3|29 Betoniek oktober 2006Losliggende toplagenVeel betonnen bedrijfsvloeren in Nederland zijn monolithisch afgewerkt.Deze werkwijze levert zeer vlakke en slijtvaste vloeren op. Bovendien is ergeen dekvloer of afwerkvloer nodig. Dit scheelt een arbeidsgang.De populariteit van deze monolithisch afgewerkte betonvloeren is dan ook groot.Echter: in enkele gevallen ontstaan losse schollen beton aan het oppervlak.Dit fenomeen staat bekend onder de naam `losliggende toplagen'. In dezeBetoniek gaan we hierop in. We geven antwoord op de volgende vragen:`Waardoor worden losliggende toplagen veroorzaakt?' en `Hoe kan het risicoop het ontstaan hiervan worden verminderd?'@crml gci3 29B a n d U I T G aV Eoktober 2 0 0 6 V a k b L a d V o o r b o u w e n m e t b e t o n2 3|29 Betoniek oktober 2006monoliet afgewerkte betonvloer@crmltjmcpclumpbclkccqr_jpsu_decucpircllmerghbclqbc`msuncpgmbctmmpxgclt_lccl_ducpij__e*`ghtmmp`ccjbcclx_lb+ackclrbcitjmcp,Bcxcbcitjmcpxmpertmmpbcecuclqrctj_ifcgbclqjghrt_qrfcgb,Glqmkkgecect_jjcl`jghdrbcxc_ducp+ij__e_afrcpucec,Glb_rect_jumpbrbc`crmltjmcp__lqjsgrclbmnfcrqrmprclcltcpbgafrclglliccp_decucpir&kmlmjgcr',B__prmcumpbrfcr`crml+mnncptj_ikcrfmsrclmdqr_jclqn_lclkcaf_lgqafecqafsspb,Mkbcrmnj__ebgafrcpclqjghrt_qrcprck_iclumpbrfcrmnncptj_iqmkqglecqrpmmgbkcrcclkcleqcjt_lf_pb*qjghrt_qrk_rcpg__jcl-mdackclr,Mmifcrglqafspclt_lbgrglqrpmmgk_rcpg__j`cfmmprrmrbckmlmjgcr_ducpiglet_lccl`crmltjmcp,Bc`cj_lepghiqrcpcbclclu__pmkumpbrecimxcltmmpcclkmlmjgcr_decucpirc`crmltjmcpgqb_rcclfmectj_ifcgbclqjghrt_qrfcgbi_lumpbclecpc_jgqccpbclbctjmcpcclpcj_rgcdfmec`cj_qrglei_lmnlckcl&`ghtmmp`ccjbnslrj_qrclt_lbcnmrclt_lepmrcqrcjjglecl',Ccl`ghimkclbtmmpbccjgqb_rbctjmcpl_fcrqrmprcl*_ducpiclcltcpf_pbclbgpcarglec`psgii_lumpbcleclmkcl,?pafgrcarcligcxclt__itmmpbcxctjmcp8cclkmmgcejgkkclbccltj_iictjmcpqnpccirbsgbcjghirmrbctcp`ccjbgle,Gli_bcp/qr__rimpr`cqafpctclfmccclkmlmjgcr_decucpirc`crmltjmcpecummljghiumpbrtcpt__pbgeb,Fcr`ghxmlbcpc__lbgrqmmprtjmcpclgqfcrdcgrb_r`crmlqncagct_llclbcxcjdbcq_kclqrcjjgleumpbrec`psgir,K__pl__ducpigle`jghirbctjmcprmafrc`cqr__lsgrruccj_eclkcrtcpqafgjjclbccgeclqaf_nncl,Rclccpqrccclrmnj__e*t_l1rmr/.kkbgi*bgcglrclqgcdgqbgafrecqafsspbmlbcpctclrscjcrmc+tmcegleclt_lqrpmmgk_rcpg__jxm_jqiu_prqmdackclr,Bcxcrmnj__eumpbrrghbclqfcr_ducpiclectmpkb,Bcq_kclqrcjjglet_lbcrmnj__egqfgcp+bmmpecughxgeb,Cpxghlkccpdghlcbcjclcldghlrmcqj_ek_rcpg__j__lucxgeb_lglfcrmlbcp`crml,Glqrpmmgk_rcpg__jtcpqrcpirbgr,Rclruccbcfcrmlbcp`crml*b_rbgafr`ghbcecjctcpbc`crmlq_kcl+qrcjjgle`jghdr,Gltcpecjghiglekcrbcrmnj__e`ct_rfcrmlbcp`crmlkccpepmdrmcqj_ek_rcpg__j,Fcrgq`mtclbgclkglbcpbgafrt_lqrpsarsspbmmpb_rcpecclglrclqgctctcpbgafrglenj__rqtglbrxm_jq`ghbcrmnj__e&xgcdgessp/',Eenmonolietvloeriseenbetonnenvloerdiemiddelsmechanischschuurmachinesisafgewerkt.Ditmonolietafwerkenvanbetonvloerenwordtuitgevoerddoordaaringespecialiseerdebedrijven.Eengebruikelijkemethodedoorlooptdevolgendestappen:.¢ Nahetstortenvanhetbetonwordtdithandmatigverspreid,zodateenrelatiefvlakoppervlakontstaat.¢ Hetoppervlakwordtophoogteafgewerktmeteenrijofmeteenoppervlakteverdichter.¢ Nahetverdwijnenvanheteventuelebleedingwaterennavoldoendeopstijvingvanhetbetonwordtgestartmethetbewerkenvanhetbetonmetmecha-nischeschuurmachines,hetzogenaamde"vlinderen".¢ Alseenstrooilaagwordttoegepast,wordtdezeinéénofmeerkereningestrooidenmetdemachinesingeschuurd.¢ Hetschurenwordtvoortgezettotvoldoendevlak-heidenhomogeniteitzijnverkregen.¢ Eventueelwordteenlaatstemechanischebewerkingtoegepast,hetpleisteren.¢ Naafloopvandebovengenoemdebewerkingenstartdenabehandelingvanvloer.% Vlindermachinekader 1`Het vervaardigen van een monoliet afgewerk­te betonvloer'33|29 Betoniek oktober 2006Losliggende toplagenJmqjgeeclbcrmnj_eclimkclecjsiigelgcrtccjtmmp,Glcclclicject_jj__rbcrghbclqfcr_ducpiclectmpkbcrmnj__ejmqt_lfcrmlbcp`crml,Fcrmnncp+tj_it_lbctjmcptcprmmlrb_lqafcspclglbctmpkt_lepmdk_xgecap_oscj&xgcdmrm1cl2'@ghfcrrgi+iclkcrcclf_kcpmnfcrtjmcpmnncptj_iijglirbctjmcpfmj,Bcp_lbclt_lbcqafmjjcl&ecbccjrcrsqqclbcqafcspcl'imkclmkfmme&qafmrcjcl'*u__pl_xcecfccjjmqimkcl,Bcepmmrrct_pgccprt_lclicjctgcpi_lrcaclrgkcrcpqrmrclicjctgcpi_lrckcrcpq,Bcbgirct_lbcqafmjgqecjghi__lbgct_lbcrmnj__eclt_pgccprrsqqclbc1clbc/.kk,Qmkqxgcluc_jrghbclqfcrtjglbcpclb_rbcrmnj__emtcpbcjclt_lfcrmnncptj_ijmqimkrt_lbcmlbcp+epmlb,Cafrcp8cpxghlmminpmhcarcl`ciclbu__pbcjmqqcbcjcln_ql_clicjcuciclucpbclmneckcpir*`ghtmmp`ccjbrghbclqfcr__l`pcleclt_lqrcjjglecl,wanneer ontstaat een losliggende toplaag?@ghtccjqaf_bcect_jjclxgclucb_rcpbpgcj_eclglbctjmcpxghlmlrqr__l&glnj__rqt_lbcec`psgicjghicrucc',Glbcbcpbcj__e+bcxu_iicxmlc+mlrqr__rcclfmpgxmlr_jcqafcsp*n_p_jjcj__lfcr`crmlmnncptj_i,Bgrxmecl__kbcbcj_kgl_rgctj_i`ctglbrxgafqrccbqmncclbgcnrct_lagpa_1rmr/.kkmlbcpfcr`crmlmnncptj_i*u_rmtcpcclimkrkcrbcbgirct_lbcrmnj__e,Bcxcxu_iicxmlcjgerrsqqclbcrmnj__eclfcrmlbcp`crmlgl&xgcdgessp0',Zwakke zonesGlcclxu_iicxmlcgqbciu_jgrcgrt_lfcr`crml_afrcp`ghbgct_lbcrmnj__eclfcrmlbcp`crml,Bcxcfmpgxmlr_jcj__ei_ll_kcjghil_eclmceecclrpciqn_llgleclmnlckcl,?jqcpxgafqn_llglecltmmpbmclglbctjmcpqafcsprbcxcj__etpghucjbgpcar,Glbgrect_jfmpgxmlr__jcln_p_jjcj__lfcrtjmcp+mnncptj_i,Sgrmlbcpxmci`jghirb_rbcxcxu_iicxmlci_l`cqr__lsgr8¢ cclj__ehckmprcjkcrcclfmecu_rcpackclrd_a+rmpbgcl_eclmceecclrpciip_afri_lmnlckcl9¢ ccljsafr+mdu_rcpj__ehcbgcecclrpciip_afri_lmnlckcl,?_lecxgclcpkcrl`crmlkcleqcjumpbrecucpir*kmcrbcxcxu_iicxmlcrghbclqfcrtcpt__pbgeclt_lbctjmcpxghlmlrqr__l,Hoe komt de toplaag los?Ccl`cj_lepghikcaf_lgqkctmmpfcrjmqj_rclt_lbcrmnj__egqfcrsgrbpmeclt_lfcrtjmcpmnncptj_il_fcr`cglbgeclt_lbcl_`cf_lbcjgle,Mnb_rOnderbetonToplaagFiguur 1: Monoliet afgewerkte betonvloer bestaat eigenlijk uit twee lagen& Losliggende toplaag' Grofmazige craqueléOnderbetonZwakke zoneToplaagFiguur 2: De zwakke zone ligt tussen de toplaag en het onderbeton 3|29 Betoniek oktober 2006OnderbetonFase 1 Fase 2 Fase 3Zwakke zoneToplaagFiguur 3: Scheuren en schotelen van de toplaagKrimpscheur in de toplaag Horizontale Scheur in de zwakkezone Schotelen/loskomen van de Toplaagkader 2een losliggende toplaag onder de microscoopOpnamevaneenlossetoplaagineenmonolietvloermetdoorvallendlicht(links)enmetfluorescerendlicht(rechts).1=Instrooilaag2=Delaminatievlakopeendieptevancirca4mmtenopzichtevanhetvloeroppervlak3=Toeslagmateriaal4=LuchtbellenLuchtlaagje4 mm13243 31324333|29 Betoniek oktober 2006kmkclrgqcpqnp_ict_lipgknqn_llgleclglbcrmnj__et_lbctjmcp,Bcijcglctcprga_jcqafcspclbgcfgcpbmmpmlrqr__lepmcgclbmmprmrb_rxcbcxu_iicxmlcfc``cl`cpcgir&xgcdgessp1*d_qc/',@ghtmmpre__lbcbpmegleclipgkne__rbctcprga_jcqafcspmtcpglcclfmpgxmlr_jcqafcspglbcxu_iicxmlc&d_qc0',Bcrmnj__ee__rqafmrcjclbmmpb_rbc`mtclxghbckccpsgrbpmmerb_lbcmlbcpxghbc,Bcjmqqcrmnj__egqccldcgr&d_qc1',mogelijke oorzakenXm_jqucfc``clecxgcl`cqr__rbcxu_iicxmlcsgrjsafr-u_rcpjclxclmdcclj__ehckmprcjkcrcclfmecu_rcpackclrd_armp,Fcrgqml`ciclbu__pbmmpbcxcxu_iicxmlccv_armlrqr__r,Bcjgrcp_rssp`cqafpghdrccltgcpr_ject_jjclu__p`ghbci_lqmnfcrmlrqr__lt_lcclxu_iicxmlcclb__pkccccljmqjgeeclbcrmnj__ermclcckr,Bgrxghl8/, @crmltjmcpclkcrccltcpfmmebjsafrecf_jrc90, @crmltjmcpclkcrcclmltmjbmclbcqr_`gcjc`crmlqncagc91,@crmltjmcpclu__p`ghbcrmnj__erctpmcemnqrghdr92,Bcgltjmcbt_lbc_ducpigle,Fgcpmlbcpe__lucbctcpqafgjjclbctmmp`ccjbclj_leqmkrcighiclu_rucisllclbmclmkfcrpgqgammnjmqjgeeclbcrmnj_eclrctcpijcglcl,/,@crmltjmcpclkcrccltcpfmmebjsafrecf_jrc@ghkmlmjgcr_decucpirc`crmltjmcpclumpbrt__i_jjcclecucpirkcrcclmnncptj_irctcpbgafrcp,Bcjsafr`cjjclumpbclfgcpkcctpghucjtmjjcbgesgrbc`mtclqrcj__et_lfcr`crmltcpbpctcl&d_qc/gldgessp2',Cpmlrqr__rcclemcbtcpbgafrc`mtclj__e,Jsafrbgcsgrfcrmlbcpjgeeclbc`crmlmnucegql__pfcrmnncptj_ii_llgcrkccpbmmpbcxctcp+bgafrcj__efcclbpgleclcltcpx_kcjrxgafcpmlbcp,Fgcpbmmpmlrqr__ljsafrjclxcl&d_qc0cl1gldgessp2',@gh`crmltjmcpclkcrccltcpfmmebjsafrecf_jrcgqbci_lqmnfcrmlrqr__lt_lbcxcjsafrjclxclepmrcp,Gle_le`__p`crmlgqfcrjsafrecf_jrcl_tcpbgafrclk_vgk__j0npmaclr,@ghfmecpcncpaclr_ecqqnpcicluct_lccltcpfmmebjsafrecf_jrc,Ccltcpfmmebjsafrecf_jrci_lpgqgam%qkcrxgafkcc`pcleclglpcj_rgcrmrbcfcafrglet_lbcrmnj__e__lfcrmlbcp`crml,Cpxghlect_jjcl`cqafpctclu__p`ghccltcpfmmebjsafrecf_jrcgq__lecrpmddclxmlbcpb_rcpccljsafr`cjtmpkcpgqrmcecn_qrclxmlbcpbsgbcjghicmmpx__i,Kmecjghifc``clucfgcprck_iclkcrlmeml`ciclbc`ghucpigleclt_lamk`gl_rgcqt_l`glbkgbbcjclclfsjnqrmddcl,Fcrgqb_lmmi__lrc`ctcjclmkrcucpiclkcrq_kclqrcjjgleclu__pt_lbc`ghucpiglecl`ciclbxghl,Fcr?AG&?kcpga_lAmlapcrcGlqrgrsrc'fccdrmlbcp+xmcisgrectmcpbl__pfcrk_vgk_jcjsafrecf_jrcglpcj_rgcrmrfcrmlrqr__lt_ljmqjgeeclbcrmnj_ecl,Mn`_qgqt_lbgrmlbcpxmci_btgqccprfcr?AGcclk_vgk__jjsafrecf_jrct_l1npmaclr,Bgrmkfcrpgqgammnjmqjgeeclbcrmnj_eclrckglgk_jgqcpclY5[,GlLcbcpj_lbgqmlbcpxmcisgrectmcpbbmmpcclQrsrcaf-Qrsdg`+amkkgqqgc,Mn`_qgqt_lcclgltcl+r_pgq_rgcumpbrcclk_vgk__jjsafrecf_jrct_l3npmaclrec_btgqccpb,Clbglegqbsgbcjghi8_jqcpqnp_icgqt_ltccjjsafrfc`hccclepmrcpci_lqmnjmqjgeeclbcrmnj_ecl,Pgqgam`cncpiclbck__rpcecjcl¢ Tmmpimkccltcpfmmebjsafrecf_jrcglfcr`crml,¢ Ucpikcrccl`crmlq_kclqrcjjgleu__pt_lbc`ghucpiglecl`ciclbxghl,Fase1(links):Uitdrijvenvanluchtbellenuitdebovenlaag(doorverdichten).Fase2(midden):Luchtbellenuitdiepergelegenbetonkunnennietdoordever-dichtebovenlaagheen.Fase3(rechts):Vormingluchtlenzenonderdedichtebovenlaag.Figuur 4: Schematische weergave van de vorming van luchtlenzen onder een toplaagFase1 Fase2 Fase36 3|29 Betoniek oktober 20060,@crmltjmcpclkcrcclmltmjbmclbcqr_`gcjc`crmlqncagc?jqccl`crmlkcleqcjmltmjbmclbcqr_`gcjgqmlr+qr__rcpclgecmlrkcleglet_lbc`crmlqncagc,Bctjmcpumpbrmnfmmerc_decucpir*u__pl_cp`jccbgleu_rcpl__pfcrmnncptj_iimkr,Fcrepmdrmcqj_ek_rcpg__jx_irgcrql__p`clcbclclbcdghlcbcjcl&n_qr_'`cuceclmkfmme,Bc`mtclj__et_lbctjmcpgqlsccln_qr_pghickmprcjkcrcclfmecpcu_rcpackclrd_armpbgcucglgerpciqn_llgleclmni_llckcl&dgessp3_',Glbcxcxu_iic`mtclj__eumpbrqmkqackclrcliu_prqglecqrpmmgb,Bmmprmctmceglet_lackclrb__jrbcu_rcpackclrd_armp,L_fcrqafspclmlrqr__rlscclf_pbc*bgafrcrmnj__e,Mlbcpbcxcrmnj__e`ctglbrxgafcafrcplmekmprcjkcrbcfmecpcu_rcpackclrd_armp,Bgrgqbcsgrcglbc+jghicxu_iicxmlc&xgcdgessp3`',Ccl`ccrhc`jccbgleu_rcpmnccl`crmltjmcpgqlmpk__j,Bgrfcjnrxcjdqtmmprghbgecsgrbpmegleclnj_qrgqafcipgknqafcspclrctmmpimkcl,Uckmcrclmlqn_qxmpecle__lk_icl_jqbc`crmlqncagctccj`jccbgletcprmmlrclcpqnp_icgqt_lmlrkclegle,Qmkqgqcpmltcpu_afrqnp_ict_lkccp`jccbgle,Bgri_lrck_iclfc``clkcrqncagccgeclqaf_nncl*rckncp_rssp*bcbgirct_lbctjmcp*ccl_jb_llgcr_`qmp`cpclbcmlbcpepmlb*cra,Fcrmlecamlrpmjccpbrmctmceclt_lu_rcpmnbc`msunj__rqi_lmmijcgbclrmrmlrkclegle,@cqnpccifcrrmctmceclt_lu_rcpb_lmmi_jrghbkcrbc`crmlrcaflmjmmet_lbc`crmlaclrp_jc,Pgqgam`cncpiclbck__rpcecjcl¢ Xmpetmmpccltmjbmclbcqr_`gcj`crmlkcleqcjb_rn_qr`ghbcbgirct_lbctjmcpclfcrrwncmlbcpepmlb,¢ Tmcemnbc`msunj__rqlgcrmlecamlrpmjccpbu_rcprmc__lfcr`crmlkcleqcj,betonvloeren waarbij de toplaag te vroeg opstijftUcucrcl_jjck__jb_rcptccj_qncarclxghlbgccclpmjqncjcl`ghfcrmnqrghdecbp_et_l`crml,Bcrcknc+p_rssp`cltjmcbrfcrmnqrghdecbp_ebmmptcp_lbc+pglet_lbcpc_argcqlcjfcgbt_lackclrkcru_rcp,Fgcp`ghecjbrfcrnpglagnc8fmcimsbcp*fmcrp_ecp,Bctcpb_knglet_lu_rcp__lfcrmnncptj_i`cl+tjmcbrmmifcrmnqrghdecbp_e,Fmckccptcpb_kngle*fmcqrseecpbcrmnj__e__ltmcjr,@ghcclkmlmjgcrtjmcpgqfcrqr_prrghbqrgnt_lbc_ducpigle_df_licjghit_lbgrmnqrghdecbp_e,?jqcpxgaflscclqgrs_rgctmmpbmcrb_rbcrmnj__et_lfcr`crmlccpbcpmnqrghdrb_lfcrmlbcp`crml*i_lbcclcpegct_lbctjglbcpk_afglcqcptmmpxmpeclb_rjsafrcl-mdu_rcp_jqlmesgrfcrmlbcp`crmll__p`mtclugjjclimkcl,Bgrumpbrb_lec`jmiiccpbbmmpbc_jbgafrecqafsspbcrmnj__e,Fcrpgqgammnccljmqjgeeclbcrmnj__egqmmifgcp__lucxge,Bcmlbcpqr__lbc_qncarclisllcljcgbclrmrfcrrctpmcemnqrghtclt_lbcrmnj__e,/, Qrgheclbc`sgrclrckncp_rsspCclqrgheclbc`sgrclrckncp_rsspi_lcptmmpxmpeclb_rfcr`crmlmnncptj_iccpbcpmnqrghdr,Bgrumpbrtcpmmp +x__irbmmpcclqlcjjcpctcpb_knglet_lu_rcpmdbmmpmeer pastableedingwatermeer zandmeer grindlaag methogerewcfToevoegingen vancement en kwartsToplaaglaag methoger wcf= zwakke zoneFiguur 5 a en b: Schematische weergave van de vorming van een zwakke zone als gevolg van een niet stabiel betonmengselFiguur A: OntmengingOntstaan zwakke bovenlaagFiguur B: Ontstaan zwakke zoneDoor instrooi materiaal wordt de toplaag opgewaardeerd3|29 Betoniek oktober 2006ccltcpqlcjjglet_lbcpc_argct_lackclrclu_rcp,0, J_ecrckncp_rsspt_lbcmlbcpepmlb?jqbcmlbcpepmlbcpeimsbgqimcjrfcrmlbcp`crml_d,Fgcpbmmpqrghdrfcrmlbcp`crmlkglbcpqlcjmnb_lbc`mtclj__e,1, Xmlglqrp_jgleMnbgcnj__rqclu__pxmlglqrp_jgle__lucxgegqx_jfcr`crmlccpbcpmnqrghtclbmmpqlcjjcpcu_rcp+tcpb_kngleclccljmi__jqrgheclbcrckncp_rssp,2, Uglb?jqcpuglbmtcpccltcpq`crmlmnncptj_iu__grtcpb_knrfcru_rcpqlcjjcp,Fgcpbmmpx_jmmifcr`crmlmnncptj_iqlcjjcpmnqrghtcl,&Jcrmnrmafr*`ghtmmp`ccjb_jqectmjet_lmnclqr__lbcbcspcl,'3, J_ecpcj_rgctctmafrgefcgbBgrtcpqrcpirbctcpb_knglet_lu_rcpsgrfcr`crmlmnncptj_i,4, Rckncp_rsspqncagc?jqbcrckncp_rsspt_lbcqncagcj__egqbssprfcrj_lecptmmpb_rfcr`crmlmnqrghdr,Fcrpgqgammncclrctpmcecmnqrghtglet_lbcrmnj__egqb_lepmrcp,Bcmnclrghbgqj_lecpu__pbmmpfcr`crmlj_lecpt_r`__pgqtmmpu_rcptcpb_knglesgrbcrmnj__emdcclqrgh+eclbcrckncp_rssp,5, EpmlbqrmddclUckmcrclbcepmlbqrmddcltmmpbc`crmlqncagcxmigcxclb_rfcrpgqgammnbc`mtcleclmckbcxcqnsl+rcleckglgk_jgqccpbumpbr,Igcq`ghtmmp`ccjbecclackclrfsjnqrmdamk`gl_rgcqu__pt_llgcr`ciclbgqmdbcxctcprp_eclbucpicl,B__pl__qrkmcrclucglbcimsbcrghbecclackclrigcxclbgcrcrp__epc_eccpr,Bcmnqrghtgleumpbrtcprp__ebclfcrpgqgammntpmcecsgrbpmeglet_lfcrmnncptj_igqepmrcp,Qrcjb_rcpqnp_icgqt_llmdkccpt_lbc`mtcl+qr__lbc_qncarcl,B_r`crciclrlgcrb_rcpncpbcdglg+rgcccljmqjgeeclbcrmnj__emlrqr__r,Ucucrclcafrcpb_rglb_rect_jbci_lqmnjmqjgeeclbcrmnj_eclumpbrtcpepmmr,Pgqgam`cncpiclbck__rpcecjcl¢ Tcpx_kcjgldmpk_rgcmtcpfcrrctcpu_afrcluccprwncclbcrckncp_rsspt_lbcmlbcpepmlb,@cqafmsubcpgqgamq,¢ Lcckn_qqclbck__rpcecjclmkbcgltjmcbt_lfcruccpmnfcrmnqrghdecbp_erckglgk_jgqcpcl,Bcli`ghtmmp`ccjb__lfcr_dqafcpkcltmmpuglbclxml,¢ Igcqepmlbqrmddcltmmp`crmlbgcn_qqcl`ghbcmkqr_lbgefcbcl,de invloed van de afwerkingCpumpbrt__iecb_afrb_rfcrtjmcpcl`cbpghd`ghbc_ducpiglekcr_jjcccpbcpeclmckbcd_acrrclpciclglekmcrfmsbcl,Glfcrtcpjclebcfgcpt_lkmcrb_l_jrghbcclk_lgcpumpbclectmlbclmkbctjmcpmnrgk__j_drcucpicl,Xm_jqucfc``clecxgclgqb_rlgcr_jrghbkmecjghi,Rmafkmcrcluccpglbcsgrtmcpgletmmpxmpeclb_ruclgcrrctpmce`cegl+lclkcrtjglbcpcl,Bc`mtclj__egqb_l*lcr_jq`ghcclrctpmcemnecqrctclrmnj__e*mlbmmpbpgle`__ptmmpu_rcpmdjsafr,Bmmpbcbgafrfcgbt_lbc`mtcl+j__eisllclu_rcpmdjsafrlgcrl__pfcrmnncptj_iimkcl,B__pl__qrkmcrclucglbcsgrtmcpglelgcrglrclqgctcptjglbcpclb_llmbgegqtmmpfcrecuclqrcpcqsjr__r,Bcglrclqgrcgrt_lfcrtjglbcpclgqbc`pmlt_lclcpegcbgcu_rcpmdjsafrl__pfcrmnncptj_i`pcler,kader 3Checklist om het risico op los liggendetoplagen te beperkenBetonvloeren met een verhoogd luchtgehalte¢ Voorkomeenverhoogdluchtgehalteinhetbeton.¢ Werkmeteenbetonsamenstellingwaarvandebijwerkingenbekentzijn.Betonvloeren met een niet voldoende stabielebetonspecie¢ Zorgvooreenvoldoendestabielbetonmengseldatpastbijdediktevandevloerenhettypeondergrond.¢ Voegopdebouwplaatsnietongecontroleerdwatertoeaanhetbetonmengsel.Betonvloeren waarbij de toplaag te vroeg opstijft¢ Verzamelinformatieoverhetteverwachtenweerendetemperatuurvandeondergrond.Beschouwderisico's.¢ Neempassendemaatregelenomdeinvloedvanhetweerophetopstijfgedragteminimaliseren.(bvafschermenvoorwindenzon)¢ Kiesbijdeomstandighedenpassendegrondstoffenvoorbeton;Invloed van de afwerking¢ Niettevroegvlinderen;¢ Nietintensiever/langervlinderendannoodzakelijk; 3|29 Betoniek oktober 2006ColofonBetoniek is een praktijkgerichtvoorlichtingsblad op het gebied van debetontechnologie en verschijnt 10 keerper jaar. In de redactie zijn vertegen­woordigd: ENCI,­MEBIN, CUR, BAM Civielen de Bouwdienst Rijkswaterstaat.Uitgave: ENCI MediaPostbus 3532,5203 DM 's­HertogenboschRedactie: 073 ­ 640 12 31E­mail: encimedia@enci.nlWebsite: www.enci.nlabonnementen/adreswijzigingen:Abonnementen en adreswijzigingenvoor betoniek worden verzorgd door:Betapress Abonnementen ServicesPostbus 97, 5126 ZH Gilzetel: 0161 ­ 45 95 86fax: 0161 ­ 45 29 13email: betoniek@Betapress.Audax.nlAbonnementsprijzen 2006:Nederland 21,00België 22,00Overige landen 29,00aanmeldingen/opzeggingen:Abonnementen kunnen op ieder gewenstmoment ingaan en worden automatischvoor een jaar verlengd, tenzij één maandvoor vervaldatum schriftelijk wordt opge­zegd.Overname van artikelen en illustratiesis toegestaan, onder voorwaarde vanbronvermelding.ISSN 0166­137xVersie DatumKleurenLettertypen0001 08-03-06ZWART100%0c0m0y100zIn onze volgende uitgavePgqgam`cncpiclbck__rpcecjcl¢ Lgcrrctpmcetjglbcpcl,¢ Lgcrglrclqgctcp-j_lecptjglbcpclb_llmmb x_icjghi,tot slotFcrgqbsgbcjghib_rlmej_lelgcr_jjcgltjmcbqd_arm+pclbgcfcrmlrqr__lt_lccljmqjgeeclbcrmnj__etcp+mmpx_icl`ciclbxghl,Sgrbc`cqafpctcltmmp`ccjbclisllcluc_jjcclccl__lr_j__lughxgleclf_jclbgcfcjnclmkfcrpgqgammnfcrmlrqr__lt_ljmqjgeeclbcrmnj_eclrc`cncpicl&xgci_bcp1',Cpgqcafrcp_jrghbccli_lqb_rcpxgafmmpx_iclclmkqr_lbgefcbcltmmpbmclbgclgcrglbgrlskkcp`cqafpctclqr__l,Bgca_qcqisllcltmmp_jfcjnclglbcxmcirmafrl__pcclqjsgrclb_lrummpbmnbctp__efmcjmqjgeeclbcrmnj_eclisllclumpbcltmmpimkcl,Ecjsiigeimkcljmqqcrmnj_ecllgcrtccjtmmp,Ucisllclbsqkcrcclecpsqrf_prbctmmpbcjclt_lcclkmlmjgcr_decucpirc`crmltjmcp`jghtclnpmkmrcl,dankwoordXmlbcpbcglqn_llgleclt_lbcecx_kcljghicQrsdg`-Qrsrcaf+amkkgqqgc7xmsbcxc_djctcpglet_l@crmlgcilgcrrmrqr_lbxghlecimkcl,BcQrsrcaf-Qrsdg`pmcnrcclgcbcpmna_qcqt_ljmqjgeeclbcrmn +j_ecl__lrckcjbcl,Bcnp_irghiecectclqumpbclglbcrmcimkqrkcceclmkcl`ghccltmjeclbmlbcpxmci,Literatuur/, Qrsdg`+Qrsrcaf+p_nnmpr03_Jmqqcrmnj_eclglkmlmjgcr_decucpirc`crmltjmcpcl*b,b,hslg0..4,0, ?gpclrp_gkclr_lbBcj_kgl_rgmlq*B,P,J_li_pb*AmlapcrcGlrcpl_rgml_j*lmtck`cp0..2,1, Kmlmjgrgqaf_decucpirc`crmltjmcpcl*?,Jckkclq*Ackclr0..1*n_e51+56,2, Bcj_kgl_rgmlmdrpmucjbamlapcrcqspd_acq*AGN0.*L_rgml_jPc_bwKgvcbAmlapcrc?qqmag_rgmlLPKA?*0..2,3, Bg_elmqgleQj_`Bcj_kgl_rgmlq*AmlapcrcAmlqrpsargmlN_pr/*H_ls_pw/776807+139N_pr0*Dc`ps_pw/776847+/539N_pr1*K_paf/7768055+061,4, @gkcj*A_pj,GqBcj_kgl_rgmlPc_jjw_Kwqrcpw=*?AG1.0r_qidmpac8AmlapcrcGlrcpl_rgml_jH_ls_pw/776807+12,5, UfcpcBgb?jjRf_r?gpAmkcDpmk=?AG1.0r_qidmpac8AmlapcrcGlrcpl_rgml_jH_ls_pw/777832+37,6,Qrsrcaf?uuu,qrsrcaf,lj7,Qrsdg`?uuu,qrsdg`,ljMethetverschijnenvandevolgendeuitgavevanBetoniekisband13gevuld.Erzijndaneenkleine400nummersverschenenvanhetbladBetoniek.Allemaalgevuldmetwetenswaardighedenvanmateriaalbeton.Nuishetsuccesvanbetonnietalleenaanhetgrijzemateriaaltedanken.Nee,desamenwerkingtussenstaalenbeton,gewapendbeton,isdebasisvoorhetgrotesucces.Inhetvolgendenummerwillenweonzeaandachteensrichtenopdesamenwerkingtussenstaalenbeton.Wekijkendanspecifieknaardefunctievandewapeningmetbetrekkingtotscheurvorming.Watdoetdewapeningbijscheurvorming,maarookhoekunnenweomgaanmetscheureninbeton.Foto pagina 1: Monoliet afgewerkte betonvloer in de agrarische industrie (foto: Steef Croonen, Malden)3|29 Betoniek oktober 2006lgcsuq_eclb_15 aprilQwknmqgskGkkm`gjgq_rgc+rcaflgcicl* Pmrrcpb_k*BmcjclGldmk_rgc8rcj./.?012/.60ck_gj8gldm>rcaflmrp_lq,lj3 29B a n d U I T G aV Eoktober 2 0 0 6 lgcsuq_eclb_19 oktober 2006Qrskgamrfck_+_tmlbKccpgldmpk_rgc8uuu,qrskgam,lj24 oktober 2006Aspqsqglqr_jj_rgcrcaflgciumlgle+`msu*SrpcafrKccpgldmpk_rgc8uuu,lcl,lj26 oktober 2006@D@L+rfck_b_eHspgbgqafcx_icl?jeckclctmmpu__pbclcltcp+xcicpglecl* UmcpbclKccpgldmpk_rgc8uuu,`d`l,lj2 november 2006Jcbcltcpe_bcpgleQrsdg`Kccpgldmpk_rgc8uuu,qrsdg`,lj16 november 2006@crmlb_e0..4*Pmrrcpb_kKccpgldmpk_rgc8uuu,`crmltcpclgegle,lj23 november 2006@D@L+rfck_b_eIMKM-AC-Cspmncqclmpkcpgle*UmcpbclKccpgldmpk_rgc8uuu,`d`l,lj30 november 2006Iu_pr__jtcpe_bcpgleQrs`camKccpgldmpk_rgc8uuu,qrs`cam,lj3 29B a n d U I T G aV Eoktober 2 0 0 6LiteratuurG.t.b. Compleet 2006 nieuw@crmltcpclgegle*0..4A_,0..n_egl_qTmmp`crmlamlqrpsarcspqgqbcER@lgcrucercbcliclsgrfslb_ec+jghiqucpi,Sgrcpqreck_iicjghi`ghfcr`cpciclclt_l`crmlamlqrpsa+rgcq,BcEp_dgciclclR_`cjjcltmmp@crml`cqr__l_jpsgktccprgeh__p,QglbqbcxmkcpgqbclgcsucER@`cqafgi`__p,?_ln_qqgleu_qlmbget_lucecbclgcsucCspmncqc`crmlrcaf+lmjmegqafclmpkcl*__lecucxcltg_ughxgegleq`j_b?1t_lbcT@A/773,Bctpmcecpcbcjcl/cl0xghlq_kclectmcebrmrlamknjcrcsgre_tc,Ep_dgciclclR_`cjjcltmmpfcrf_lbk_rge`cpciclclt_l`crml+amlqrpsargcq*ec`_qccpbmnbcT@A/773*glajsqgcdughxgegleq`j_b?1,Bgrjmq`j_bgecqwqrcckgqcclf_lbgefsjnkgbbcjtmmpbcamlqrpsarcspmkmncclqlcjjcughxc*xmlbcpamknsrcpq*cclmlrucpn`cpciclglerck_iclmdbcsgrimkqrclt_lcclamk+nsrcp`cpciclglercamlrpmjcpclmnfmmdbjghlcl,Mmiccltmsbgectmmpecqn_llcl`crmlamlqrpsargcqisllcllsumpbcl`cpciclb,Fcr`ct_rrctclqqrpmmkqafck_q`clmbgebtmmpfcr`cn_jclt_lbckgjgcsij_qqc&l',Ls`cqafgi`__p,Tmmpkccpgldmpk_rgc8rcj,./60+317011Productenwingplaten, de combinatiebreedplaat/kanaalplaatRghbclqbcQrs`camiu_pr__j+tcpe_bcpgleucpbrghbclqfcrucpi`cxmci__lbc`msujma_rgcUcqrp_tcl__lb_afrgeecicicll__pbcUglenj__r,Bcxc*`ghbcpclmt_rgccllgcsu`msut_lfcri_lrmpclamknjcvt_lPghiqu_rcpqr__r*rmcecn_qrcnj__ramk`glccprbcnmqgrgctccgecl+qaf_nnclt_lccl`pccbnj__rclccli_l__jnj__recimnncjbumpbcl,Bctmmpecqn_llclUgleumpbrrmcecn_qr_jqtcpbgcngleq+clb_itjmcpglxmucjumlgle+_jqsrgjgrcgrq`msu,Clicjcrmcn_qqglecl8_jqumlgle+qafcgbclbctjmcpcltmmp_nn_p+rckclrqec`msucl*rmcn_qqgle`gh`ghtmmp`ccjbpmlbcec`msuclkcrr_nqcnj_rcl*_jjcglqr_jj_+rgcqglbctjmcp*kcrcclepmrcpc`cpcgi`__pfcgbcl__ln_q`__p+fcgb,Ecclmlbcpqrckncjgle*p_lbigqrcluccpqml_df_licjghi`msucl&qafcgbglepsu`msu+_d`msu',Qncagdgcicrmcn_qqgle8tmmpxgclt_lijgk__rjcgbglecltmmpimcjglecltcpu_pkglet_lec`msucl,3|29 Betoniek oktober 2006Kccpgldmpk_rgcmtcpbcUglenj__rgqrctglbclmnbcuc`qgrct_lQrs`cam*uuu,qrs`cam,lj,Mnbcuc`qgrct_lPghiqu_rcpqr__r*uuu,pghiqu_rcp+qr__r,lj*gqkccpgldmpk_rgcrctglbclmtcpfcrnpmhcarUcqrp_tcl,Internetnieuwe nieuwsbrief over bestratingsmaterialenen straataankledingQrp__rcegc,ljgqbgldmpk_rgc`pmltmmp`crmllcl`cqrp_rgleqk_rcpg_jclclqrp__r__lijcbgle,Fgcp`ghxghl03tmmp__lqr__lbcnpmbsaclrclt_l`crmllcl`cqrp_rgleqk_rcpg_jclclqrp__r__lijcbgle__lec+qjmrcl,L__qrcclclmpkcfmctccjfcgbgldmpk_rgcmtcpnpmbsaclrcl*npmbsarclclnpmhcarcl`gcbrbcqgrclsmmibckmecjghifcgbmkglrcqafpghtcltmmpQrp__rcegc+k_gj,Bgrgqccl_arscjcclgldmpk_rgctcbgegr_jclgcsuq`pgcdu__pglbcmlrt_lecpqmnbcfmmercumpbclecfmsbclt_llgcsucnpmhcarclcllgcsuq`cpgafrcl,Mnbcuc`qgrcuuu,qrp__rcegc,lji_lkclxgafglqafpghtcltmmpbclgcsuq`pgcd,L_fcrgltsjjclt_lclicjcecectclqmlrt_lersbclgcsuq`pgcdglsuk_gj`mv,rekenblad toetsing meetresultaten product­controle betonmortelBcacprgdga_rgc+glqrcjjgleQrgafrgle@KAfccdrmlj_leqmnf__puc`qgrccclpcicl`j_becnj__rqrtmmpbcrmcrqglet_lbckccrpcqsjr_rclLCL+CL0.4+/clLCL6..3,Kcrbgrpcicl`j_bi_lbc`crmlkmprcj+npmbsaclrcclrmcrqglesgrtmcpclt_lbcbmmpfcktcpipceclkccrecectclq__lbccgqclglLCL+CL0.4+/clLCL6..3,Bcxcrmcrqgleughir_dt_lbcrmcrqglexm_jqbgcmnbctmpgecLcbcpj_lbqclmpk&LCL373.'kmcqrumpbclsgrectmcpb,Xmj_leccl`crmlkmprcjnpmbsaclrlgcrmtcpcgeclnpmep_kk_+rssp`cqafgir*i_lfcrpcicl`j_bsgrimkqr`gcbcl,B__pl__qrqr__rcpmnbcqgrccvrp_rmcjgafrclbcgldmpk_rgcglbctmpkt_lcclNBD+`cqr_lbmtcpbcrmcrqglet_lbcpcqsjr_rclnpmbsaramlrpmjc`crmlkmprcj__lLCL+CL0.4+/clLCL6..3,Tmmpfcrpcicl`j_b*e_l__puuu,`ka+acpr,ljclighimlbcpbmuljm_bqtmmpfcrpcicl`j_b,Bcrmc+jgafrgleqr__rmlbcpfcrimnhclgcsuq,Cursussenalgemene basiskennis beton (abb)Bcxcaspqsqfccdrrmrbmcjcclglrpmbsargcrcectclmtcp`crmlglfcr_jeckcclclglfcrt_i`crml+rcaflmjmegc,Bcjccpqrmdgqxmb_lgeq_kclecqrcjb*b_rbcxcecqafgirkmcrumpbclec_afrtmmpbcec+lclbgc*fcrxghbgpcar*fcrxghglbgpcar*gl__lp_igleimkclkcrfcrk_rcpg__j`crml,Bcaspqsqgqbmmpxghl`pccbmnecxcrrci_p_ircpmmisgrqrciclbecqafgir_jq`cbpghdqaspqsq,Bcaspqsqgqrctclqccltmmpmnjcgbgletmmpbcaspqsq@crmlj_`mp_lr@T,Bcaspqsqgq`cqrckbtmmpkclekccqrcpq*kgvcp+af_sddcspq*tmmpjgcbclclsgrtmcpbcpqt_l`crml+__llckcpq*`crmlu_pcld_`pgciclmd`crmlkmprcj+`cbpghtcl*_jqkcbcncpqmlccjt_lpghiq+*npmtglag_jc+cleckcclrcbgclqrcl*ltmmpfclbgcbcmnjcgbgle@crmlj_`mp_lr@Tugjjcle__ltmjecl,Tmmpfcrtmjeclt_lbcxcaspqsqgqeccltmmpmnjcg+bgletcpcgqr*k__pucjcclemcbc`cfccpqglet_lbcLcbcpj_lbqcr__j,Bcaspqsq`cqr__rsgrlcecljcq_tmlbclt_lruccjcqspcl*ucjicucicjghiqnj__rqtglbcl,Bcicllgq+mtcpbp_afrtglbrnj__rqbmmpkmlbcjglemlbcpughq__lbcf_lbt_lcclqncag__jq_kclecqrcjbaspqsq+bgar__r,Bcaspqsqumpbr_decqjmrclkcrcclaclrp__jqafpgdrcjghicv_kclb_rumpbr_declmkclmnk__lb_e/4_npgj0..5glSrpcafr,Bcecqj__ebclmlrt_leclcclbgnjmk_,Tmmp`cbpghdqjcbclt_lbc@crmltcpclgeglegqbcxcaspqsqmmi_jqglamkn_lw`cqafgi`__p,Bcimqrcltmmpbcaspqsq`cbp_ecl }463*+tmmpjcbclcl}563*+tmmplgcr+jcbcl,Tmmpkccpgldmpk_rgccl__lkcjbcl*xgc8frrn8--uuu,`crmltcpclgegle,lj,Ijgib__pl__pmnjcgbglecl?rcaflmjmegc,