit vindt vooral zijn toepassing bij funderingen voor zware machines en dwars- liggers onder spoorwegen. Straling Zwaar beton beschermt goed tegen ionise- rende straling. Straling dringt door de grote volumieke massa van zwaar beton minder gemakkelijk door het beton heen. Dit is interessant op plekken waar straling kan optreden. Denk aan ziekenhuizen, labora- toria, kerncentrales, nucleaire productie- of verwerkingslocaties. Bestralingsruimtes van radiotherapiecentra worden veelal uitge- voerd in zwaar beton (foto 11). Slanker bouwen Met zwaar beton kan het soms mogelijk zijn slanker te bouwen. Dit leidt tot besparing op grondsto en en dus op totale milieukosten. De besparing zit niet in het gebruik van zwaar toeslagmateriaal op zich, dit leidt zelfs tot een hogere MKI per kubieke meter beton. De besparing zit in het feit dat er in totaliteit tot wel 40% minder volume aan beton nodig kan zijn waardoor er over het geheel een aanzienlijke grondsto enbespa- ring kan w orden gerealiseerd. Een uiteindelijk lagere impact op het milieu kan het gevolg zijn. Dit zal per project moeten worden bekeken. Toekomst Kan zwaar beton fungeren als thermische energieopslag? Voor een proef met een zonnepanelenpark in Marokko is magnetiet gebruikt als toeslagmateriaal voor thermische energieopslag (Thermal Energy Storage Tanks). Het magnetiet d ient als een soort accu voor tijdelijke energieopslag. 11 Betonstort bij bestralingsbunkers van MCH Antoniushoeve, bron: Paolo Bouman Betoniek Standaard 17-13.indd 11 31-01-23 15:45 12 FEBRUARI 2023 STANDA ARD 17 13 BETONIEK = STANDAARD + VAKBLAD Onderdeel van het Betoniek-abonnement is naast Betoniek Standaard ook Betoniek Vakblad. Dit is een magazine op groot formaat met artikelen over onder meer projecten, ontwikkelingen, onderzoek, regelgeving en onderwijs. Deze artikelen worden geschreven door de lezers van Betoniek zelf. Daarin wijkt Betoniek Vakblad dus af van Betoniek Standaard, dat volledig door een deskundige redactie wordt geschreven. Betoniek Vakbladverschijnt vier keer per jaar. Alle artikelen zijn te raadplegen op www.betoniek.nl. Voor leden van Betoniek is dat gratis! BETONIEK = STANDAARD + VAKBLAD Onderdeel van het Vakblad VOOR TECHNOLOGIE EN UIT VOERING VAN BETON V A K B L A D 4 2022 Oosterweelverbinding ondersteund BEKISTINGSOPLOSSING COOLTOWER ? HYDR AULISCHE COMPENSATIECILINDER ? BRUGBEKISTING VOOR RONDE GEBOUWVORMEN ? QR-CODE IN DE BOUW in samenwerking met BV 4-2022 Cover.indd 1 19-12-22 10:24 Lidmaatschap 2023 Kijk voor meer informatie over onze lidmaatschappen op www.betoniek.nl/lidworden of neem contact op via klantenser vice@aeneas.nl of 073 205 10 10. Voorwaarden Je vindt onze algemene voorwaarden op www.betoniek.nl/algemene- publicatievoorwaarden-betoniek. Betoniek Standaard is onderdeel van Betoniek Platform, hét kennisplatform over technologie en uitvoering van beton. Betoniek Standaard verschijnt 4x per jaar en is een uitgave van Aeneas Media bv, in opdracht van het Cement&BetonCentrum. In de redactie zijn vertegenwoordigd: BAM Infraconsult, ENCI, Mebin, SKG-IKOB, IJB Groep, TNO, Van Wijnen, Faber Betonpompen B.V., Heijmans, Betonhuis en Aeneas. Uitgave Aeneas Media bv Ruimte 4121 Veemarktkade 8 5222 AE 's-Hertogenbosch Website www.betoniek.nl Klantenservice 073 205 10 10 klantenser vice@aeneas.nl Vormgeving Inpladi bv, Cuijk Redactie 073 205 10 27 betoniek@aeneas.nl Hoewel de grootst mogelijke zorg wordt besteed aan de inhoud van het blad, zijn redactie en uitgever van Betoniek niet aansprakelijk voor de gevolgen, van welke aard ook, van handelingen en/of beslis- singen gebaseerd op de informatie in deze uitgave. Niet altijd kunnen rechthebbenden van gebruikt beeldmateriaal worden achterhaald. Belang- hebbenden kunnen contact opnemen met de uitgever. © Aeneas Media bv 2023 ISSN: 2352-1090 KENNISDELING VIA BETONIEK, DANKZIJ ONZE PARTNERS TOT SLOT Wellicht liggen er naast de al langer bekende en in gebruik zijnde toepassingen en de aangestipte mogelijkheden nog meer kansen en opties voor zwaar toeslagmateriaal en/of zwaar beton in de toekomst. Zwaar beton is geen lichte kost maar als er op de juiste manier mee om wordt gegaan, kan het voor uiteenlopende omstandigheden een sleutel tot de oplossing zijn. Geraadpleegde literatuur - Betoniek 11/17 - Licht en Zwaar, juli/augustus 1999. - Binas Informatieboek voor Natuurwetenschappen, zesde druk 2013. - International Journal of Heat and Mass Transfer, Elsevier, juli 201 8. - Solar Energy M aterials & Solar Cells, Elsevier, december 2016 . Betoniek Standaard 17-13.indd 12 31-01-23 15:45