Bumpy road

Harm Edens trapt als dagvoorzitter af met de boodschap dat duurzaamheid al lang niet meer gaat over of het haalbaar of betaalbaar is. “We moeten wel! We krijgen steeds meer extreem weer zoals in Valencia, en migratiestromen.” Hij hoopt dat het symposium en de roadmap bij de circa 150 aanwezigen ook een intrinsieke motivatie oproepen om echt aan de slag te gaan. "Ook al ben je maar één druppel op de gloeiende plaat, met genoeg druppels vormen we samen een tsunami die de plaat kan veranderen." Edens voorspelt dat het wel een bumpy road zal worden. En hoewel de vijf presentaties in het programma alle hoopvolle scenario’s schetsen, die zelfs sneller gaan dan enkele jaren geleden door vele insiders werd gedacht, zijn de randvoorwaarden om tot de voorspelde CO2-reductie te komen essentieel.

Gelijk speelveld

Voor de pauze geeft Dirk Breedveld (Ministerie VRO) inzichten in Europese regelgeving en beleidsmaatregelen die van invloed zijn op de sector, ook in Nederland. Het streven is het bevorderen van handel en het creëren van een gelijk speelveld (onder meer door het Carbon Border Adjusment Mechanism, CBAM), waarbij wordt gestuurd op zo duurzaam mogelijk geproduceerde bouwmaterialen (onder meer door middel van MPG en Whole Life Carbon berekeningen).

5 C’s

Dat gelijke speelveld omarmt ook Rob van der Meer (CEMBUREAU, de European Cement Association). Hij schetst de Europese roadmap voor CO2-reductie van de cementindustrie. De reductie is verdeeld over 5 C’s: Clinker (klinker), Cement, Concrete (beton), Construction (bouw) en Carbonation (carbonatatie). Elke ‘C’ is nodig, maar daar kleven wel randvoorwaarden aan, geeft Van der Meer aan. Denk aan de infrastructuur voor de carbon capture, utilisation & storage (CCUS) projecten, het afvangen en opslaan van CO2. Of de beschikbaarheid van voldoende elektrische energie voor CO2-neutraal transport.

CO2 afvangen en opslaan

Jan Theulen (Heidelberg Materials) vertelt vervolgens over de diverse CC/CCSU-technieken en -projecten van de cementindustrie. In Betoniek verschenen daar eerder dit jaar twee artikelen over, één over de diverse productietechnieken van CO2-afvang en één over de administratieve systemen van fysieke en virtuele net-zero cementen. Veel projecten zijn nog voor meer dan driekwart gesubsidieerd. Sommige worden puur gebouwd om van te leren, zodat nieuwe installaties daarna voor opschaling zorgen. CO2-afvang en -opslag moet in 2030 leiden tot 11% CO2-reductie (ten opzichte van 1990), in 2040 tot 25,5% en in 2050 tot maar liefst 33%.

Hergebruik van cementsteen

Een andere ontwikkeling waar de industrie op inzet zijn recycled concrete fines, geeft Jan Skocek (Heidelberg Materials) in zijn presentatie aan. Door cementsteen uit sloopafval slim te breken in nagenoeg de oorspronkelijke fracties, kan het hoogwaardig worden hergebruikt in nieuw beton. Dat proces kan in theorie oneindig worden toegepast. In 2023 verscheen in Betoniek een artikel waarin wordt ingegaan op het hergebruik van fijngemalen cementsteen uit bouw- en sloopafval en dat dat eventueel  kan met een proces waarbij ook nog eens CO2 kan worden opgenomen.

CO2-neutrale sector in 2050

Edwin Vermeulen (C&BC) licht in zijn verhaal vervolgens de Nederlandse roadmap voor CO2-reductie toe. Die vertoont uiteraard dezelfde basis als die van CEMBUREAU. “CO2-reductie bij de productie van cement en beton vraagt om een breed pakket aan maatregelen: minder CO2 bij de klinkerproductie, verlaging van het klinkergehalte in cement, minder cement in beton en minder beton in betonconstructies door slanker te ontwerpen.” Ten opzichte van 1990 moet in 2030 een reductie van ongeveer 50% realistisch zijn, in 2040 bijna 90% en in 2050 wordt zelfs een bescheiden negatief CO2-profiel verwacht. Juist in de cement- en betonsector kan grote impact worden behaald, omdat cement en beton zo massaal worden toegepast wereldwijd, is Vermeulens boodschap. Kijkend naar de beschikbaarheid van grondstoffen en op basis van de chemische randvoorwaarden, concludeert hij dat de behoefte aan op portlandcementklinker gebaseerd cement noodzakelijk blijft.

In de aflsuitende paneldiscussie met de vijf sprekers is de stemming hoopvol. Een CO2-neutrale cement- en betonsector in 2050 is realistisch, al zullen er onderweg daar naartoe ongetwijfeld nog enkele hobbels moeten worden genomen.

Overhandiging roadmap

Ter afsluiting van het symposium overhandigt Clemens Swalue (voorzitter van het C&BC/Holcim) de eerste roadmap aan Dirk Breedveld (Ministerie VRO). Swalue stelt dat de eerder genoemde randvoorwaarden wat hem betreft keiharde voorwaarden zijn en hoopt dat deze niet worden belemmerd. Breedveld: “Dit document vormt een belangrijke bouwsteen om onze klimaatdoelen te bereiken. Ik zal het graag delen met mijn collega’s en ter kennisgeving doorgeleiden aan de Minister.”