BAND UITGAV E maart 2020 0117 BAND UITGAV E Uitweiding over scheuren Beton scheurt! Ja, en dan? 2 MA ART 2020 STANDA ARD 17 01 Uitweiding over scheuren Beton scheurt, maar dat betekent niet altijd dat er een probleem is. Er zijn diverse oorzaken waardoor beton kan scheuren. Deze scheuren hebben soms gevolgen voor de constructieve veiligheid of de levensduur van de betonconstructie. De theorie over wanneer scheuren een bedreiging vormen voor een constructie is opgenomen in normen. Als er echter in de praktijk een scheur wordt gevonden, is de relatie met deze theorie niet altijd even duidelijk. In de praktijk is scheurvorming in beton zeer grillig. Breedten en lengten variëren. Voor het toetsen van scheurwijdten zijn geen duidelijke criteria gegeven. In deze Betoniek wordt besproken welke factoren invloed hebben op de levensduur van een gescheurde nieuwe betonconstructie en hoe de scheurwijdte kan worden bepaald. ? Sonnesgade 11 is een kantoor­ gebouw in Denemarken waarbij bewust een uiterlijk is gekozen dat lijkt op gescheurd beton., foto: Rasmus Hjortshøj / COAST Studio voor SLETH Om een scheur goed te kunnen onderzoeken, moet zowel naar het materiaal als naar de belasting worden gekeken. Beton scheurt als de treksterkte of de breukrek van het beton wordt overschreden. Omdat de materiaal­ eigenschappensverschillende tijdstippen ontstaan. Verder komen scheuren in verschil­ lende vormen voor: in de lengte, in de breedte of juist heel grillig wanneer er veel scheuren zijn met verschillende lengten en verschil­ lende breedten. De wapeningsconfiguratie of de weersomstandigheden zijn van invloed op de scheurwijdte. Een constructeur weet bijvoorbeeld dat dezelfde hoeveelheid wape ­ ning verdeeld over meer staven voor meer kleinere scheuren zorgt dan één dikke wape ­ ningsstaaf. Een technoloog weet dat bij warm weer met een windje het beton sneller uit ­ droogt, waardoor er meer kans is op scheur ­ vorming dan op een koele windstille dag. DE OORZA AK VAN SCHEUREN De oorzaak van scheuren is heel divers. Als de oorzaak tijdens het ontwerpen is meegenomen, geldt dat meestal ook voor de scheurwijdte. Scheur vorming wordt beheerst genoemd als deze aanwezig is op de plaats waar ze wordt verwacht en niet groter is dan door de constructeur aange ­ houden. Scheuren die ontstaan tijdens de verharding hebben een andere oorzaak dan scheuren die ontstaan tijdens het gebruik. Het is daarom altijd goed om de oorzaak te weten bij het beoordelen van een scheur. Scheuren tijdens verharding ? Scheuren tijdens de verharding kunnen ontstaan door beweging van de construc ­ tie, bijvoorbeeld door beweging van de bekisting of door bewegingen in de onder ­ grond. Denk bij beweging in de onder ­ 3 MA ART 2020 STANDA ARD 17 01 bijvoorbeeld als de belasting hoger is dan aangenomen. Dan vindt er een over ­ belasting plaats, waardoor scheuren kunnen ontstaan of groter worden. Op termijn kunnen er ook nog diverse degradatieprocessen zijn die tot scheuren kunnen leiden zoals ASR of wapenings ­ corrosie. grond bijvoorbeeld aan verkeersbelastin­ gen die doortrillen in het beton dat net is gestort. Ook temperatuurgradiënten tijdens de verharding kunnen tot spannin­ gen, en dus scheur vorming, leiden. ? Plastische scheuren die ontstaan door de plastische krimp of door zetting (fig. 2). ? Vorstschade, die kan ontstaan wanneer het beton tijdens de verharding bevriest. Scheuren na verharding Als het beton is verhard, kunnen er nog steeds scheuren ontstaan, of bestaande scheuren kunnen groter worden. Dit kan gebeuren door: ? Volumeveranderingen, zoals door uitdro­ ging of temperatuur verschillen tussen de binnen­ en buitenkant van het beton (temperatuurgradiënt). ? Afwijkingen ten opzichte van de uitgangs ­ punten in het constructieve ontwerp, sche ura fs tan d s w ape ning che urwi jdt e 2 Scheur vorming ten gevolge van zetting van het nog plastische beton [13] 1 foto: Rasmus Hjortshoj / COAST Studio voor SLETH 4 MA ART 2020 STANDA ARD 17 01 Voor een uitgebreidere opsomming van oor­ zaken zie Betoniek 8/25 'Scheurkalender '. ONDERZOEK NA AR SCHEURVORMING Er is veel onderzoek gedaan naar scheur - vorming in relatie tot de levensduur van beton. Hoewel het degradatieproces van (gewapend) beton langzaam gaat, zijn deze onderzoeken vaak relatief kortlopend. In de literatuur genoemde onderzoeken naar de effecten van scheurvorming in beton heb- ben in de meeste gevallen een looptijd van minder dan drie jaar, soms zelfs minder dan één jaar. Onderzoeken met een looptijd langer dan tien jaar zijn zeer schaars. De meeste langlopende onderzoeken zijn gedaan onder zeemilieuomstandigheden. Er is dus nog een lange weg te gaan en veel werk te doen om de langetermijneffecten van scheurvorming op de corrosie van de wapening te onderzoeken. EISEN A AN SCHEURVORMING Om te weten of een scheur nu wel of geen bedreiging vormt voor een constructie, is het belangrijk te weten welke eisen er aan de betreffende constructie worden gesteld. Hierbij is het ook van belang om te weten of het om een nieuwe of een oude constructie gaat. De eisen uit de huidige ontwerp­ normen gebruiken voor oude constructies kan leiden tot een zeer conser vatieve bena­ dering en voor onnodige reparaties. De eisen aan scheur vorming vinden we meestal terug in de normatieve documenten voor beton. In de volgende documenten staan eisen aan de mate van scheur vorming. NEN-EN 1992-1-1 Volgens de ontwerpnorm voor betoncon­ structies, NEN­EN 1992­1­1, zijn scheuren toegestaan als ze geen negatieve invloed hebben op de levensduur, de constructieve veiligheid of het uiterlijk van de constructie. De in de norm genoemde grenswaarden gelden voor het berekenen van de scheur ­ wijdten. Voor de genoemde milieuklassen gelden de in tabel 1 opgenomen waarden. De berekende waarden kunnen aan deze opgenomen waarden worden getoetst. Voor Nederland zijn de maximaal toelaatbare waarden voor de scheurwijdte, w max , opge ­ nomen in tabel 7.1N van de Nationale bijlage bij NEN­EN 1992­1­1. Als de toegepaste dekking groter dan de nomi­ nale dekking is, mogen de waarden in tabel 7.1N met factor k x worden vermenigvuldigd: kx = ctoegepast cnom 2 Tabel 1 Aanbevolen waarden voor w max volgens de nationale bijlage bij NEN-EN 1992-1-1 MILIEUKL ASSE ELEMENTEN MET BETONSTA AL EN/OF VOORSPANSTA AL ZONDER A ANHECHTING ELEMENTEN MET EEN COMBINATIE VAN BETONSTA AL EN VOORSPANSTA AL MET A ANHECHTING X0, XC1 w max ? 0,40 mm a wmax ? 0,30 mm XC2, XC3, XC4 w max ? 0,30 mm w max ? 0,20 mm XD1, XD2, XD3, XS1, XS2, XS3 w max ? 0,20 mm w max ? 0,10 mm a Voor milieuklasse X0 en XC1 heeft de scheurwijdte geen invloed op de duurzaamheid; deze grens is gesteld om een in het algemeen aanvaardbaar uiterlijk te verkrijgen. Bij afwezigheid van voorwaarden ten aanzien van uiterlijk mag deze beperking zijn afgezwakt. 5 MA ART 2020 STANDA ARD 17 01 In de meeste gevallen zal factor k x gelijk zijn aan 1. De toegepaste dekking is dan gelijk aan de nominale dekking. De nominale waarde is de minimale dekking (c min) ver­ meerderd met de uitvoeringstolerantie ( c dev). Bij voorgespannen beton met uitslui­ tend voorspanstaal met aanhechting wordt niet de scheurwijdte getoetst maar de spanningsrimpel in het voorspanstaal (?? p) onder de verschillende belastingen. Omdat deze Betoniek over scheur vorming gaat, wordt dit onderwerp hier niet verder behandeld. NEN-EN 1504-9 In de norm voor bescherming en reparatie van betonconstructies, NEN­EN 1504­9, staat dat constructieve scheuren normaal gesproken binnen de waarden uit NEN­EN 1992­1­1 vallen. Ongeacht de scheurwijdte moet worden gekeken wat de consequentie van de scheur is. Als er een kans is dat stof­ fen die corrosie van de wapening kunnen veroorzaken door de scheur de wapening kunnen bereiken, moet worden overwogen de nog schone scheur te beschermen. NEN-EN 15050 In de norm voor vooraf ver vaardigde beton­ producten ? Brugelementen, NEN­EN 15050, staat dat een scheur ter plaatse van de voorspanning, vóórdat de voorspanning wordt aangebracht, niet groter mag zijn dan 0,2 mm. REKENVOORBEELD TOEL A ATBARE SCHEURWIJDTE BIJ GROTERE DEKKING Voorbeeld 1 Gewapende betonconstructie in milieu- klasse XC4 en XD3. De toegepaste dekking, c toegepast = 30 mm. De nominale dekking, c nom = 30 mm. Factor k x wordt dan 30/30 = 1,0. De grenswaarde voor de berekende scheur- wijdte is dan w max = 0,2 ? 1,0 = 0,2 mm. Voor w max wordt de strengste eis van de milieuklassen XC4 en XD3 genomen. Voorbeeld 2 Gewapende betonconstructie in milieu- klasse XC4 en XD3. De toegepaste dekking, c toegepast = 70 mm. De nominale dekking, c nom = 30 mm. Factor k x wordt dan 70/30 = 2,3. Voor k x mag echter geen grotere waarde dan 2,0 worden genomen. De grenswaarde voor de berekende scheur- wijdte is dan w max = 0,2 ? 2,0 = 0,4 mm. 3 6 MA ART 2020 STANDA ARD 17 01 ROK De Richtlijnen Ontwerp Kunstwerken van Rijkswaterstaat (ROK) geven in de aanvul­ ling op NEN­EN 13670 ? Het ver vaardigen van betonconstructies, aan dat krimpscheu­ ren in betonconstructies groter dan 0,2 mm moeten worden geïnjecteerd. Ook water ­ voerende scheuren moeten, ongeacht de scheurwijdte, worden geïnjecteerd. INTERPRETATIE NORMEN Bij het ontwerpen wordt dus rekening gehouden met een maximaal berekende scheurwijdte. Indien uit de berekening blijkt dat de scheur te groot wordt, wordt het ont ­ werp aangepast. Meestal wordt dit gedaan door de wapening aan te passen; er wordt dan vaak meer wapening in de constructie toegepast. Maar in de normen staat niet wat de scheurwijdte in de uiteindelijk gereali­ seerde en in gebruik zijnde constructie mag zijn. Deze kan groter zijn dan de theoretisch berekende maximale scheurwijdte. Echter, in de praktijk wordt w max wél als criterium gebruikt. De werkelijke scheur heeft een grillig verloop en kan afwijken van de berekende scheurwijdte. Het berekenen van scheur ­ wijdten moet daarom worden gezien als een benadering. De normen geven geen grens ­ waarden voor scheuren in de praktijk. Bij het beoordelen van scheuren in nieuwe con­ structies moet daarom goed worden geke ­ ken wat de consequenties en gevaren zijn. Aan de hand van deze beoordeling kunnen dan ver volgstappen worden bepaald. VORM VAN SCHEUREN De oorzaak van een scheur heeft ook een effect op de vorm van de scheur. Of een scheur ver volgens een bedreiging is voor de veiligheid of de levensduur van een beton­ constructie, is deels afhankelijk van de vorm van de scheur. V-vormige scheuren Een scheur die ontstaat als gevolg van bij­ voorbeeld op buiging belast beton, heeft een V ­vorm. Dit betekent dat de scheur aan het opper vlak groter is dan ter plaatse van de wapening. Scheuren worden aan het opper vlak van het beton gemeten. Dit betekent dat de scheur ­ wijdte ter plaatse van de wapening kleiner of zelfs niet aanwezig is (fig. 4). Scheur met parallelle scheur vlakken Als de hele doorsnede op trek wordt belast, ontstaan er scheuren met parallelle scheur ­ vlakken. Scheuren die optreden als gevolg van krimp of dwarskracht, hebben scheur ­ vlakken die parallel lopen. De scheur heeft dan aan het opper vlak dezelfde wijdte als dieper in het beton. Dit geldt vooral voor grotere scheuren. Praktisch gezien is er aan het opper vlak geen verschil tussen een V ­vormige scheur en een parallelle scheur terwijl uit het bovenstaande blijkt dat er wel degelijk een verschil is in oorzaak. Innerlijk van de scheur Als het beton eenmaal is gescheurd, wordt de kracht weer geleidelijk van het staal op het beton overgebracht. Daarbij ontstaan secundaire scheuren in het grensvlak tussen sche ura fs tan d s c he urwi jdt e wape ning wape ning scheu ra fs tand 4 V­vormige scheuren (links) en een parallelle scheur (rechts) 7 MA ART 2020 STANDA ARD 17 01 beton en staal. Door het ontstaan van deze secundaire scheuren is de scheurwijdte ter plaatse van de, vooral bij geprofileerde, wapening veel kleiner dan aan het opper ­ vlak (fig. 5, 6). HOE WORDT SCHEURWIJDTE GEMETEN? Scheuren hebben in de praktijk zoals gezegd een grillig verloop. Afhankelijk van hoe er wordt gemeten en waarmee wordt gemeten, kunnen er verschillende scheurwijdten voor dezelfde scheur worden gemeten. Voor het meten van scheuren is er geen norm beschikbaar die eisen stelt aan: ? De meetapparatuur. Is een eenvoudig scheurwijdtekaartje nauwkeurig genoeg? ? De werkwijze tijdens het meten. ? Het aantal metingen dat er per waar­ neming moet worden gedaan en het aan­ tal waarnemingen. ? Op welke plaats moet worden gemeten. Neem je alleen de plaats van de grootste scheur of meet je ook op andere plaatsen? ? Hoe wordt de gemeten maximale scheur ­ wijdte uit de meetwaarden bepaald? Is dat de gemiddelde waarde van een aantal metingen of wordt er een statistische berekening gebruikt om de karakteris ­ tieke waarde te bepalen? Het is daarom belangrijk goed na te denken en duidelijke afspraken te maken over het meten van de scheuren. HET GEVA AR VAN EEN SCHEUR Nu we de oorzaken en de vorm van een scheur in kaart hebben, blijft de vraag nog open of de betreffende scheur een risico is of niet. Want een scheur in de dekking die naar de wapening loopt, zal minder bescherming bieden dan een dekking zonder scheuren. Het is echter bekend dat een scheur niet meteen betekent dat de wapening gaat roesten. Om dit risico in te kunnen schatten, primaire scheur secundaire scheuren wapening beton 5 Primaire scheur en secundaire scheuren als gevolg van krachtsover ­ dracht in het grensvlak tus ­ sen beton en betonstaal [12] 6 Variatie van de scheurwijdte in proefstukken [3] 8 MA ART 2020 STANDA ARD 17 01 kijken we daarom naar het corrosieproces en de bijbehorende invloedfactoren. Wapeningscorrosie in scheuren Corrosie is een elektrochemisch proces dat aan het opper vlak van het staal optreedt door inwerking van vocht, zuurstof en even­ tueel andere voor het staal agressieve stof­ fen zoals chloriden. Voor een verdere beschrijving van het proces zie het kader 'Elektrochemisch proces van corrosie'. Zoals eerder gezegd, kunnen scheuren er voor zorgen dat vocht en agressieve stof­ fen, zoals chloriden, sneller bij de wapening komen dan wanneer er geen scheuren aan­ wezig zijn. Hierdoor kan de wapening gaan corroderen. Voordat het wapeningsstaal kan gaan corroderen, moet echter eerst het pas­ siveringslaagje in de overgang tussen beton en betonstaal zijn aangetast door bijvoor­ beeld carbonatatie of de aanwezigheid van chloriden. Daarna bepalen de beschikbaar­ heid van zuurstof en water en de diff usie­ snelheid van ionen door de cementsteen de wape ning corrosie anod e k a thode ione nstroom bes che rm- l aag je el ek trol yt be tonopp ervlak ind ring ing van chlor ide-i onenen/ofcarbond io xi de O2H2OO2H2O el ek trone nstroom e - 8 Schematische weergave van het corrosie­ proces van wapening in beton oorspronkelijk specieoppervlak oppervlak na sedimentatie wapeningsstaaf holte na sedimentatie 9 Scheur vorming ten gevolge van zetting van het nog plastische beton 7 9 MA ART 2020 STANDA ARD 17 01 corrosiesnelheid. Bij voldoende kleine scheuren wordt dat laatste alleen bepaald door de kwaliteit van het beton, zoals het type bindmiddel en de water ­cementfactor, en het vochtgehalte van het beton. De snelheid van corroderen wordt slechts in beperkte mate door de scheurwijdte beïn­ vloed. Hieruit kan worden afgeleid dat de belangrijkste invloedsfactoren op het risico van wapeningscorrosie de betondekking en de kwaliteit van het beton zijn, en (binnen zekere grenzen) niet de scheurwijdte. Het voorgaande geldt als de scheuren lood­ recht op de wapening staan, dus als de scheur de wapening doorsnijdt. Maar wat gebeurt er als de scheur evenwijdig over de wapening loopt, zoals bij een zettingsscheur (fig. 9)? Bij langsscheuren kan op meerdere plaatsen langs de wapening corrosie ontstaan. De anode en kathode zitten dan dicht bij elkaar. De kwaliteit van de betondekking heeft hier ­ door een veel kleinere invloed op de corro­ siesnelheid dan bij scheuren loodrecht op de wapening. Als een kruisende staaf contact met de langsstaaf maakt, fungeert de krui­ sende staaf als kathode [8]. Scheurwijdte, betonkwaliteit en corrosie - snelheid Zoals gezegd wordt de corrosiesnelheid bepaald door de kwaliteit van het beton. Die is op haar beurt weer afhankelijk van het type bindmiddel en de water ­cement­ factor. Bindmiddelen De basis van de gangbare cementsoorten is de portlandcementklinker. Aan de portland­ cementklinker kunnen verschillende mate ­ rialen worden toegevoegd, elk met zijn eigen eigenschappen. Hierdoor ontstaat een grote verzameling van verschillende cementsoorten. In Nederland worden vooral hoogovenslakken en poederkoolvliegas veel gebruikt. Beton op basis van hoogovencement of poederkoolvliegas heeft over het algemeen een dichtere poriestructuur dan beton op basis van puur portlandcement. Ook kunnen hoogovenslakken en poederkoolvliegas chloriden binden. Hierdoor kunnen deze chloriden minder snel de wapening berei­ ken. In scheuren zal het vermogen om chloriden te binden, helpen om er voor te zorgen dat wapening minder snel zal wor ­ den aangetast [2]. Onderzoek naar de invloed van verschil­ lende typen bindmiddelen onder chloride ­ belasting toont ook aan dat het type bind­ middel invloed heeft op wapeningscorrosie. De snelheid van de corrosie en daarmee de snelheid van het ontstaan van schade wordt vaak beschreven met de corrosiesnelheid. Dit is de grootte van de stroom die door de stroomkring van het elektrochemische pro­ ces loopt. Omdat het om een elektroche ­ ELEK TROCHEMISCH PROCES VAN CORROSIE Corrosie is een elektrochemisch proces waarbij een anode en kathode worden gevormd. Lokaal krijgt het staal een negatief potentiaal, dat is de anode, terwijl een ander deel van het staal positief geladen blijft, dat is de kathode. Corrosie treedt alleen ter plaatse van de anode op, waarbij een elektrisch stroompje van de anode naar de kathode loopt (fig. 8). De anode en kathode zijn via een elektrolyt (geleidende oplossing in het poriewater) met elkaar verbonden. Het stroompje wordt door het staal geslo- ten. De corrosiesnelheid wordt bepaald door de stroomsterkte en die is sterk afhankelijk van de geleidbaarheid van de cement - steen. De geleidbaarheid van de cementsteen wordt op haar beurt weer bepaald door de permeabiliteit, het watergehalte in de poriën en de geleidende stoffen in het poriewater. De anodereactie is: 2Fe + ? 2Fe 2+ + 4 e- De kathodereactie is: 2H 2O + O 2 + 4 e- ? 4OH - 10 MA ART 2020 STANDA ARD 17 01 SELF-HEALING Onder gunstige omstandigheden kunnen scheuren in beton dichtgroeien. Dit zelf - herstellend vermogen wordt ook wel (self-)healing genoemd. Er zijn een aantal factoren die voor self-healing kunnen zorgen. De belangrijkste zijn: ? voortgaande hydratatie van niet-gehydra- teerde cementdeeltjes; ? vorming van calciumcarbonaat en de groei van kristallen op de gescheurde vlakken; ? dichtslibben. De hydratatie van niet-gehydrateerd cement en de vorming van calciumcarbonaat leveren in dit zogenoemde 'autogene' scheurherstel de grootste bijdrage. Voor alle factoren die aan self-healing bijdragen, is water nodig. Onderzoek in het verleden heeft aangetoond dat de capaciteit van dit scheurherstel afhan- kelijk is van het gehalte aan portlandklinker en met name de deeltjesgrootte van het cement. Hoe grover het cement, hoe hoger de scheurherstellende capaciteit van het beton is. Actief zelfherstellend beton Het zelfherstellend vermogen kan worden verhoogd door het toepassen van additieven. In dat geval gaat het om 'actief' zelfherstel- lend beton. Daarbij worden aan het beton sporenvormende bacteriën toegevoegd. Met water en specifiek voedsel (bijvoorbeeld calciumlactaat) ontkiemen deze sporen en vormen ze calciumcarbonaat. Dit is uitstekend geschikt om scheuren in beton te vullen. Het is aangetoond dat deze technologie werkt. Meer over zelfherstellend beton staat in Betoniek Standaard 13/28 ? 'Zelfherstellend beton', Betoniek 14/24 ? 'Hoera, mijn beton klust zelf!' en Betoniek Vakblad 2018/2 ?'Zelf - herstellend beton, nuttig of noodzaak?'. 10 Actief zelfher ­ stellend beton is toegepast in een bluswater ­ reser voir voor het Havenbe ­ drijf Rotterdam, uitgevoerd door BAM Infra 11 MA ART 2020 STANDA ARD 17 01 misch proces gaat, betekent een grotere stroom ook meer corrosie. In figuur 11 zien we de corrosiegraad van de wapening bij verschillende typen bindmidde ­ len, twee scheurwijdten en twee dekkingen. De gebruikte bindmiddelen zijn portland­ cement, cement met hoogovenslakken en cement met poederkoolvliegas. De scheur ­ wijdten zijn 0,2 en 0,7 mm en de dekkingen zijn 20 en 40 mm. Uit dit onderzoek blijkt dat bij het gebruik van porlandcement, bij verder gelijke omstandigheden, de wapening sneller corrodeert dan bij het gebruik van cement met hoogovenslakken en poederkoolvliegas [2]. De invloed van de dekking en de beton­ kwaliteit (bindmiddel en water ­cement­ factor) zijn veel belangrijkere invloed­ factoren dan de scheurwijdte. Water-bindmiddelfactor Een hogere water ­bindmiddelfactor heeft een hogere permeabiliteit tot gevolg. Een gevolg daar van is dat, bij voldoende vocht, er eerder en meer corrosie in de scheur op zal treden. Zie kader 'Elektrochemisch proces van corrosie'. IK HEB EEN SCHEUR. EN NU? Met de achtergronden over scheur vorming en de gevolgen voor duurzaamheid kan er worden gekeken naar de scheuren die we in de praktijk tegenkomen. Het is dus niet zo dat door de scheurwijdte te meten er met ­ een een uitspraak kan worden gedaan over of en hoe een scheur moet worden behan­ deld. Op basis van het voorgaande kan wel een gewogen afweging worden gemaakt om tot een beslissing te komen zoals beschre ­ ven in ISO 16311­2 en NEN­EN 1504­9. Het is belangrijk hierbij het doel van beoordeling voor ogen te hebben en aan de hand van duurzaamheidsscenario's en beoordeling van de specifieke situatie een voorstel voor eventuele ver volgacties te formuleren. 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 portlandcement hoogov en slak vlie gas co rro sieg raad [?A/c m 2] 20 - 0, 2 mm 20 - 0, 7 mm 40 - 0, 2 mm 40 - 0, 7 mm 11 Invloed van het type bindmid­ del op de corro­ siegraad van de wapening in beton onder chloride­ belasting [2] TOT SLOT Beton kan door allerlei oorzaken scheuren. In deze Betoniek hebben we laten zien dat niet elke scheur direct negatieve gevolgen heeft voor de constructieve veiligheid of de levensduur van de betonconstructie. Uit het voorgaande is bijvoorbeeld gebleken dat scheuren best wijd moeten zijn voordat ze een wezenlijke invloed hebben op de corrosiesnelheid. Ook voor gescheurd beton is, zeker indien de scheurwijdte de door de constructeur aangehouden grenswaarde niet overschrijdt, niet de scheurwijdte maar de kwaliteit van de betondekking maatgevend voor de corrosie van de wapening en dus voor de levensduur van de constructie. Referenties 1 Angst, U.M., Durable concrete structures: crack & corrosion and corrosion & cracks, 10th International Conference on Fracture Mechanics of Concrete and Concrete Structures Institute for Building Materials, ETH Zurich. 2 Blagojevi?, A., The Influence of Cracks on the Durability and Ser vice Life of Reinforced Concrete Structures in relation to Chloride ­Induced Corrosion, Proefschrift, Delft, 2016. 3 Borosnyói, A., Snóbli, I., Crack width variation within the concrete cover of reinforced concrete members, Materials technology 3­2010, Budapest University of Technology. 4 fib ? CEB­FIP,fib Model Code for Concrete Structures 2010, Berlijn, 2013. 5 Klausen, A.B.E., The impact of cracks on gas and liquid tightness of concrete, Report 04, Durable advanced Concrete Solutions (DaCS), 2017. 12 MA ART 2020 STANDA ARD 17 01 KENNISDELING VIA BETONIEK, DANKZIJ ONZE PARTNERS BETONIEK = STANDAARD + VAKBLAD Onderdeel van het Betoniek-abonnement is naast Betoniek Standaard ook Betoniek Vakblad. Dit is een magazine op groot formaat met artikelen over onder meer projecten, ontwikkelingen, onderzoek, regelgeving en onderwijs. Deze artikelen worden geschreven door de lezers van Betoniek zelf. Daarin wijkt Betoniek Vakblad dus af van Betoniek Standaard, dat volledig door een deskundige redactie wordt geschreven. Betoniek Vakbladverschijnt vier keer per jaar. Alle artikelen zijn te raadplegen op www.betoniek.nl. Voor leden van Betoniek is dat gratis! BETONIEK = STANDAARD + VAKBLAD Onderdeel van het Vakblad VOOR TECHNOLOGIE EN UIT VOERING VAN BETON VAKBL AD 1 2020 Goud voor Betoniek INNOVATIEF RECYCLEN ? DIGITA AL BETON ? ONDERWATERVLOER MET GFRP ? KEURMERK VOOR BETONPRESTATIES BV1-2020-cover.indd 1 03-02-20 13:38 Lidmaatschap 2020 Kijk voor meer informatie over onze lidmaatschappen op www.betoniek.nl/lidworden of neem contact op via lezers­ ser vice@aeneas.nl of 073 205 10 10. Voorwaarden Je vindt onze algemene voorwaarden op www.betoniek.nl/algemene­ publicatievoorwaarden­betoniek. Betoniek Standaard is onderdeel van Betoniek Platform, hét kennisplatform over technologie en uitvoering van beton. Betoniek Standaard verschijnt 4x per jaar en is een uitgave van Aeneas Media bv, in opdracht van het Cement&BetonCentrum. In de redactie zijn vertegenwoordigd: BAM Infraconsult, ENCI, Mebin, Mobile Concrete Group, SKG­IKOB, Consolis Spanbeton en TNO. Uitgave Aeneas Media bv Ruimte 4121 Veemarktkade 8 5222 AE 's­Hertogenbosch Website www.betoniek.nl Lezersservice T: 073 205 10 10 E: lezersser vice@aeneas.nl Vormgeving Inpladi bv, Cuijk Redactie T: 073 205 10 27 E: betoniek@aeneas.nl 6 NEN­EN 1504­9, Producten en systemen voor de bescherming en reparatie van betonconstructies ? Deel 9: Algemene principes voor het gebruik van de producten en systemen Nederlands Normalisatie­instituut, Delft, 2008. 7 NEN­EN 1992­1­1 + Nationale Bijlage Eurocode 2: Ontwerpen en berekenen van betonconstructies ? Deel 1­1: Algemene regels en regels voor gebouwen, Nederlands Normalisatie­instituut, Delft, 2011. 8 NEN­EN 15050, Vooraf ver vaardigde betonproducten ? Brugelementen, Nederlands Normalisatie­instituut, Delft, 2012. 9 Otieno, M., Beushausen, H., Aleksander, M., Prediction of Corrosion Rate in RC Structures ? A Critical Review, University of Cape Town, South Africa. 10 Pease, B.J., Infl uence of concrete cracking on ingress and reinforcement corrosion, Proefschrift, Technical University of Denmark, 2010. 11 Rijkswaterstaat, Richtlijn Ontwerp Kunstwerken ? ROK 1.4, Rijkswaterstaat Technisch Document (RTD), 2017. 12 ?avija, B., Schlangen, E., Autogeneous healing and chloride ingress in cracked concrete, Heron Volume 61 nummer 1, Delft, 2016. 13 Statens vegvesen (Norwegean Public Roads Administration), Eff ect of cracks on chloride­ induced corrosion of steel in concrete ? a review, Rapport 454, September 2017. Hoewel de grootst mogelijke zorg wordt besteed aan de inhoud van het blad, zijn redactie en uitgever van Betoniek niet aansprakelijk voor de gevolgen, van welke aard ook, van handelingen en/of beslis­ singen gebaseerd op de informatie in deze uitgave. Niet altijd kunnen rechthebbenden van gebruikt beeldmateriaal worden achterhaald. Belang­ hebbenden kunnen contact opnemen met de uitgever. © Aeneas Media bv 2020 ISSN: 2352­1090