Een maandelijkse uitgave van deVereniging NederlandseCementindustriepostbus 3011, 5203 DA 's-Hertogenbosch september 1984Certificeren,hoe en waarom?Iedere keer wanneer in het economisch verkeersprake :is van levering van goederen of dienstenbestaat de behoefte aan controle, aan toezicht.In eerste instantie gaat de aandacht hierbij uitnaar de eigenschappen van die produkten ofdiensten.Bij de levering van industriële produkten heeft ditgaandeweg geleid tot eindcontroles bij deproducent en ingangscontroles bij hetontvangende bedrijf.Aan deze werkwijze kleven twee belangrijkebezwaren. Om te beginnen komt men ondeugde-lijke partijen altijd te laat op het spoor. Dat bete-kent schade. Immers de leverancier blijft er meezitten en de ontvanger kan niet vooruit.Verder betekent eindcontrole en ingangscontroledubbel werk, dus dubbele kosten en derhalve totop zekere hoogte verspilling.Deze bezwaren hebben geleid tot tal van anderevormen van toezicht op kwaliteitsprestaties vanleveranciers, die kunnen leiden tot certificatie.Maar ook certificatie kent diverse vormen. Indeze BETON/EK een poging om de zaken opeen rijtje te zetten. We doen dit aan de handvan een artikel van J.H. Enters getiteld: 'Kwali-teitszorg en certificatie' dat eertijds in het bladDoe/matig Bedrijfsbeheer is verschenen (lit. 1).Eerst iets over de verschillende vormen vantoezicht.TypekeuringTypekeuring is een vorm van toezicht waarbij hetonderzoek van de produkten plaats vindt vóór ervan werkelijke produktie sprake is. Aan de handvan een produktmonster wordt nagegaan of al ofniet aan een norm of andere specificatie wordtvoldaan. Het monster is een prototype of eenexemplaar genomen uit de eerste produktieserie.Uitgangspunt is preventie. Bedoeling is even-tuele fouten van het produkt te signaleren vóór-dat met de fabricage op grote schaal wordtbegonnen.Typekeuring wordt vooral toegepast indien aanbepaalde veiligheidsvoorschriften moet wordenvoldaan, zoals bij elektrische apparaten,gastoestellen, weegtoestellen voor het handels-verkeer en geneesmiddelen. Typekeuring wordtin de regel uitgevoerd door officiële instanties.ProduktiecontroleDe tweede oplossing die tot doel heeft tegemoette komen aan de bezwaren van eind- eningangscontroles is de produktiecontrole.De toegepaste werkwijzen en de kwaliteltsresul-taten worden gedurende het produktieprocesgecontroleerd. Men tracht daarbij fouten te voor-komen die aan het gerede produkt moeilijk kun-nen worden vastgesteld of in een te laat stadiumwel allerlei moeilijkheden kunnen veroorzaken.Deze vorm van kwaliteitsinspectie kan ook ondertoezicht staan van de afnemer of diens gemach-tigde. Met name komt dit voor bij militaireafnemers en bepaalde verzekeraars zoals Lloydsen Norske Veritas.SysteemcontroleEen derde mogelijkheid, die vooral tegenwoordigin het middelpunt van de belangstelling staat, isdat men het kwaliteitsbewakingssysteem van deproducent onderzoekt.Basisgedachte bij systeemcontrole is dat kwali-teit het resultaat is van het verloop van het totaleproduktieproces en dan vooral de beheersingdaarvan. Of zoals het bekende Engelse gezegdehet uitdrukt: 'quality cannot be inspected into aproduct, it must be built in'.Deze vorm van preventief toezicht richt zich dusmeer op de produktleomstandiqheden en-methoden en' het interne controlesysteem danop de produkten die hiervan het resultaat zijn.Men onderzoekt of de voorwaarden waarondergeproduceerd wordt zodanig zijn dat goederesultaten, dus kwalitatief goede produkten, kun-nen worden verwacht.Het geheel wordt vaak aangeduid met het begripkwaliteitsborging.CertificerenHet uitvoeren van produktiecontrole en systeem-controle door afnemers kan in de praktijk nogalwat bezwaren opleveren:- voordat met de produktie wordt begonnenmoet de afnemer bekend zijn;- verschillende afnemers controleren dezelfdeprodukten;- de afnemer moet over de deskundigheid enfaciliteiten beschikken om dergelijke onder-zoekingen uit te voeren;- wederzijdse commerciële belangen mogenhet onderzoek niet in de weg staan.Deze bezwaren worden omzeild door het onder-zoek te laten verrichten door anderen dan directbij de levering betrokkenen. Zo'n neutrale beoor-delende instantie geeft dan een collectieve kwali-teitsverklaring of certificaat af aan een producentvoor een door hem vervaardigd produkt of voorzijn bedrijf. Men onderscheidt dan ook produkt-certificatie en bedrijfscertificatie.ProduktcertificatieVoorbeelden van produktcertificatie komt mentegen bij elektro-technische artikelen (KEMA-keur), goud- en zilverwerk en bepaalde textiel-soorten (wolmerk). Ook bekend zijn de keuringendoor TNO van bromfietshelmen en autogordels.Produktcertificatie komt vooral in aanmerking indie gevallen waar in serie produkten worden ver-vaardigd waarvan de eigenschappen duidelijkkunnen worden vastgelegd en gecontroleerd. Inhet algemeen kan deze werkwijze worden toege-past bij bepaalde consumentenprodukten en bijprodukten voor industriële verwerking zoalsonderdelen en halffabrikaten.BedrijfscertificatieBij bedrijfscertificatie wordt het gehele voort-brengingsproces onder de loupe genomen envooral de daarin aanwezige voorwaarden enwaarborgen voor het leveren van prodirkten metde vereiste eigenschappen.Men onderzoekt in hoofdzaak de bekwaamheidvan een bedrijf of organisatie. Niet, of in ieder2geval minder, of deze bekwaamheid ook steedsin de afgeleverde produkten tot uiting komt.Bedrijfscertificatie is zeker op zijn plaats daarwaar uitsluitend op order wordt geleverd zoalsbijv. in de grafische industrie en in bepaaldesectoren van de metaalnijverheid.Vaak wordt ten onrechte de suggestie gewektdat men bij certificeren moet kiezen uit één vande twee mogelijkheden: produkt- of bedrijts-certificatie.Afhankelijk van de functionele eisen aan hetbetreffende produkt, alsmede de mogelijkhedenvoor inspectie en onderzoek, kunnen beidewerkwijzen in combinatie worden toegepast.CertificaatEen certificaat is een verklaring omtrent deeigenschappen van een produkt, van debekwaamheid vaneen bedrijf, of een combinatievan beide. De instelling die certificaten afgeeft,verleent diensten aan zowel leveranciers alsafnemers.Wil certificatie voor beide groeperingen nut heb-ben dan dient de certificatie-instelling steedsoverleg met hen te voeren. Alle van belangzijnde zaken dienen daarbij aan de orde tekomen. Verder moet die werkwijze rond iedercertificaat uiteraard aan een aantal criteria vol-doen om te zorgen dat niet slechts holle frasenworden verkondigd. Een certificaat moet serieuzemaatschappelijke betekenis hebben.Hiertoe is enige jaren geleden op initiatief vanhet Ministerie van Economische Zaken de Raadvoor de Certificatie ingesteld. Deze beoordeeltcertificatie-instellingen die voor erkenning in aan-merking willen komen op basis van een grootaantal criteria, die tot doel hebben de kwaliteit tebevorderen, rekèning houdend met de belangenvan alle betrokken groeperingen.Een certificaat is vergelijkbaar met een diplomabehaald na een examen. Het is een sluitstuk vaneen proces van voorbereiding waarin de produ-cent het vereiste niveau van kwaliteitsbeheersingheeft aangetoond, dat vervolgens continu wordtgewaarborgd tegenover zijn afnemers.Het certificaat geeft de leverancier gelegenheidnaar buiten, naar de afnemers toe, te tonen datop een bepaald niveau van prestatie en beheer-sing wordt gewerkt. De afnemers op hun beurtkunnen, omdat zij de kwaliteit uitgaande van hetcertificaat gewaarborgd weten, de ingangs-controle bij ontvangst achterwege laten of toteen minimum beperken.Certificaten voor betonCertificatie in diverse vormen is al sinds jaar endag gemeengoed in de betonsector.Bekend voorbeeld waarover in het verledenreeds uitvoerig in BETON/EK is geschreven, isde betonmortelcontrole onder auspiciën van deStichting voor onderzoek,beoordeling enkeurinq vanmaterialen en constructiesKOMOSir Winston Churchill-Iaan 273Postbus 240, 2280 AE RijswijkTel. (070) 991450, Telex 32480In het kader van de samenwer-king tussen KOMO en Beton-vereniging wordt dit certificaataangeduid als "KOMO/Beton-vereniging-certificaat" .CERTIFICAATBETONMORTELNummerUitgegeven:VervangtVerklaring van KOMODit certificaat is afgegeven conform het vigerende "Reglement inzake de keuring van en de controle op betonmortelbedrijven" doorde Stichting KOMO. Afgifte van dit certificaat heeft plaatsgevonden nadat, op grond van het door de Keuringscommissieuitgebrachte keuringsrapport, door het Bestuur (van de Stichting) Betonmortelcontrole goedkeuring aan het betonmortelbedrijf isverleend.De afgifte vindt plaats mede namens de Betonvereniging, die daarbij wordt vertegenwoordigd door het Bestuur Betonmortel-controle. Mede namens KOMO wordt de kwaliteitsbewaking van de producent regelmatig gecontroleerd door de StichtingBetonmortelcontrole. De Stichting KOMO is op grond daarvan van oordeel dat leveringen van door de producent vervaardigdebetonmortel, waarbij de afleveringsbon is voorzien van het KOMO-keurmerk en het beeldmerk van de Betonvereniging, bijaflevering geacht kunnen worden aan de in dit certificaat vermelde specificatie van het produkt atie van het produkt te voldoen.Voorde Stichting KOMO'ir. F. Wagenmaker, directeurVerklaring van de producentDe producent garandeert, dat de leveringen van door hem vervaardigde betonmortel bij aflevering aan de in dit certificaatomschreven specificatie van het produkt voldoen, tenzij met de afnemer een andere specificatie is overeengekomen.Voor de producent:Specificatie van het produktBetonmortel. waarop van toepassing zijn: NEN 3861 - Voorschriften Beton VB 1974, deel ANEN 3862 - Voorschriften Beton VB 1974, deel BNEN 3502 - Levering van betonmortel.in zake de van en de controle op betonmortelbedrijven.MerkenHet nevenstaande merk, 15 x 30 mm, is atqebeeld op elke afleveringsbon voorbetonmortel.Wenken voor de afnemer1. Bij aflaverlnq inspecteren of:1.1 de lading verqezeld is vaneen afleverinqsbon:1.2 deze bon is voorzien van het en het beeldmerk van de Betonvereniqinç;1.3 de op de alleverinqsbon vermelde gegevens overeenkomen met hetçeen is besteld,2. Bij niet voldoen van de leverinq aan NEN 3502 én/of de betonmortel niet voldoet aan hetgeen was besteld, dient kontakt teworden opçenomen met de producent f;ln zo nodig met het Bureau Betonmortelcontrole. Postbus 61, 2700 AB Zoetermeer,tel. (079) 219313.De goedkeuringscriteriain het kader van de afnamecontrole zijn weerçeqeven in NEN 3502.3. Indien herhaaldelijk tot afkeurinq van leverinqen betonmortel moet worden overqeqaan, dient kontakt te worden opgenomenmet het Bureau Betonmortelcontrole.4. De verwerking van de betonmortel dient tf;l geschieden overeenkornstlç het gestelde in NEN 3862 - voorscrmtten Beton VB1974, deerB.5. De afnemer heeft het recht een exemplaar van het certificaat Betonmortel ter inzaqe te verlanqen.Dit certificaat bestaat uit 1 bladzijdeKOMO/Betonvereniging-certificaat voor betonmortelNadruk verboden3Betonvereniging. Daarnaast kennen we eenreeks kwaliteitsverklaringen van KOMO voorhoofdzakelijk produkten uit de betonwaren-industrie.Twee instanties, Betonverenigingen KOMO, dieinmiddels de krachten hebben gebundeld in deStuurgroep Kwaliteitsbeleid Beton. Onder dezevlag worden de verdere activiteiten op hetgebied van de certificatie beton en aan-verwante produkten en, wie weet, diensten thansgezamenlijk uitgevoerd.De resultaten zullen herkenbaar zijn door middelvan zogenaamde KOMO/Betonvereniging-certificaten, welke inmiddels al bestaan voorbetonmortel, bouwelementen van beton, duiker-elementen, betonstaal en voorspanstaal..Literatuur1. J.H. Enters; Kwaliteitszorg en certificatie;Doe/matig Bedrijfsbeheer 1976 nr. 102. Betonmortelcontrole; BETON/EK 3/223. KOMO en beton; BETON/EK 4/8BETDNIEK verschijnt 10 x per jaar.Abonnementsprijzen per jaar, inclusief verzamelbandvoor 3 jaargangen (incl. 5% BTW):Nederland, Nederlandse Antillen, België f 16,-overige landen f 26,-ISSN 0166-137x4administratie:postbus 3011, 5203 DA 's-Hertogenboschtelefoon (073) 401231Abonnementen lopen per kalenderjaar. Aan het eindvan een kalenderjaar wordt het abonnement auto-matisch verlengd, tenzij het abonnement vóór1 december schriftelijk wordt opgezegd.