Een maandelijkse uitgave van deNederlandse Cementindustrieredactie-adresHerengracht 507 Amsterdamtelefoon 020-238531 januari 1973 11WandbekistingenIn BETONlEK 2/3 :is het een en ander geschre-ven over bekistingen in het algemeen en overvloerbekistingen in het bijzonder. Bij de be-schouwing over vloerbekistingen is het samen-spel van beton- en bekistingsconstructie naarvoren gekomen. De traditionele vloer-balkcon-structie heeft plaats gemaakt voor de geheelvlakke vloer zonder balken. In sommige geval-len biedt de troggen- of cassettenvloer eenmateriaalbesparend alternatief. Het hoofddoelvan deze ontwikkeling is de vereenvoudigingvan de bekisting.Het maken van een ingewikkelde bekisting lstijdrovend, arbeidsintensief en daardoor duur.Een vereenvoudiging van de bekisting kandaarom tot een drastische verlaging van dekosten leiden. Vergeleken met een bekistingvoor een balkenvloer is een vlakke vloer ergeenvoudig. Deze laatste bestaat uit het contact-oppervlak met panelen, dat door middel vanmoer- en kinderbalken op eenvoudige wijze opverstelbare stempels draagt.De voortgaande kennis van de betontechniekheeft getoond dat balken meestal overbodigzijn. Hierdoor kunnen de kosten van de bekis-ting (een hulpconstructle) inderdaad sterk wor-den verminderd. Dit geeft een aanzienlijke be-sparing op de kosten van de hele betoncon-structie, zelfs al zou de benodigde hoeveelheidbeton hierdoor iets groter worden.Bij wandbekistingen is eenzelfde ontwikkelingte zien als bij de vloerbekistingen.ln het hiernavolgende wordt deze ontwikkeling aan de handvan enige voorbeelden geschetst.Moderne vlakke-wandbekisting, toegepast inde woningbouw1-2Twee oplossingen voor de aansluiting tusseneen gewapend betonnen kelderwand en eengemetselde spouwmuur. Wanneer de kostenvoor het maken van de bekisting, het stellenervan, het betonstorten en ontkisten bij derechter oplossing op 100% gesteld worden,dan blijken deze voor de linker oplossing 240%te bedragen!3-4Oplossing voor een kelderwand bij een boven-bouw met kolommen; totale kosten linker op-lossing 170%; totale kosten rechter oplossing100%Wanden in utiliteitsbouwBij dit onderwerp nemen wij als voorbeeld eenonderbouw in gewapend beton met wanden envloeren in doosvorm.a. Indien de bovenbouw vervolgens uit metsel-werk bestaat, wordt volgens de traditionelemethode aan de buitenzijde van de wand eenconsole aangebracht, waarop het buitenbladvan het metselwerk rust (fig. 1). Het maken enverwijderen van de consolebekisting blijkt ech-ter zo kostbaar te zijn, dat men de constructievoordeliger volgens figuur 2 kan maken. Doorde wanddikte groter te kiezen en de bekistingvlak te houden, verkrijgt men een constructiedie de helft minder kost, ondanks het hogeremateriaalverbruik in de wand.b. Indien de bovenbouw uit spanten met kolom-men bestaat, worden de wanden ter plaatsevan de kolommen verzwaard (fig. 3). Deze plaat-2selijke penanten veroorzaken voor de bekis-ting moeilijkheden. In constructief opzicht iseen vlakke wand, die vlak bekist kan worden inveel gevallen mogelijk (tig 4). Een kleine door-lopende wandverzwaring nabij de vloer kan inmoeilijke gevallen uitkomst bieden.Door ook hier een vlakke wand te kiezen, ver-krijgt men een eenvoudiger bekisting die metminder kosten kan worden gerealiseerd.Wanden in de waterbouwGrondkerende wanden zijn een veel voorko-mende constructie in de waterbouw. Vroegerwerd de grondkerende wand als gewichtsmuurin metselwerk uitgevoerd. Een grote hoeveel-heid metselwerk moest zorgen dat de resul-tante van gronddruk en muurgewicht binnen dekern van het grondvlak kwam.Ten einde het zware metselwerk te verminde-ren, werd de wand dunner gemaakt en voorzienvan een voet en contreforten. In de contre-forten werd ijzer gemetseld om de trekkrach-ten ten gunste van het kantelend effect naar devloer over te brengen. Het gewicht van de ge-wichtsmuur werd gedeeltelijk overgenomendoor dat van de grond, die op de voet rust. Ditsysteem van de keermuur wordt al jaren in ge-wapend beton uitgevoerd (tig. 5).Ook hier wordt de bekisting aan de binnenzijdevan de wand onderbroken door de contrefor-ten; daarbij is zowel het bekisten als het wape-nen en het betonneren van de driehoekigecontreforten vrij kostbaar.Voor de bekisting is het eenvoudiger de contre-forten weg te laten, waardoor een vlakke engoedkope bekisting ontstaat (fig. 6). Construc-tief gezien nemen de buigende momenten inde wand toe naarmate de wand hoger is. Eenoplossing is om de wanddikte onderaan groterte nemen dan bovenaan.35Grondkerende wand met contreforten6Vlakke grondkerende wand, die naar boventaps toelooptLandhoofd voor een brug, verstevigd met con-trefortenBesluitBovenstaande voorbeelden illustreren dat, in-dien het ontwerp en de betonconstructie wor-teruggebracht tot eenvoudige vlakke vormen,er bij de uitvoering eveneens eenvoudige vlak-ke bekistingen kunnen worden toegepast. Erzal dan, zoals reeds gezegd, soms wat meermateriaal (beton) worden gebruikt, maar de be-sparing op de bekistingskosten maakt dat degehele betonconstructie toch met minder kos-ten kan worden gerealiseerd.Een punt dat wij nog niet hebben aangeroerd,is het feit dat veelal ook de wapening sterk kanworden vereenvoudigd. In de eerste plaatskan de vlakke wand een veel eenvoudigerwapeningspatroon hebben dan een muur metcontreforten. Daarnaast zal het vaak mogelijkzijn het aantal staafdiameters aanzienlijk te be-perken. Deze beide vereenvoudigingen makenhet vlechten en hetsteUen van de wapeninggemakkelijker en sneller. Dit wordt gehono-reerd met een belangrijke verlaging van de kos-ten. Of de totale hoeveelheid wapeningsstaalhierdoor groter of kleiner wordt, speelt slechtseen ondergeschikte rol,Reeds uit deze enkele voorbeelden blijkt weldat door het kiezen van doelmatige vormen vande betonconstructie de uitvoeringskosten aan-zienlijk kunnen worden beperkt. Deze keuswordt in de ontwerpfase op de tekentafel ge-maakt. Daar wordt dus al de eerste stap gezetop de weg naar het vervaardigen van goed engoedkoop betonwerk.Literatuur1. CUR-rapport nr. 43, 'Economie bij ontwerpenen uitvoeren van betonskeletconstructles': ver-krijgbaar bij de Betonvereniging, Zoetermeer.4Vlakke-wandbekistingen, opgebouwd uit kleinepanelenSectie van een dokwand; op de achtergrond debekisting2. Houten wandbekistingen; Stichting Arbeids-technisch Onderzoek Bouwnijverheid, uitgaveAgon-Elsevier, Amsterdam 1970.