Het voormalige ENCI-complex in Maastricht moet worden aangewezen tot rijksmonument. Dat verzoek hebben Erfgoedvereniging Bond Heemschut en Stichting Werkgroep Industrieel Erfgoed Limburg ingediend bij demissionair minister Ingrid van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap).
31 augustus 2020 ging het licht definitief uit bij ENCI Maastricht. Daarmee kwam een einde aan 94 jaar cementproductie in Limburg en een deels roemruchte geschiedenis van de Eerste Nederlandse Cement Industrie. Al in 2018 werd gestopt met het winnen van mergel, de basis voor portlandklinker, het belangrijkste bestanddeel van cement. En in maart 2019 werd de oven waarmee de portlandklinker wordt gemaakt, uit productie genomen. Sinds die tijd was het bedrijf alleen nog actief met het malen en mengen van componenten en die uitleveren aan klanten. Maar de productiekosten liepen te hoog op, onder meer door transport en opslag, waarop het moederbedrijf HeidelbergCement besloot ook met die laatste activiteit te stoppen.
Nu de ENCI-fabriek in Maastricht gesloten is, staat een groot deel van de gebouwen op de nominatie om afgebroken te worden. Zonde, vinden de erfgoedverenigingen: 'Sloop van deze gebouwen en hun ruimtelijke en productietechnische samenhang zou een onherstelbaar verlies betekenen van een voor Nederland uniek cultuurhistorisch fenomeen', schrijven ze een de brief die in handen is van L1. Door gedeeltes van het gebied uit te laten roepen tot rijksmonument, moeten de oude fabrieksgebouwen gered worden van de sloophamer.
Volgens Jan van Susante van Erfgoedvereniging Bond Heemschut heeft de ENCI met de levering van bouwmaterialen een cruciale rol gespeeld in de wederopbouw van Nederland na de Tweede Wereldoorlog. "Vrijwel de gehele bouw in Nederland is met cement van de ENCI gedaan", legt hij uit. "Het is enorm belangrijk geweest voor ons land." De verenigingen zijn bang dat door sloop opnieuw een stukje Limburgse en Nederlandse industriegeschiedenis verloren gaat. "Dat zagen we ook in de Mijnstreek, waar vrijwel alles snel is afgebroken", herinnert Van Susante zich. "Hier en daar is nog een stipje over, maar daar kun je het verhaal van de mijngeschiedenis niet meer mee vertellen. We zijn bang dat dit ook bij de ENCI gaat gebeuren."
De gemeente Maastricht en provincie riepen Heidelberg vorig jaar al op om voorlopig even te wachten met de sloop van de gebouwen. Beide overheden wilden de tijd nemen om te kijken of er een nieuwe bestemming voor de oude fabriek mogelijk is. Het draaide destijds vooral om het zogenoemde Ovencomplex 8. Volgens de erfgoedverenigingen moet niet alleen Ovencomplex 8, inclusief schoorsteen, beschermd worden. Onder meer het molengebouw, ontworpen door de Heerlense architect Frits Peutz, de directeurswoning uit 1937 en diverse hallen en werkplaatsen moeten de status van rijksmonument krijgen. De gebouwen stammen uit verschillende tijdsperiodes en vertegenwoordigen allemaal cultuurhistorische waarde. 'Het bijzondere aan de directeurswoning is dat de architect een voor de nieuwe bewoner vertrouwde chaletstijl had gekozen om de uit Zwitserland afkomstige directeur Heinrich Mooser te huisvesten', wordt uitgelegd in de brief.
Erfgoedvereniging Bond Heemschut en Stichting Werkgroep Industrieel Erfgoed Limburg hopen dat het ENCI-gebied zich door de monumentenstatus kan ontwikkelen in de stijl van C-Mine in Genk of Strijp-S in Eindhoven.
Bron: L1
Reacties