Publicatie Stubeco over 3D-betonprinten 1 De 3D-betonprinter van de TU Eindhoven, foto: Johan van de Laar 2 Cover van het studierapport NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ 26 VAKBL AD 1 2021 Betoniek VB 1-2021_6-3D-printen.indd 26Betoniek VB 1-2021_6-3D-printen.indd 26 15-03-21 12:2315-03-21 12:23 3D-betonprinten staat sinds enkele jaren ink in de belangstelling en Nederland heeft wereldwijd een vooraanstaande positie in de ontwikkeling van de techniek. Om een beeld te schetsen van de ontwikkelingen en mogelijkheden, heeft Stubeco Studiecel C-11 een rapport opgesteld, 3D-printen in beton. In de wetenschap dat dat ontwikkelingen zó snel gaan dat de inhoud bij het verschijnen alweer bijna zou zijn achterhaald. STUBECO-R APPORT Aan het Stubeco-rapport hebben bijgedragen: ? ir. Rob Cornelis ? Hakron (coördinator Stubeco en redacteur) ? ir. Johan Bolhuis ? BAM Infra ? ing. Cor de Bruijn ? Rohaco ? Berry Hendriks ? CyBe Construction ? Volker Ruitinga ? Vertico ? prof.dr.ir. Theo Salet ? TU Eindhoven ? Theo Voogd ? Bruil ? ir. Jordy Vos ? Witteveen + Bos Het rapport (foto 2) is gratis beschikbaar op www.stubeco.nl. D e techniek van het 3D-printen ontwikkelt zich in razend tempo. Het Stubeco-rapport moet dan ook meer als een inventarisatie van de actuele stand der techniek worden gezien, op het moment van verschijnen. Er wordt een goed beeld gegeven van de route die 3D-printen a� egt naar volwassenheid. De uitvinding dateert al uit de jaren 90, toen Behrokh Khoshnevis zijn contour crafting introduceerde vanuit de universiteit van California. Maar het duurde tot 2014 dat de techniek wereldwijd belangstelling kreeg. Vanaf toen begonnen verschillende andere universiteiten, start-ups en bedrijven met het verkennen van de moge- lijkheden van 3D-betonprinten. De bekendste voorbeelden in het buitenland zijn WinSun uit China, Xtree uit Frankrijk en Total Custom uit America. Ook in Nederland inspireerde het onderzoek van Khoshnevis diverse partijen. Inmiddels hebben TU/e, Bruil, CyBe, BAM/ Weber Beamix en Vertico de nodige er varing opgedaan met het printen van beton. DISRUPTIEVE TECHNIEK 3D-betonprinten is een disruptieve techniek, zo wordt in het rapport benadrukt. Het zal de verhoudingen in de bouwkolom en de manier van bouwen drastisch veranderen. We gaan naar mass customization, het seriematig produceren van unieke producten. Grote voor- delen daarbij zijn dat materiaal alleen daar hoeft te worden toegepast waar het construc- tief nodig is, dat complexe vormen mogelijk zijn zonder inzet van dure bekistingen en dat kosten nauwelijks meer afhankelijk zijn van de vorm. Ook kunnen inke stappen in e ciency worden gezet, als digitale 3D-modellen worden gekoppeld aan productie. Zo gaan we naar betaalbare vormvrijheid. Het rapport geeft een overzicht van de verschillende technieken. Benadrukt wordt dat 3D-betonprinten meer is dan alleen een productiemethode. Het heeft ook grote invloed op het ontwerp en de engineering. Ontwerp, materiaal en printtechniek moeten op elkaar worden afgestemd. Daarbij komen parame- trische ontwerptechnieken goed tot hun recht. Door parametrische aanpak zijn optimalisaties relatief eenvoudig mogelijk, ook voor complexe constructies zoals bij 3D-printen. Natuurlijk zijn er ook hobbels te overwinnen. Een daar van is regelgeving of eigenlijk het gebrek daaraan. Volgens sommigen is dat de voornaamste bottleneck bij de realisatie van 3D-printontwerpen, meer dat de print- of betontechniek zelf. Design-by-testing is een methodiek die hier uitkomst kan bieden. VOORBEELDEN Het rapport eindigt met een overzicht van diverse praktijkvoorbeelden. Naast enkele bekende internationale voorbeelden, worden als Nederlandse projecten genoemd: een voet- gangersbrug in Gemert, een voetgangersbrug in Nijmegen, balustrades voor een woon- gebouw in Den Helder en de woningen van het Milestone-project in Eindhoven. Uit dit overzicht blijkt dat de inventarisatie al snel is verouderd, in razend tempo komen er aan- sprekende voorbeelden bij. Het moet dat ook worden gezien als een dynamisch rapport, dat regelmatig kan worden geactualiseerd. Benadrukt wordt dat 3D-betonprinten meer is dan alleen een productiemethode NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ NIEUWS +++ 27 VAKBL AD 1 2021 Betoniek VB 1-2021_6-3D-printen.indd 27Betoniek VB 1-2021_6-3D-printen.indd 27 15-03-21 12:2315-03-21 12:23