POSTBUS 35325203 DM -s HERTOGENBOSCHTerugloop van develWerkbaarheidVerwerkbaarheid van betonspecie komt als themaregelmatig in BETONlEK aan de orde. Eén aspect isdaarbij tot nu toe wat onderbelicht gebleven, namelijk hetfenomeen 'terugloop van de verwerkbaarheid'. Ditfenomeen is heel karakteristiek voor de uitvoering vanbetonwerk. Belangrijk genoeg voor een uitvoerigebespreking van oorzaken en remedies.Verwerkbaarheid van betonspecieis een ruim begrip. De belangrijksteaspecten zijn:mengbaarheid, trans-porteerbaarheid en verdichtbaar-heid van de betonspecie.Strikt genomen is de mengbaarheidgeen eigenschap van betonspecie,maar meer een aanduiding voor hetgemak waarmee de grondstoffenvoor betonspecie zich latenmengen. Een begrip dat minderbekend is, maar dat op zich veelzegt over de verwerkbaarheid, isde 'stortbaarheid' van de beton-specie. Enhiermee wordt bedoeldhet gemak waarmee de beton-specie zich op het stort laatverwerken met de daar aanwezigemiddelen.Eengoed verwerkingsgedrag vande betonspecie is de belangrijkstevoorwaarde voor het bereiken vaneen goede kwaliteit beton. Vooralde verdichtbaarheid isvoor eigen-schappen van het verharde betonvan doorslaggevende betekenis.Sterkte en duurzaamheid komendan alleen tot hun recht wanneerde betonspecie optimaal isver-dicht.Nu zijner heel verschillendemethoden om betonspecie teverwerken en te verdichten. Denkhierbij eens aan het verschil tussenhet verdichten met een zwarebetonstenenpers en het verdichtenmet geringe energie van een vloei-specie. De verwerkbaarheid van debetonspecie wordt in de eersteplaats dan ook afgestemd op demethode van verwerken c.q,verdichten.ConsistentieDe verwerkbaarheid is moeilijk ineen getal uit te drukken. Vaakzijnalleen kwalitatieve termen bruik-baar, in de geest van 'deze beton-specie laat zich goed verpompen' of'mengsel A laat zich minder goedverdichten dan mengsel B'.In de Voorschriften Beton Techno-logie (YBT 1986)wordt als maat-staf voor de verwerkbaarheid hetbegrip 'consistentie' gehanteerd. Erzijnvier consistentiegebiedenonderscheiden:-aardvochtig;- half-plastisch;- plastisch;- vloeibaar.juli/augustus 1993Afhankelijkvan het consistentiege-bied wordt de consistentiegemeten met de verdichtingsmaat-proef, de zetmaatproefof de schud-maatproef.De consistentie isechter maar éénaspect van de verwerkbaarheid vanbetonspecie.Invloed op de verwerkbaarheidDe verwerkbaarheid van eenbetonspeciewordt ineerste instan-tie bepaald door de mengselsamen-stelling. Naastfactoren alsbijvoorbeeld cementhoeveelheid,korrelvorm en korrelopbouw vanhet toeslagmateriaal isvooral dehoeveelheid aanmaakwater bepa-lend voor de verwerkbaarheid.Afhankelijkvan het consistentiege-bied en de maximum korrelgrootteligtde waterbehoefte van eenmengsel voor de betonmortelin-dustrie tussen de 165en 195literper kubieke meter. Het verschil inwaterbehoefte tussen consistentie-gebied I en consistentiegebied 3 isslechts zo'n 20 liter. Dit betekentdat een kleine verandering indehoeveelheid water zichgelijklaatvertalen naar een andere verwerk-baarheid.'Drie liter water istwee zetmaten',is inons jargon een veel gebruiktevuistregel.De verwerl